Arogon an Saindang Pagtubod

Sia Naghiro na May Pakamansay

NARISA ni Abigail sa mata kan hoben na lalaki an pagkataranta. Takoton an lalaki​—⁠asin iyan natural sana. May maabot na grabeng peligro. Kan mismong oras na iyan, nagdadangadang na an mga 400 na parapakilaban, na determinadong gadanon an lambang lalaki sa harong ni Nabal na agom ni Abigail. Taano?

Iyan gabos nagpoon huli ki Nabal. Arog kan dati nang ginigibo nia, sia guminawe nin maringis asin mapang-insulto. Pero sa panahon na ini, napasala sia sa ininsulto nia​—⁠an namomotan na komandante nin sarong maimbod asin sinanay na marhay na grupo nin mga parapakilaban. Ngonyan, saro sa mga hoben na tawohan ni Nabal, tibaad sarong pastor, an nagduman ki Abigail, na naglalaom na makakaisip ini nin plano tanganing iligtas sinda. Alagad, ano an magigibo nin sarong babae tumang sa sarong hukbo?

Aramon nguna niato an nagkapira pang detalye manongod sa pambihirang babaeng ini. Siisay si Abigail? Paano naglataw an krisis na ini? Asin ano an manonodan niato sa saiyang halimbawa nin pagtubod?

“Marahay an Pagmansay Asin Magayon an Itsura”

Si Abigail asin Nabal bakong magkabagay. Si Nabal nakapili nanggad nin marahay na agom, mantang si Abigail naagom nin saro na maraoton. Totoo, makuarta an lalaking iyan. Huli kaini, halangkawon an pagheling nia sa saiyang sadiri, alagad paano sia minansay nin iba? Depisil na makahanap nin karakter sa Biblia na ilinadawan paagi sa mas makolog na mga tataramon. An mismong ngaran nia nangangahulogan na “Daing Isip,” o “Mangmang.” Iyan daw an inginaran sa saiya kan mga magurang nia kan sia mamundag, o iyan daw an nagin bansag sa saiya? Arin man dian, guminawe sia sono sa ngaran nia. Si Nabal “maisog asin maraot an saiyang mga gibo.” Sarong maton asin buratsero, sia kinakatakotan asin hinahaboan nin dakol.​—⁠1 Samuel 25:​2, 3, 17, 21, 25.

Laen nanggad si Abigail. An saiyang ngaran nangangahulogan na “Naggagayagaya Mismo an Sakong Ama.” Ipinag-oorgolyo nin dakol na ama an pagkaigwa nin magayon na aking babae, alagad mas maogma nanggad an sarong madonong na ama na maheling an panglaog na kagayonan kan aki nia. Parateng marhay, an saro na tinawan nin pangluwas na kagayonan dai naheheling an pangangaipo na magpatalubo nin mga kualidad na arog kan pakamansay, kadonongan, kosog nin boot, o pagtubod. Bakong arog kaiyan si Abigail. An Biblia nagsasabi na sia “marahay an pagmansay asin magayon an itsura.”​—⁠1 Samuel 25:⁠3.

An nagkapira ngonyan tibaad nag-iisip-isip kun taano ta nagpaagom an siring na madonong na hoben na babae sa siring kadaing kamanungdanan na lalaki. Girumdomon na kan mga panahon kan Biblia, dakol an nagin mag-agom huli sa kasundoan nin mga magurang. Kun dai man, an pagtogot nin mga magurang mahalagang marhay kan panahon na idto. Ginusto daw kan mga magurang ni Abigail an pag-agoman na ini, na sinda pa ngani an nakipagkasundo kaiyan, huli ta sinda naghanga sa kayamanan asin kabantogan ni Nabal? Iyan daw huli ta pobre sinda? Ano man an dahelan, si Nabal dai nagin marahay na agom na lalaki huli sana sa saiyang kuarta.

An madonong na mga magurang maingat na tinotokdoan an saindang mga aki na mansayon na kagalanggalang an pag-agoman. Dai ninda sinasadol an saindang mga aki na mag-agom huli sa kuarta ni pinipirit man sindang makipag-date mantang hobenon pa tanganing magkaigwa nin mga papel asin responsabilidad nin adulto. (1 Corinto 7:36) Minsan siring, huri nang gayo para ki Abigail na pag-isipan an siring na mga bagay. Ano man an dahelan, nagin agom sia ni Nabal, asin determinado siang gibohon an saiyang pinakamakakaya dawa sa masakit na situwasyon.

