Nangu ca kuti Baibolo tayalanda mu kulungatika ukuti Yesu taupile, ifyo yalandapo filatulanga bwino bwino ukuti taupile. * Moneni ifilanga ukuti taupile.

1.   Baibolo ilingi ilalanda pali balupwa ba kwa Yesu na pa banakashi abaleba na Yesu ilyo alebomba umulimo wa kushimikila e lyo na pa banakashi abaliko ilyo bamwipeye, lelo tayalandapo ukuti alikwete umukashi. (Mateo 12:46, 47; Marko 3:31, 32; 15:40; Luka 8:2, 3, 19, 20; Yohane 19:25) Umulandu uukalamba uo Baibolo ishalandilapo pali ili lyashi, ni co Yesu taupile.

2.   Yesu aebele abasambi bakwe pa bantu abashifwaya ukuupa pa kuti balebombesha mu mulimo wa kwa Lesa ati: “Uwingekala ukwabula ukuupa, naekale ifyo fine.” (Mateo 19:10-12) Abasalapo ukukanaupa pa kuti balepoosa inshita iikalamba mu mulimo wa kwa Lesa, balapashanya Yesu.—Yohane 13:15; 1 Abena Korinti 7:32-38.

3.   Ilyo ali mupepi no kufwa, Yesu aebele umusambi wakwe ukulasakamana banyina. (Yohane 19:25-27) Nga ca kuti Yesu alyupile nelyo nga alikwete abana, nga alipekenye ukuti kwaba aba kusakamana umwina mwakwe na bana bakwe.

4.   Baibolo ilanda ukuti abalume bafwile ukupashanya Yesu, lelo tailanda ukuti bafwile ukumupashanya mu fyo alesunga umukashi. Itila: “Mwe balume, muletemwa abakashi benu, filya na Kristu atemenwe icilonganino no kuipeela pali cena.” (Abena Efese 5:25) Nga ca kuti Yesu alyupile ilyo aali pano calo, bushe pali ili ilembo nga tabalanda ukuti abalume balepashanya ifyo Yesu alesunga bwino umukashi wakwe?

 Ee, Yesu alikwete abaice bakwe 6 nalimo no kucilapo. Abaice bakwe abaume baali, Yakobo, Yosefe, Simone na Yuda e lyo bankashi yakwe bali babili nalimo no kucilapo. (Mateo 13:54-56; Marko 6:3) Abaice ba kwa Yesu bali bana ba kuifyalila aba kwa Yosefe na Maria, nyina wa kwa Yesu. (Mateo 1:25) Baibolo itila Yesu e wali “ibeli” lya kwa Maria, ne ci cilanga fye ukuti Maria alikwete abana na bambi.—Luka 2:7.

 Pa kuti cilemoneka kwati Maria alitwalilile ukuba nacisungu, abantu bamo balondolwela mumbi ishiwi lya kuti “bamunyina.” Ku ca kumwenako, bamo batila bamunyina ba kwa Yesu abo Baibolo yalandapo, bali bana abo Yosefe afyele mu mukashi umbi uo akwete ilyo ashilaupa Maria. Lelo, Baibolo itila Yesu alikwete insambu sha kupeelwa icipuna ca bufumu ubo Lesa alaile Davidi. (2 Samwele 7:12, 13; Luka 1:32) Nga ca kuti Yosefe alikwete abana abaume abakulu pali Yesu, ninshi umukulu pa bana ba kwa Yosefe e wali no kukwata insambu sha kupeelwa icipuna ca bufumu.

 Bushe bamunyina ba kwa Yesu abo Baibolo yalandapo, basambi bakwe? Te kuti babe abasambi bakwe, pantu Baibolo itila kwali inshita ilyo “bamunyina tabalemutetekela.” (Yohane 7:5) Baibolo ilalekanya nga ilelanda pali bamunyina ba kwa Yesu na pa basambi bakwe.—Yohane 2:12.

 Bambi nabo batila bamunyina ba kwa Yesu abo Baibolo yalandapo, bafyala bakwe nelyo balupwa lwakwe bambi. Lelo Amalembo ya ciGriki tayabomfya amashiwi yamo yene nga yalelanda pali “munyina,” “lupwa,” no “mufyala.” (Luka 21:16; Abena Kolose 4:10) Abasambilila pa fya mu Baibolo abengi balisumina ukuti bandume inankwe ba kwa Yesu na bankashi yakwe bafyelwe inda imo fye. Ku ca kumwenako, icitabo ca The Expositor’s Bible Commentary citila: “Baibolo nga yatila ‘bamunyina’ ba kwa Yesu. . . ninshi ilelanda pa bana ba kwa Maria na Yosefe. Kanshi Yesu alikwete abaice bakwe abo afyelwe nabo kuli nyina umo.” *