PAMILYAR na marhay an mga taga Sirangan na Aprika sa kasabihan na ini, asin daing duda na arog kaiyan an sabuot kan dakul na tawo sa bilog na kinaban. Iyan man daw an sabuot mo manungod sa pag-utang sa sarong amigo o sa iba pa? Dawa garo baga marahay iyan kun minsan, pero magayon daw iyan na ideya? Ano an mga peligro asin silo sa pag-utang?

Ipinapaliwanag kan saro pang kasabihan sa Swahili kun ano an puwedeng magin problema pag nag-utang. Sinasabi kaiyan: “Rinaraot kan pag-utang saka pagpautang an pagigin mag-amigo.” Iyo, huli sa utang, puwedeng mamugtak sa peligro an pag-iribanan asin mga relasyon. Dawa pa nagplanong marhay asin talagang sinsero an intensiyon, dai pirming nangyayari an mga linalauman. Halimbawa, kun panahon na nin pagbayad tapos dai nabayadan an utang, posibleng marhay na maanggot an nagpautang. Puwedeng magkaigwa nin hinanakit, asin puwedeng maapektaran an relasyon kan nagpautang saka nag-utang—pati an mga pamilya ninda. Huling an utang puwedeng pagpunan nin dai pagkakauyon, dai ta isipon na iyan tulos an solusyon sa problema sa kuwarta, kundi gigibuhon ta iyan kun wara na talaga nin ibang paagi.

An pag-utang puwede man na magsapeligro kan satong relasyon sa Diyos. Paano? Inot sa gabos, sinasabi kan Bibliya na maraot an tawo na nangungutang pero dai nagbabayad. (Salmo 37:21) Lininaw man kaiyan na ‘an minautang uripon kan nagpautang.’ (Talinhaga 22:7) Dapat na marealisar kan nangungutang na sagkod na dai pa siya nakakabayad, may obligasyon siya sa inutangan niya. Totoo an saro pang kasabihan sa Aprika: “Pag sinubli mo an mga bitis nin sarong tawo, maduman ka kun sain ka niya darahon.” Ipinapahiling kaini na an saro na lubog sa utang mayo na nin libertad na gibuhon an gusto niya.

Kun siring, dapat na magin priyoridad an pagbayad. Ta kun dai, posibleng marhay na maglataw an mga problema. Kun patong-patong na an utang, puwedeng yaon na diyan an grabeng pagkapurisaw, dai pagkaturog, sobrang pagtatrabaho, pagdiskutiran kan mag-agom, asin pagkaraot kan pamilya, pati na an posibilidad na idemanda o makulong. May manunudan kita sa sinabi sa Roma 13:8: ‘Dai kamo magkautang sa kiisay man nin ano man, kundi na magkaminuruot-muutan.’

Huli sa mga posibleng magin problema, mas marahay na magin maingat kun manungod sa pag-utang. Sarong kadunungan na pag-isipan ini: Kaipuhan daw talagang mangutang? Gigibuhon mo daw iyan para maisalbar an pinagkukuanan mo nin pagbuhay tangani na maitao mo an pangangaipo kan saimong pamilya? O may kaiba iyan na kahanaban, ta tibaad gustong mamuhay nin lampas pa sa kun ano an kaya? Sa parati, mas marahay na magin kontento sa kun ano sana an yaon imbes na obligaron an sadiri na mangutang.

Siyempre, puwedeng magkaigwa nin eksepsiyon, arog baga kun may emerhensiya tapos garo wara na nin ibang paagi. Pero, kun magdesisyon an saro na mangutang, dapat na ipahiling niya na siya sarong tawo na may prinsipyo. Paano ini magigibo?

Inot, dai nuarin man pag-aprobetsaran an sarong tawo miling sa hiling ta may kaya siya sa buhay. Dai ta dapat isipon na pag arog kaiyan an sarong tawo, obligado siyang tabangan kita sa pinansiyal. Ni isipon man na libre na kita sa ano man na obligasyon na magin onesto talaga sa saiya. Dai maara sa mga tawong sa hiling ta may seguridad sa pinansiyal.—Talinhaga 28:22.

Dangan, siguraduhon na bayadan tulos an utang. Kun an nagpautang dai nagtao nin partikular na petsa kan pagbayad, ika na an magsabi, asin magbayad sa petsang iyan. Mas marahay kun maggibo nin kasuratan kan napagkasunduan tanganing malikayan an dai pagkasinabutan kan mag-ibong na lado. (Jeremias 32:9, 10) Kun posible, ika mismo an magbayad para personal kang makapagpasalamat sa nagpautang saimo. Pag pig-uuli ta an ano man na pigsubli ta, nagigin marahay an relasyon ta sa iba. Sinabi ni Jesus sa saiyang Sermon sa Bukid: “An saindong tataramon na ‘Iyo’ mangahulugan nin iyo, asin an saindong ‘Dai,’ dai.” (Mateo 5:37, NW) Pirmi man na isaisip an Marahayon na Pamantayan sa Paggawi (Golden Rule): ‘An gabos na buot nindong gibuhon saindo nin mga tawo, gibuhon man nindo iyan sainda.’—Mateo 7:12.

May simpleng suhestiyon an Bibliya tanganing malikayan an tendensiyang mangutang. Sinasabi kaiyan: ‘Sa katunayan, dakulang pakinabang an pagsasadiyos na may pagkakontento.’ (1 Timoteo 6:6, An Banal na Biblia) Buot sabihon, an pagigin kontento sa kun ano an igwa ka iyo an pinakamarahay na paagi para malikayan an mamundong mga resulta nin pag-utang. Pero, bako talagang pasil na magin kontento sa sarong kinaban na an kaisipan makua tulos an gusto. Kaya diyan ta kaipuhan an ‘pagsasadiyos’ o makadiyos na debosyon. Sa anong paagi?

Kuanon tang halimbawa an sarong Kristiyanong mag-agom sa Asia. Kan hoben pa sinda, napapahanga sinda sa mga kayang magbakal nin sadiring harong. Kaya nagdesisyon sinda na magbakal man gamit an natipon ninda asin an inutang ninda sa bangko saka sa mga paryente. Pero dai nahaloy, nagabatan na sinda sa halangkaw na pigbabayadan kada bulan. Nagkua sinda nin dagdag na trabaho mala ta sibot pirmi an aldaw ninda, kaya dikit na sana an panahon ninda sa saindang mga aki. “Huli sa stress, kulog nin hawak, saka kulang nin turog, garo ako may pasan sa payo na magabat na gapo. Nakakapuot,” an sabi kan agom na lalaki.

Pag-abot nin panahon, nagirumduman ninda an mga tataramon sa 1 Timoteo 6:6 asin nagdesisyon na an solamenteng solusyon iyo na ipabakal an harong. Duwang taon an naglihis bago ninda nalampasan an problema. Ano an nanudan kan mag-agom na ini sa eksperyensiya ninda? “Kun hihilingon ta an materyal na mga bagay arog kan paghiling diyan nin Diyos, proteksiyon iyan sa sato,” an kongklusyon ninda.

Dakul an nakakaaram kan kasabihan sa Swahili na sinambit sa inutan. Pero dai kaiyan napugulan an mga tawo na mangutang. Sa napag-ulayan tang mga prinsipyo sa Bibliya, bako daw na sarong kadunungan na pag-isipan na marhay an hapot na, Kaipuhan ko daw mangutang?