“Pasilyak Nia Sindang Inanggotan”

Huli ki Nabal, ngonyan orog kisa kasuarin man namugtak si Abigail sa masakit na situwasyon. An ininsulto nia mayong iba kundi si David. Ini an maimbod  na lingkod ni Jehova na ninombrahan kan propetang si Samuel, na ihinayag si David bilang an pinili nin Dios na magigin kasalihid ni Saul bilang hade. (1 Samuel 16:​1, 2, 11-13) Huli sa pagdulag sa maimon asin paragadan na si Hadeng Saul, nag-istar si David sa kaawagan kaiba kan saiyang 600 na maimbod na parapakilaban.

Si Nabal taga Maon alagad nagtatrabaho sa haraning Carmelo asin posibleng marhay na igwa nin sadiring daga duman. * An mga banwaan na iyan may haralangkaw na dagang madoot na angay para sa pag-ataman nin mga karnero, na 3,000 kaiyan an sadiri ni Nabal. Pero, tagiltil an daga sa palibot kaiyan. Sa timog, may mahiwas na kaawagan nin Paran. Sa sirangan, may ruta pasiring sa Dagat na Asin, na maagi nguna sa desiertong mayong nakaistar na dakol nin ampas asin kueba. Sa mga rehion na ini, nagmaigot si David asin an saiyang mga tawohan tanganing mabuhay, na daing duda na nangangayam tanganing may makakan asin nagtatagal nin dakol na kasakitan. Parate nindang nanonompongan an mga hoben na tawohan na nagtatrabaho bilang mga pastor para sa mayaman na si Nabal.

Paano trinatar kan mahigos na mga soldados na idto an mga pastor? Magigin madali kutana para sa sainda na kumua nin mga karnero sa panapanahon, alagad dai ninda iyan ginibo. Sa kabaliktaran, sinda garo nagpoprotehir na lanob sa palibot kan mga aripompon asin tawohan ni Nabal. (1 Samuel 25:​15, 16) An mga karnero asin pastor napapaatubang sa dakol na peligro. Dakol na hayop an naniniba kan panahon na idto. Asin harani sinda sa linderos kan Israel sa timog, kaya sa parate nagsasalakay an mga grupo nin tulisan asin parahabon hale sa ibang nasyon. *

Seguradong sarong dakulang paninimbagan an padagos na pagpakakan sa gabos na tawohan na iyan sa kaawagan. Kaya sarong aldaw pinaduman ni David ki Nabal an sampulong mensahero tanganing maghagad nin tabang. Madonong na nagpili si David nin panahon. Magayagayang panahon idto nin pagtusar o pagbulog sa mga karnero, na sa panahon na iyan nagin nang kostumbre an pagigin buka an palad asin pag-oroogma. Maingat man na pinili ni David an mga tataramon nia, na naggagamit nin magalang na mga termino asin pag-apod. Ilinadawan pa ngani nia an saiyang sadiri na “aki mong si David,” na tibaad sarong magalang na pagmidbid sa pagigin mas gurang ni Nabal. Ano an nagin reaksion ni Nabal?​—⁠1 Samuel 25:​5-8.

Sia naanggot na gayo! Dapit sa nangyari, arog kaini an pagkasaysay ki Abigail kan hoben na lalaki na nasambitan sa enotan: “Pasilyak nia sindang inanggotan.” An maimot na si Nabal makosog an tingog na nagreklamo manongod sa saiyang mahalagang marhay na tinapay, tubig, asin karne. May pag-olog-olog na inapod nia si David na hamak asin ikinomparar sa sarong dulag na surugoon. An pagmansay ni Nabal tibaad kaagid kan pagmansay ni Saul, na naongis ki David. An pagmansay kan duwang lalaking iyan bakong arog kan ki Jehova. Namotan nin Dios si David asin minansay sia, bako bilang rebelyosong oripon, kundi bilang an magigin hade nin Israel.​—⁠1 Samuel 25:​10, 11, 14.

Kan an mga sinugo ni David magbalik asin baretaan sia, naanggot sia nin grabe. “Ihagkos kan lambang saro an saiyang espada!” an ipinagboot nia. Paagi sa paghagkos man ni David nin espada, pinangenotan nia sa pagsalakay an saiyang 400 na tawohan. Isinumpa nia na gagadanon an lambang lalaki sa harong ni Nabal. (1 Samuel 25:​12, 13, 21, 22) Natural sana na maanggot nin grabe si David, alagad sala an saiyang paagi nin pagpaheling kaiyan. An Biblia nagsasabi: “An grabeng kaanggotan nin tawo dai nagbubunga kan katanosan nin Dios.” (Santiago 1:20) Pero, paano ikakaligtas ni Abigail an kairiba nia sa harong?

