SI Enoc nabuhay nin halawig na panahon. Masakit paniwalaan, pero an tawong ini nabuhay nin mga 365 taon—labi pang marhay sa apat na doble kan ilinalawig kan buhay nin tawo ngunyan! Pero bako pa talaga siyang gurangon kun ikukumparar sa buhay kan mga tawo kan panahon niya. Kaidto kayang mga 50 siglo na an nakaagi, halawig na marhay an buhay kan mga tawo. An inot na tawong si Adan, labi nang 600 an edad kan mamundag si Enoc, asin nabuhay siya nin labi pang tulong siglo! Mas halawig pa ngani diyan an nagin buhay kan pira sa mga naggikan ki Adan. Kaya sa edad na 365, si Enoc posibleng nasa kakusugan pa asin garo baga dakulon pa siyang puwedeng magibo. Kaso sagkod na sana duman an nagin buhay niya.

Posibleng namemeligrong marhay an buhay kaidto ni Enoc. Maiimahinar tang nagdudulag siya asin dai mahali sa isip niya an reaksiyon kan mga tawong pinaabutan pa sana niya kan mensahe nin Diyos. Risang-risa sa lalawgon ninda an grabeng kaanggutan. Uyamon saiya an mga tawo. Dai ninda maako an mensahe niya, asin nababaldi sinda sa Diyos na nagsugo saiya. Dai ninda kayang kulgan an Diyos ni Enoc na si Jehova, pero kayang-kaya nindang kulgan an lalaking ini! Tibaad iniisip-isip ni Enoc kun baga mahihiling pa niya an pamilya niya. Naisip daw niya an saiyang agom asin mga aking babayi o an saiyang aking si Matusalem o an makuapo niyang si Lamec? (Genesis 5:21-23, 25) Ini na daw an katapusan niya?

Medyo misteryoso an istorya kan buhay ni Enoc sa Bibliya. Nasambit siya sa tulo sanang haralipot na pagkasaysay sa Bibliya. (Genesis 5:21-24; Hebreo 11:5; Judas 14, 15) Pero igo na an mga iyan para mailadawan ta siya bilang sarong lalaki na may dakulang pagtubod. May sinusustentuhan ka daw na pamilya? Napaatubang ka na daw sa sitwasyon kun sain nasakitan kang manindugan para sa pinaniniwalaan mong tama? Kun iyo, dakul kang manunudan sa pagtubod ni Enoc.

An katawuhan kan panahon ni Enoc sobra karaot. Iyan an ika-7 henerasyon puon ki Adan. Totoo, an mga tawo kaidto haranihon pa sa pagigin perpekto sa pisikal, na karakteristiko kaidto ni Adan asin Eva pero naiwara ninda. Iyan an dahilan kaya haralawigon pa an buhay kan mga tawo kaidto. Pero, nasa teribleng kamugtakan sinda sa moral asin espirituwal. Lakop na marhay an kadahasan. Nagpuon iyan sa ika-2 henerasyon, kan gadanon ni Cain an tugang niyang si Abel. An saro sa mga gikan ni Cain garo baga ipinaghambog pa na nalabihan niya an kadahasan asin pamamalos ni Cain! Sa ika-3 henerasyon, sarong bagong karatan an luminataw. An mga tawo nagpuon na mag-apod sa pangaran ni Jehova, pero bako para sambahon siya. Minalataw na ginagamit ninda an banal na pangaran nin Diyos sa mapaglanghad asin daing galang na paagi.—Genesis 4:8, 23-26.

Posibleng lakop nang marhay kan panahon ni Enoc an arog kaiyan na maraot na relihiyon. Kaya, kan nagdadakula si Enoc, kinaipuhan niyang gumibo nin desisyon. Aarugon daw niya an pamumuhay kan mga tawo kan panahon niya? O hahanapon niya an tunay na Diyos, si Jehova, na naggibo kan langit asin daga? Siguradong nakatabang sa saiya an naaraman niya manungod ki Abel, na nagadan na martir huli ta an paagi nin pagsamba niya iyo idtong inuuyunan ni Jehova. Nagdesisyon si Enoc na arugon si Abel. Mababasa ta sa Genesis 5:22: ‘Naglakaw si Enoc kaiba nin Diyos.’ Ipinapahiling kan magayon na paglaladawan na iyan na naiiba si Enoc bilang sarong tawong may takot sa Diyos sa sarong kinaban na daing Diyos. Siya an inot na tawo na ilinadawan sa Bibliya sa paaging iyan.

