Dakul sa mga naghahapot kaini an nawaran nin mga pagsadiri saka mga mahal sa buhay. Dai lang sinda naghahanap nin simbag kundi gusto man nindang makamati nin kaginhawahan. Para sa iba, an Holocaust an pinakamaraot na ginibo nin tawo, asin dahil diyan nasasakitan sinda na magtubod sa Diyos.

Bakong totoo: Sala na maghapot kun taano ta tinugutan nin Diyos na mangyari an Holocaust.

 An totoo: May mga tawong makusog an pagtubod na naghapot kun taano ta tinutugutan nin Diyos an karatan. Halimbawa, hinapot ni propeta Habakuk an Diyos: “Taano ta nasa atubangan ko an panglalaglag saka kadahasan? Asin ano ta grabe an mga iriwal saka ralaban?” (Habakuk 1:3) Dai inanggutan nin Diyos si Habakuk, ipinasurat pa ngani niya an mga hapot ni Habakuk sa Bibliya para mabasa kan gabos.

Bakong totoo: Mayong pakiaram an Diyos sa pagsakit kan mga tawo.

 An totoo: Ikinakaungis nin Diyos an karatan asin an pagsakit na dara kaiyan. (Talinhaga 6:16-19) Kan panahon ni Noe “nakulgan an . . . puso” nin Diyos huli sa lakop na kadahasan sa daga. (Genesis 6:5, 6) Siguradong nakulgan man na marhay an Diyos huli sa Holocaust.—Malakias 3:6.

Bakong totoo: An Holocaust padusa nin Diyos sa mga Judio.

 An totoo: Tinugutan talaga nin Diyos na wasakon an Jerusalem kan mga Romano kan inot na siglo. (Mateo 23:37–24:2) Pero puon kaidto, dai na nagpipili an Diyos nin partikular na lahi para tawan nin espesyal na pabor o padusahan. Para sa Diyos, “mayo nin pagkakalain an Judio asin an Griego.”—Roma 10:12.

Bakong totoo: Kun igwa talaga nin mamumuton asin makapangyarihan sa gabos na Diyos, pinugulan niya kuta an Holocaust.

 An totoo: Dawa ngani bako an Diyos an dahilan kan pagsakit, kun minsan temporaryo niyang itinutugot iyan.—Santiago 1:13; 5:11.

 An dahilan kun taano ta itinugot nin Diyos na mangyari an Holocaust kapareho man kan dahilan kun taano ta itinugot niya an pagsakit kan katawuhan: para masimbag an mahalagang mga isyu na ibinangon kaidto pang panahon. Malinaw na ipinapahiling kan Bibliya na sa ngunyan, an Diyablo, bako an Diyos, an namamahala sa kinaban. (Lucas 4:1, 2, 6; Juan 12:31) Duwang pundamental na katotoohan hali sa Bibliya an makakatabang para masimbag kun taano ta itinugot nin Diyos an Holocaust.

1.   Linalang nin Diyos an mga tawo na may libertad na gumibo nin sadiring desisyon. Sinabi nin Diyos sa inot na mga tawo, ki Adan asin Eva, kun ano an inaasahan niya na gigibuhon ninda, pero dai niya sinda pinirit na magsunod saiya. Sinda an nagdesisyon para sa saindang sadiri kun ano an marahay saka maraot, asin dahil sa salang pagpili ninda—na iyo man an ginigibo kan mga tawo puon kaidto—nag-agi nin grabeng kasakitan an mga tawo. (Genesis 2:17; 3:6; Roma 5:12) Arog ngani kan sinasabi kan librong Statement of Principles of Conservative Judaism: “An kadaklan sa pagsakit nin tawo resulta kan salang paggamit kan itinao satuya na libertad na gumibo nin sadiring desisyon.” Imbes na bawion sa mga tawo an libertad na magdesisyon, tinawan sinda nin Diyos nin panahon para purbaran na pamahalaan an saindang sadiri na mayo an paggiya niya.

2.   Kaya asin talagang hahalion nin Diyos an gabos na danyos na dara kan Holocaust. Nanunuga an Diyos na bubuhayon niya an minilyon na nagadan, kaiba na an mga nagin biktima kan Holocaust. Hahalion man niya sa mga nakaligtas sa Holocaust an kulog na namamatian ninda dahil sa mga nagigirumduman ninda. (Isaias 65:17; Gibo 24:15) An pagkamuot nin Diyos sa katawuhan garantiya na uutubon niya an mga panugang ini.—Juan 3:16.

 Napagdanay kan dakul na biktima saka nakaligtas sa Holocaust an saindang pagtubod asin nagkaigwa nin kahulugan an buhay ninda kan maintindihan ninda kun taano ta tinutugutan nin Diyos an karatan asin kun ano an mga gigibuhon niya para mahali an mga epekto kaiyan.