1. Ano an sinabi ni Jesus manongod sa panunumpa, asin taano?

SA PANGKAGABSAN, an tunay na mga Kristiano dai kaipuhan na manumpa. Ini huli ta kinukuyog ninda si Jesus, na nagsabi: “An saindong tataramon na Iyo mangahulogan sana nin Iyo.” An boot niang sabihon dapat na otobon nin saro an saiyang sinabi. Bago an pagboot na iyan, sinabi nguna ni Jesus: ‘Dai ka nanggad magsumpa.’ Sinabi nia ini bilang pagkondenar sa nakaugalean na kan dakol na tawo sa pang-aroaldaw nindang pakikipag-olay—an paorootrong panunumpa na mayo man talagang intension na gibohon an sinasabi ninda. Kun an mga tawo “minalabi” sa simpleng Iyo o Dai tanganing sabihon an saindang mga intension, puedeng ihayag kaiyan na sinda dai talaga mapagkakatiwalaan asin sa siring nasa impluwensia kan saro na “maraot.”—Basahon an Mateo 5:33-37.

2. Ipaliwanag kun taano ta bako man pirmeng sala an manumpa.

² An boot daw sabihon ni Jesus maraot an ano man na panunumpa? Dai man. Arog kan nanodan niato sa sinundan na artikulo, si Jehova Dios asin an saiyang matanos na lingkod na si Abraham nanumpa dapit sa mahahalagang bagay. Siring man, kahagadan sa Ley nin Dios an panunumpa tanganing resolberan an nagkapirang pagpasuruhay. (Ex. 22:10, 11; Bil. 5:21, 22) Kaya, tibaad kaipuhan nin sarong Kristiano na manumpa na sasabihon nia an totoo kun nagtatao nin testimonya sa korte. O, sa bibihirang kamugtakan, tibaad mahiling nin sarong Kristiano na kaipuhan niang manumpa tanganing siertohon sa iba an saiyang intension o na sia matabang na maresolberan an sarong bagay. Sa katunayan, kan pinapanumpa si Jesus kan halangkaw na saserdote, dai sia nagsayuma kundi sinabi nia sa Judiong Sanhedrin kun ano an totoo. (Mat. 26:63, 64) Minsan siring, dai kaipuhan ni Jesus na manumpa sa kiisay man. Pero, tanganing idoon an pagkamasasarigan kan saiyang mensahe, parate niang pinoponan an sasabihon nia sa napapalaen na paaging ini: “Sa katotoohan,  sa katotoohan, ako nagsasabi saindo.” (Juan 1:51; 13:16, 20, 21, 38) Hilingon niato kun ano pa an satong manonodan sa halimbawa ni Jesus, Pablo, asin iba pa na an Iyo nangahulogan nin Iyo.

3. Ano an ipinanuga ni Jesus sa Dios paagi sa pamibi, asin ano an ginibo kan saiyang langitnon na Ama?

³ ‘Uya, ako napadigdi sa paggibo kan saimong boot, O Dios.’ (Heb. 10:7) Paagi sa makahulogan na mga tataramon na ini, iprinesentar ni Jesus sa Dios an sadiri nia tanganing otobon an gabos na ihinula dapit sa ipinanugang Banhi, kaiba na an ‘paglugad [ni Satanas] sa bool’ nia. (Gen. 3:15) Mayo nang ibang tawo na gikan sa boot na nagpresentar na isaabaga an siring kagabat na paninimbagan. Hale sa langit, ipinahayag ni Jehova an saiyang lubos na pagtitiwala sa Aki nia, minsan ngani dai nia hinagad na manumpa si Jesus na otobon an sinabi kaini.—Luc. 3:21, 22.

4. Ano an ginibo ni Jesus tanganing siertohon na an saiyang Iyo mangahulogan nin Iyo?

⁴ Pirmeng ginigibo ni Jesus an saiyang ihinuhulit paagi sa pagsierto na an saiyang Iyo mangahulogan nin Iyo. Dai nia tinogotan an ano man na makadisturbo sa saiya sa pag-otob kan sugo kan saiyang Ama na ihulit an maogmang bareta kan Kahadean nin Dios asin gibohon na disipulo an gabos na dinagka nin Dios ki Jesus. (Juan 6:44) Ilinaladawan sa Biblia kun gurano kamasasarigan kan mga sinabi ni Jesus paagi sa bantog na mga tataramon na ini: “Si Cristo an ‘Iyo’ kan gabos na panuga nin Dios.” (2 Cor. 1:20, BPV *) Iyo, si Jesus an pinakamarahay na halimbawa nin saro na nag-otob kan ipinanuga nia sa saiyang Ama. Sunod, pag-oolayan niato an saro na naggibo kan saiyang pinakamakakaya tanganing arogon si Jesus.