Sinambit man sa bersikulong iyan na kan mamundag an aki niyang si Matusalem, si Enoc padagos na naglakaw kaiba ni Jehova. Kaya mahihiling ta digdi na  may pamilya na si Enoc kan 65 anyos siya. May agom siya, na dai pinangaranan sa Bibliya, asin ‘mga aking lalaki asin babayi’ na dai sinambit kun pira. Para masabi na naglalakaw kaiba nin Diyos an sarong ama na may inaasikaso asin sinusustentuhan na pamilya, kaipuhan niyang atamanon an saiyang pamilya sigun sa paagi nin Diyos. Aram ni Enoc na linalauman ni Jehova na magigin maimbod siya sa saiyang agom. (Genesis 2:24) Asin siguradong ginibo niya an pinakamakakaya niya na maitukdo sa mga aki niya an dapit sa Diyos na Jehova. Anong resulta?

Dikit sana an itinaong detalye kan Bibliya dapit diyan. Mayong sinasabi iyan dapit sa pagtubod kan aki ni Enoc na si Matusalem, na an buhay iyo an pinakahalawig sa rekord kan Bibliya, na uminabot sagkod sa taon na nangyari an makasaysayan na Delubyo. Pero, nagin aki ni Matusalem si Lamec. Nagpang-abot pa nin labing sarong siglo an buhay ni Lamec asin an buhay kan lolo niyang si Enoc. Asin nagdakula si Lamec na may pambihirang pagtubod. Ginamit siya ni Jehova para ipahayag an sarong hula dapit ki Noe, na aki ni Lamec, asin nautob an hulang iyan pakatapos kan Baha. Si Noe, arog kan lolo niya sa tuhod na si Enoc, sinambit man na naglakaw kaiba nin Diyos. Dai nahiling ni Noe si Enoc. Pero, nagwalat si Enoc nin magayunon na pamana. Tibaad naaraman ni Noe an pamanang iyan paagi sa saiyang ama na si Lamec o sa lolo niyang si Matusalem o puwede pa nganing sa ama ni Enoc na si Jared, na nagadan kan 366 anyos si Noe.—Genesis 5:25-29; 6:9; 9:1.

Isip-isipa an pagkakaiba ni Enoc ki Adan. Si Adan perpekto pero nagkasala ki Jehova asin nagwalat nin pamana na pagrebelde asin kasakitan sa mga naggikan sa saiya. Mantang an bakong perpektong si Enoc, naglakaw kaiba nin Diyos asin nagwalat nin pamana na pagtubod sa mga naggikan sa saiya. Nagadan si Adan kan 308 anyos si Enoc. Nagmundo daw an pamilya ni Adan sa pagkagadan kan grabe kamakasadiring apuon ninda? Dai ta aram. Ano man an nangyari, ‘naglakaw nanggad si Enoc kaiba nin Diyos.’—Genesis 5:24.

Kun may inaasikaso kang pamilya, isipon kun ano an manunudan mo sa pagtubod ni Enoc. Iyo, mahalaga an pagtagama nin materyal na pangangaipo kan pamilya mo, pero mas mahalaga nanggad an pagtagama sa sainda nin espirituwal na mga bagay. (1 Timoteo 5:8) Maitatao mo iyan bako lang paagi sa sinasabi mo kundi paagi sa mga gibo mo. Kun maglalakaw ka kaiba nin Diyos arog ni Enoc, asin magpapagiya sa ipinasabong na mga pamantayan nin Diyos, makakapagtao ka man sa pamilya mo nin magayunon na pamana—sarong pambihirang halimbawa na puwede nindang arugon.

Tibaad nakamati si Enoc nin kamunduan bilang sarong tawong may pagtubod na nasa kinaban na daing pagtubod. Pero, narisa daw siya kan Diyos niyang si Jehova? Iyo. Nag-abot an aldaw na nakipagkomunikar si Jehova sa maimbod niyang lingkod na ini. Tinawan nin Diyos si Enoc nin mensaheng ipapaabot sa mga tawo kan panahon niya. Kaya ginibo niya si Enoc na propeta, an inot na propeta na an mensahe ihinayag sa Bibliya. Naaraman ta iyan huling si Judas, na tugang ni Jesus sa ina, pinasabngan na isurat an hula ni Enoc pakalihis nin dakul na siglo. *

