Abana abakalamba balikwata umulimo uwacindama uwa kushininkisha ukuti abafyashi babo balesakamanwa nga bakota. Baibolo itila abana abakalamba bafwile “ukusunga aba mu ng’anda yabo ukulingana na bukapepa no kulabweseshapo ico bafwile ukupeela abafyashi babo . . . , pantu ici e cisuma mu menso ya kwa Lesa.” (1 Timote 5:4) Abana abakalamba nga baleshininkisha ukuti abafyashi babo balesakamanwa bwino nga bakota, ninshi balekonka ne fyo Baibolo ilanda ukutila bafwile ukulacindika abafyashi babo.—Abena Efese 6:2, 3.

 Baibolo tayalanda fyonse ifyo abana bafwile ukucita pa kusakamana abafyashi babo nga bakota. Na lyo line, mu Baibolo mwaliba amalyashi ayengi ayalanda pa baume na banakashi abalesakamana bwino abafyashi babo. Na kabili yalilanda na pa fyo abasakamana abakoloci bengacita.

•  Bushe mu nshiku sha ku kale aba mu ndupwa bamo balecita shani pa kusakamana abafyashi babo nga bakota?

•  Finshi Baibolo yalandapo ifyo abasakamana abakoloci bengacita?

•  Bushe Baibolo itila abafyashi nga bakota bafwile ukusungilwa fye pa ng’anda?

 Balecita ifyalekanalekana, ukulingana ne fyo ifintu fyali.

•   Yosefe aleikala ukutali sana no kwali wishi Yakobo uwali umukoloci. Ilyo ifintu fyaishileba bwino, Yosefe aebele wishi ukuti akuukile mupepi no ko aleikala. Lyena Yosefe alipekanishishe wishi umwakwikala, alemupeela ifya kulya kabili alemucingilila.—Ukutendeka 45:9-11; 47:11, 12.

•   Ruti akuukile ku calo ca kwa nafyala, kabili alebombesha pa kuti alemusakamana.—Ruti 1:16; 2:2, 17, 18, 23.

•   Yesu, ilyo ali mupepi no kufwa, alyebele uwa kuti akalesakamana nyina, Maria, uwali nalimo mukamfwilwa pali ilya nshita.—Yohane 19:26, 27. *

 Mu Baibolo mwaliba amashinte ya mafunde ayengafwa abasakamana abafyashi abakoloci. Uyu mulimo inshita shimo ulanasha sana.

•   Mulecindika abafyashi benu.

   Ifyo Baibolo ilanda: “Ulecindika wiso na noko.”—Ukufuma 20:12.

   Kuti mwabomfya shani ili ishinte lye funde? Pa kulanga ukuti mwalicindika abafyashi benu abakoloci, mulebapeela ubuntungwa bwa kucita ifyo balefwaya nga fili fye bwino. Mule-esha na maka ukulabaleka bailandila ifyo balefwaya mulebasakamana. Na lyo line, mule-esha apo mwingapesha ukucita ifyo mwingakumanisha pa kubafwa.

•   Mule-esha ukwishiba ifyo bomfwa kabili mulesuulako ku fyo balufyanya.

   Ifyo Baibolo ilanda: “Umuntu wa mano takalipa bwangu, kabili atemwa ukusuulako fye ku filubo.”—Amapinda 19:11.

   Kuti mwabomfya shani ili ishinte lye funde? Nga ca kuti abafyashi benu abakalamba balanda amashiwi ayashili bwino nelyo nga bacita ifingalenga mwalamona kwati tabatasha pa fyo mubasakamana, muleyipusha amuti, ‘Bushe kuti naumfwa shani nga nine ndi na mafya ayesako pa mulandu wa bukote?’ Nga ca kuti mule-esha ukwishiba ifyo abafyashi benu bomfwa kabili nga mulesuulako ku fyo balufyanya, te kuti mucite ifingalenga ubwafya bwakulilako.

•   Muleipushako abantu bambi.

   Ifyo Baibolo ilanda: “Abantu nga tabalelanshanya amapange yalafulungana, lelo ukuli abapanda amano abengi amapange yalafikilishiwa.”—Amapinda 15:22.

   Kuti mwabomfya shani ili ishinte lye funde? Mulefwailisha pa fya kusakamana abalwala amalwele ayo abafyashi benu balwalako pa mulandu wa bukote. Kuti mwaya ku tubungwe twa buteko no twa mu bwikashi utwafwilisha abakote nga ca kuti mu calo cenu e mo twaba pa kuti cimwangukile ukusakamana abafyashi benu. Kuti mwaipushako na basakamanapo abafyashi abakalamba. Nga ca kuti mwalikwata abaice benu nelyo abakalamba benu, nalimo kuti mwalanshanya nabo pa fyo abafyashi benu balekabila, ifyo mukalabasakamana, e lyo ne fyo cila mwana mu lupwa akulacita pa kubasakamana.

•   Muleba abafuuka.

   Ifyo Baibolo ilanda: “Abafuuka e ba mano.”—Amapinda 11:2.

   Kuti mwabomfya shani ili ishinte lye funde? Mufwile ukwishiba ifyo mwingakumanisha ukucita ne fyo mushingakumanisha. Ku ca kumwenako, takwaba umuntu uwakwata amaka ne nshita ya kucita icili conse ico alefwaya. Kanshi kwaliba ifyo mwingakumanisha ukucita pa kusakamana abafyashi benu, e lyo ne fyo mushingakumanisha. Nga ca kuti mwamona ukutila umulimo wa kusakamana abafyashi benu abakalamba wamukulila, nalimo kuti mwaeba balupwa lwenu nelyo utubungwe utusakamana abakoloci pa kuti bamwafweko.

•   Muleisakamana.

   Ifyo Baibolo ilanda: “Takwatala akuba umuntu nangu umo uwapata umubili wakwe; lelo alauliisha no ku-usunga bwino.”—Abena Efese 5:29.

   Kuti mwabomfya shani ili ishinte lye funde? Nangu ca kuti mwalikwata umulimo wa kusakamana abafyashi benu abakalamba, mufwile ukulaisakamana e lyo no kusakamana ulupwa lwenu nga ca kuti mwalyupa nelyo ukupwa. Mufwile ukulalya ifya kulya ifingalenga mwaba no bumi ubusuma. Mufwile ukulatuusha no kulalaala ama-awala ayalinga. (Lukala Milandu 4:6) Kabili mufwile ukulalekanina ukusakamana abafyashi benu, nga ca kutila ifi kuti fyabomba. Nga mulecita ifi, mukalasakamana bwino abafyashi benu, kabili tamwakulanaka sana nelyo ukusakamikwa sana.

 Baibolo tayalanda mu kulungatika nga ca kuti abana abakalamba balingile fye ukulasakamanina abafyashi babo pa ng’anda. Mu ndupwa shimo abana balasalapo ukutwalilila ukulasungila abafyashi babo pa ng’anda ukufikila lintu bakota sana. Kwena inshita shimo abana kuti basalapo ukutwala abafyashi babo abakalamba ku cikuulwa basungilamo abakoloci, nga balemona ukutila ku cikuulwa ca musango uyu e ko bengabasunga bwino. Aba mu lupwa kuti balanshanya pa nshila iisuma iya kusakamaninamo abafyashi babo iingawamina bonse.—Abena Galatia 6:4, 5.