 “Omawon an Saimong Marahay na Kaisipan”

Sa sarong paagi, naheling na niato an enot na lakdang na ginibo ni Abigail tanganing itanos an grabeng sala na ini. Bakong arog kan saiyang agom na si Nabal, sia nagin andam na maghinanyog. An hoben na lingkod nagsabi dapit ki Nabal: “Sobra sia kadaing kamanungdanan na tawo tanganing kaolayon pa sia.” * (1 Samuel 25:17) Makamomondo, an halangkaw na pagheling ni Nabal sa saiyang sadiri an dahelan kun taano ta habo niang maghinanyog. An siring na pagkaarogante lakop na gayo sagkod sa panahon na ini. Alagad aram kan hoben na lalaki na laen si Abigail, na daing duda na iyo an dahelan kun taano ta idinolok nia ki Abigail an problemang ini.

Si Abigail nag-isip asin tolos na naghiro. Mababasa niato: “Tolos na naghidali si Abigail.” Sa pagkasaysay sanang ini, apat na beses niatong mababasa an iyo man sanang berbo (verb) na “maghidali,” na ginamit mapadapit sa babaeng ini. Nag-andam sia nin dakol na regalo para ki David asin sa mga tawohan kaini. Kaiba dian an tinapay, arak, karnero, sinanlag na tipasi, mga tinapay na gibo sa pasas, asin mga tinapay na gibo sa igos. Malinaw nanggad, aram na marhay ni Abigail kun anong mga bagay an igwa sia asin lubos niang ginigibo an saiyang mga obligasyon sa harong, siring nanggad kan may kakayahan na agom na babae na ilinadawan kan huri sa libro nin Talinhaga. (Talinhaga 31:​10-31) Pinaenot na nia an nagkapira sa saiyang mga surugoon na dara an mga suplay na iyan, dangan solo siang nagsunod. “Alagad,” mababasa niato, “sa saiyang agom na si Nabal mayo siang ano man na sinabi.”​—⁠1 Samuel 25:​18, 19.

Nangangahulogan daw ini na nagrerebelde si Abigail sa saiyang agom na iyo an may deretso bilang payo? Dai nanggad. Maraoton an ginibo ni Nabal sa linahidan na lingkod ni Jehova, sarong akto na posibleng gayo na magresulta sa kagadanan kan dakol na mayong sala na miembro kan harong ni Nabal. Kun dai naghiro si Abigail, sia daw magigin kabtang kan salang ginibo kan saiyang agom? Arin man dian, kaipuhan niang enoton an pagpasakop sa Dios bago sa saiyang agom.

Dai naghaloy, sinabat ni Abigail si David asin an mga tawohan kaini. Sa giraray sia naghidali, sa panahon na ini, sa pagbaba sa saiyang asno asin sa paghuruhod ki David. (1 Samuel 25:​20, 23) Dangan ipinahayag nia an nasa puso nia na odok na nakikiolay, para sa saiyang agom asin kairiba sa harong, na logod kaherakan sinda. Taano ta nagin epektibo an saiyang mga tataramon?

Inako ni Abigail an paninimbagan sa nangyaring problema asin nakiolay ki David na patawadon sia personalmente. Talagang inadmitir nia na an saiyang agom daing isip arog kan ipinapaheling kan ngaran kaini, na tibaad ipinaparisa na kun kakastigohon ni David an siring na tawo, magpapababa iyan sa dignidad nia. Ipinahayag nia an saiyang pagtitiwala ki David bilang representante ni Jehova, na inadmitir na an ipinapakipaglaban nia “mga guerra ni Jehova.” Ipinarisa man nia na aram nia an panuga ni Jehova mapadapit ki David asin sa pagkahade, huling sia nagsabi: “Siertong isusugo ka [ni Jehova] bilang poon nin Israel.” Dugang pa, kinombensir nia si David na dai maggibo nin ano man na puedeng magresulta sa pagkakasala nia sa dugo o na sa huri puedeng magin “dahelan nin pagripaydipay”​—⁠na minalataw na nanonongod sa pagkapurisaw nin konsensia. (1 Samuel 25:​24-31) Kanigoan kaboot asin kanakakapahirong mga tataramon!

Asin ano an nagin reaksion ni David? Inako nia an mga bagay na dinara ni Abigail asin sia nagsabi: “Omawon logod si Jehova na Dios nin Israel, na nagsugo sa saimo sa aldaw na ini na sabaton ako! Asin omawon an saimong marahay na kaisipan, asin omawon ka na puminugol sa sako sa aldaw na ini na magkasala sa dugo.” Inomaw ni David si Abigail huli sa paghidali kaini na may kosog nin boot na sabaton sia, asin inadmitir ni David na pinugolan sia ni Abigail na  magkasala sa dugo. “Sumakat kang may katoninongan sa saimong harong,” an sabi nia ki Abigail, asin mapakumbaba niang sinabi pa: “Hininanyog ko an saimong tingog.”​—⁠1 Samuel 25:​32-35.