 Ano an ihinula ni Enoc? Arog kaini an pagkasabi kaiyan: “Uya! Si Jehova nag-abot kaibanan an saiyang manampulong ribong banal na mga anghel tanganing isagibo an paghukom sa gabos, asin tanganing patunayan an pagkakasala kan gabos na bakong diyosnon may koneksiyon sa gabos na maraot na bagay na saindang ginibo, asin may koneksiyon sa gabos na nakakapanggirabong bagay na itinaram tumang sa saiya kan mga parakasalang daing paggalang sa Diyos.” (Judas 14, 15) Ngunyan, maririsa nindo digdi na nagtataram si Enoc sa paagi na tapos na an pangyayari, na garo baga inutob na nin Diyos an hula diyan. Inarog an paaging iyan nin pagsurat kan dakul na suminunod na mga hula. An ideya iyo ini: An propeta nagtataram sa paagi na sigurado siyang mangyayari iyan, kaya sinabi niya iyan sa paaging garo nangyari na!—Isaias 46:10.

Ano daw an namatian ni Enoc sa pagpaabot niya kan kapahayagan na iyan, na tibaad paagi sa paghulit kaiyan sa gabos na makakadangog? Isip-isipa kun gurano kagabat kan patanid na iyan—ginamit diyan an mga tataramon na “bakong diyosnon,” “maraot,” ‘nakakapanggirabo,’ asin “daing galang,” para ipahiling kun gurano karaot kan mga tawo, kan mga ginigibo ninda, asin kan paagi ninda sa paggibo kaiyan. Kaya, an hulang iyan nagserbing patanid sa gabos na tawo na nagin sobra karaot an kinaban na ginibo ninda puon kan pahalion an tawo sa Eden. An kinaban na iyan masagkod sa kapahapahamak na katapusan kun humiro na si Jehova kaiba an saiyang “manampulong ribong banal na mga anghel”—makapangyarihan na mga hukbo na nakaposisyon na lumaban—para manglaglag. Daing takot na ipinaabot ni Enoc an patanid na iyan na hali sa Diyos, asin solo sana siya! Puwedeng pighihiling siya kaidto kan hoben na si Lamec, na hangang-hanga sa kusog nin buot kan lolo niya. Naiintindihan ta kun taano.

An pagtubod ni Enoc puwedeng magpahiro sato na siyasaton an satong sadiri kun baga an paghiling ta sa kinaban na kinabubuhayan ta kapareho kan paghiling diyan nin Diyos. An paghukom na kusog-buot na ipinahayag ni Enoc kan panahon niya aplikado pa sagkod ngunyan. Kauyon kan patanid ni Enoc, linaglag ni Jehova an maraot na kinaban kan panahon ni Noe paagi sa makasaysayan na Delubyo. An paglaglag na idto magigin kaagid kan mas grabeng paglaglag na mangyayari sa maabot na panahon. (Mateo 24:38, 39; 2 Pedro 2:4-6) Arog kaidto, handa na man ngunyan an Diyos kaiba an manampulong ribong banal na mga anghel para ipaabot an makatanusan na paghukom sa maraot na kinaban. Dapat na isapuso kan lambang saro sato an patanid ni Enoc asin ipaabot man iyan sa iba. Puwedeng dai magtubod diyan an satong mga kapamilya asin amigo. Tibaad may panahon na mamatian tang nagsosolo kita. Pero dai nuarin man pinabayaan ni Jehova si Enoc; dai man niya papabayaan an maimbod na mga lingkod niya ngunyan!

Paano nagtapos an buhay ni Enoc? Garo baga mas misteryoso pa asin nakakaintriga an nagin kagadanan niya kisa sa nagin buhay niya. Sa Genesis, ini sana an sinasabi: ‘Naglakaw nanggad si Enoc kaiba nin Diyos, asin nawara, huli ta dinara siya nin Diyos.’ (Genesis 5:24) Paano dinara nin Diyos si Enoc? Pakalihis nin panahon, ipinaliwanag ni apostol Pablo: “Paagi sa pagtubod si Enoc ibinalyo tanganing dai niya maeksperyensiyahan an normal na kagadanan, asin dai na siya nanumpungan maski sain dahil ibinalyo na siya nin Diyos; huli ta bago siya ibinalyo nag-ako siya nin patotoo hali sa Diyos na ikinaugma Niya siyang marhay.” (Hebreo 11:5) Ano an buot sabihon ni Pablo kan mga tataramon na “ibinalyo tanganing dai niya maeksperyensiyahan an normal na kagadanan”? May nagkapirang bersiyon nin Bibliya an nagsasabi na dinara nin Diyos si Enoc sa langit. Pero imposible iyan. Ipinapahiling kan Bibliya na si Jesu-Cristo an pinakainot na binuhay liwat pasiring sa langit.—Juan 3:13.

Kun siring, sa anong paagi “ibinalyo” si Enoc kaya dai na niya ‘naeksperyensiyahan an normal na kagadanan’? Posibleng naggibo si Jehova nin paagi tanganing magadan si Enoc sa matuninong na paagi, na dai namamatian an sakit nin kagadanan. Pero bago kaiyan,  nag-ako si Enoc nin “patotoo hali sa Diyos na ikinaugma Niya siyang marhay.” Paano? Bago siya magadan, posibleng ipinahiling saiya nin Diyos an sarong bisyon, tibaad ipinahiling saiya na paraiso na an daga. Paagi sa malinaw na tandang iyan kan pag-uyon ni Jehova, si Enoc nagturog sa kagadanan. May koneksiyon ki Enoc asin sa iba pang maimbod na mga lalaki asin babayi, si apostol Pablo nagsurat: “An gabos na ini nagadan na marigon an pagtubod.” (Hebreo 11:13) Pagkatapos kaiyan, tibaad hinanap kan mga kaiwal niya an saiyang hawak, pero “dai na siya nanumpungan maski sain,” puwedeng dahil tinuyo ni Jehova na mawara an bangkay niya para dai iyan lapastanganon o gamiton sa pagpalakop nin palsong relihiyon. *

Kaya nasa isip an maka-Kasuratan na pangangatanusan na iyan, imahinaron ta kun paano natapos an buhay ni Enoc. Isipon an eksenang ini, na sarong posibilidad sana sa nangyari kaidto. Si Enoc nagdudulag asin nangruruluya na sa kapagalan. Linalapag siya kan mga tawong angguton saiya huli sa ipinahayag niyang mensahe nin paghukom. Nakahanap si Enoc nin matataguan asin mapapahingaluan nin madali, pero aram niya na dai niya talaga sinda madudulagan. Makulog na kagadanan an sigurado nang maabot sa saiya. Mantang nagpapahingalo siya, namibi siya sa saiyang Diyos. Dangan, nakamati siya nin lubos na katuninungan. Paagi sa sarong bisyon, dinara siya sa harayuon na lugar. Malinawon an bisyon na iyan kaya garo talaga yaon si Enoc sa lugar na idto.

Imahinaron na nahiling niya an sarong tanawon, sarong kinaban na ibang-iba sa kinaban na aram niya. Sa paghiling niya, arog iyan kagayon kan hardin nin Eden. Naiiba lang iyan ta mayong mga kerubin na nagbabantay para dai makalaog an mga tawo. Dakulon siyang nahiling na mga lalaki asin babayi, gabos makusog asin maliksi. Matuninong an pag-iribanan ninda. Mayo lamang nin pagkaungis asin nin persekusyon dahil sa relihiyon na iyong kinatudan ni Enoc. Huli kaiyan, namatian ni Enoc an pagpakusog, pagkamuot, asin pag-uyon ni Jehova. Sigurado siya na ini talaga an lugar na para sa saiya; ini an magigin istaran niya. Mantang mas urog na katuninungan an namamati niya, ipinirong ni Enoc an mga mata niya sagkod na makaturog na siya nin nanok.

Asin nagdanay siya sa kamugtakan na iyan sagkod ngunyan—turog sa kagadanan, na siguradong nasa memorya kan Diyos na Jehova! Arog kan ipinanuga ni Jesus, maabot an panahon na an gabos na yaon sa memorya nin Diyos makakadangog kan boses ni Cristo asin maruluwas hali sa lulubngan, asin mahihiling ninda an sarong magayon asin matuninong na bagong kinaban.—Juan 5:28, 29.

Gusto mo man sa lugar na iyan? Siguradong mauugma kang makaulay mismo si Enoc. Isip-isipon an dakul na magagayon na bagay na puwede tang manudan sa saiya! Masasabi niya sa sato kun tama an naimahinar ta sa huring mga taon kan buhay niya. Pero may sarong bagay na kaipuhan ta nang manudan saiya ngunyan. Pagkatapos na sambiton si Enoc, si Pablo nagsabi: “Kun mayo nin pagtubod imposibleng mapaugma an Diyos.” (Hebreo 11:6) Saro nanggad na mapuwersang dahilan para arugon niyato gabos an makusog na pagtubod ni Enoc!