“Uya an Saimong Oripon na Babae”

Kan magsuwayan sinda, dai malingawan ni Abigail an pagtagboan na iyan; asin siertong narisa nia an pagkakalaen kan maimbod asin maboot na si David saka kan maringis na nakaagom sa saiya. Alagad dai nia iyan pigparaisip. Mababasa niato: “Paghaloyhaloy, nagduman si Abigail ki Nabal.” Iyo, nagbalik sia sa saiyang agom na orog na determinadong otobon sagkod sa pinakamakakaya nia an saiyang papel bilang agom na babae. Kaipuhan niang sabihon ki Nabal an dapit sa regalong itinao nia ki David asin sa mga tawohan kaini. May deretso si Nabal na maaraman iyan. Kaipuhan man niang sabihon ki Nabal an manongod sa peligrong nalikayan, huli ta kun maaraman nia iyan sa iba, mas mapapasupog pa ngani sia. Pero, dai pa nia ini puedeng sabihon ngonyan. Si Nabal nagpapasiramsiram siring sa hade asin sobra kaburat.​—⁠1 Samuel 25:⁠36.

Paagi sa pagpaheling giraray nin kosog nin boot sagkod pakamansay, naghalat sia sagkod na mag-aga, na kan panahon na iyan bako nang burat si Nabal. Huli kaiyan, mas maiintindihan na sia ni Nabal, pero mas peligroso man huli sa pagigin iriniton kan payo kaini. Sa ibong kaiyan, si Abigail nagdolok asin sinabi sa saiya an bilog na nangyari. Daing duda na inaasahan niang maaanggot na gayo ini, na tibaad magin madahas. Pero, nakatukaw sana si Nabal, na dai naghihiro.​—⁠1 Samuel 25:⁠37.

Ano an nangyari sa saiya? “An saiyang puso nagadan sa laog nia, asin sia mismo nagin siring sa gapo.” Tibaad naistrok sia. Minsan siring, pakalihis nin sampulong aldaw sia nagadan​—⁠asin bako nanggad huli sa helang. “Hinampak ni Jehova si Nabal, kaya sia nagadan.” (1 Samuel 25:38) Paagi sa matanos na paggadan na iyan, natapos na an bakong magayon na buhay may agom ni Abigail. Minsan ngani ngonyan dai si Jehova nakikilabot paagi sa milagrosong paggadan, an pagkasaysay na ini sarong angay na pagirumdom na talagang naheheling nia an gabos na karingisan o pang-aabuso sa laog kan pamilya. Sa sadiri niang itinalaan na panahon, pirme siang magtatao nin hustisya.

Apuera sa pakatalingkas sa bakong magayon na pag-agoman, may saro pang bendisyon na makakamtan si Abigail. Kan mabaretaan ni David an pagkagadan ni Nabal, nagsugo sia nin mga mensahero tanganing mag-alok nin kasal. “Uya an saimong oripon na babae,” an simbag nia, “bilang surugoon na mahanaw sa mga bitis kan mga lingkod kan sakuyang kagurangnan.” Malinaw nanggad, dai sia nagbago dawa magigin agom sia ni David; nag-alok pa ngani sia na magin surugoon kan mga surugoon ni David! Dangan mababasa giraray niato an paghidali nia, na sa panahon na ini, tanganing mag-andam sa pagduman ki David.​—⁠1 Samuel 25:​39-42.

Bako ining pagtatapos na siring sa mga fairy-tale; an buhay ni Abigail kaiba si David dai magigin pirmeng pasil. Kasal na si David ki Ahinoam, asin an poligamiya siertong nagtao nin napapalaen na mga kadepisilan para sa maimbod na mga babae kaidto. * Asin bako pang hade si David; may kaolangan asin kasakitan na dapat niang pangganahan bago sia makapaglingkod ki Jehova bilang hade. Alagad mantang tinatabangan asin sinusuportaran ni Abigail si David sa bilog na buhay kaini, na sa kahurihurihi nangaki nin aking lalaki, nasasabotan ni Abigail na sia may agom na nagpapahalaga asin nagpoprotehir sa saiya. Sa sarong pangyayari, ilinigtas pa ngani sia ni David sa mga nagkidnap sa saiya! (1 Samuel 30:​1-19) Sa siring na paagi, inarog ni David si Jehova Dios, na namomoot asin nagpapahalaga sa siring na mapagmansay, makosog an boot, asin maimbod na mga babae.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 19]

Bakong arog kan saiyang agom, si Abigail marahay na parahinanyog

[Ritrato sa pahina 20]

Si Abigail nagpaheling nin kapakumbabaan, kosog nin boot, asin marahay na kaisipan sa pakikipag-olay ki David