5. Anong halimbawa an itinao sa sato ni apostol Pablo?

⁵ ‘Ano an gigibohon ko, Kagurangnan?’ (Gui. 22:10) Paagi sa sinserong mga tataramon na ini, si Pablo, na midbid kaidto bilang Saulo, naghimate sa paggiya kan pinamuraway na Kagurangnan na Jesus, na nagpahiling sa saiya sa sarong bisyon tanganing papondohon sia sa pagpersegir sa mga disipulo ni Cristo. Huli kaini, mapakumbabang pinagsolsolan ni Saulo an dati niang mga gibo, nagpabautismo sia, asin inako nia an espesyal na asignasyon na magpatotoo sa mga nasyon manongod ki Jesus. Poon kaidto, padagos na inapod ni Pablo si Jesus bilang “Kagurangnan” nia asin namuhay kaoyon kan tataramon na iyan sagkod sa katapusan kan buhay nia digdi sa daga. (Gui. 22:6-16; 2 Cor. 4:5; 2 Tim. 4:8) Si Pablo bakong arog kan iba na sinabihan ni Jesus: ‘Tadaw ta nag-aapod kamo sako, Kagurangnan, Kagurangnan, asin dai kamo naggigibo kan sinasabi ko?’ (Luc. 6:46) Iyo, linalaoman ni Jesus na ootobon kan gabos na nag-aako sa saiya bilang Kagurangnan kun ano an saindang sinabi, arog ni apostol Pablo.

6, 7. (a) Taano ta binago ni Pablo an plano nia dapit sa pagdalaw giraray sa Corinto, asin taano ta sala an mga nagkritika sa saiya sa pagkuestion sa pagigin mapagkakatiwalaan nia? (b) Paano niato maninigong mansayon an mga ninombrahan na mangenot sa sato?

 ⁶ Maigot na pinalakop ni Pablo an mensahe kan Kahadean sa bilog na Asia Minor sagkod sa Europa, asin nag-establisar sia nin dakol na kongregasyon saka dinalaw liwat iyan. May beses na nahiling nia na kaipuhan niang manumpa na totoo an isinurat nia. (Gal. 1:20) Kan si Pablo akusaran nin nagkapira sa Corinto na sia dai mapagkakatiwalaan, sia nagsurat bilang depensa: ‘Siring na an Dios maimbod, an samong tataramon sa saindo bakong Oho asin Dai.’ (2 Cor. 1:18) Kan panahon na isurat iyan ni Pablo, sia nakahale na sa Efeso asin nagbibiahe sa Macedonia pa-Corinto. An orihinal niang plano iyo na magdalaw giraray sa Corinto bago magpa-Macedonia. (2 Cor. 1:15, 16) Pero, arog kan nagbibiaheng mga paraataman ngonyan, kun beses kaipuhan na bagohon an iskedyul nin mga pagdalaw. An siring na mga pagbabago ginigibo bakong huli sa saradit asin makasadiring mga dahilan kundi huli sa emerhensia. Sa kamugtakan ni Pablo, para sa ikakarahay kan kongregasyon an dahilan kan pag-oktaba nia sa planong pagdalaw sa Corinto. Paano niato nasabi iyan?

⁷ Pakagibo kan orihinal niang plano, nakaabot ki Pablo an nakakapurisaw na bareta na kinokonsinte an dai pagkasararo asin imoralidad sa Corinto. (1 Cor. 1:11; 5:1) Tanganing itanos iyan, nagtao sia nin mapuersang konseho sa enot niang surat sa mga taga Corinto. Dangan, imbes na direktang maglayag pa-Corinto hale sa Efeso, nagdesisyon si Pablo na tawan sinda nin panahon na ikaaplikar an saiyang konseho tanganing pag-abot nia duman, magigin mas nakakaparigon an pagdalaw nia. Sa pag-asegurar na totoo an sinabi niang dahilan sa pagbago nin plano, sinabi ni Pablo sa ikaduwa niang surat: ‘Saksi ko an Dios—aram nia an nasa puso ko! Dai na nguna ako nagdian sa Corinto tanganing ikalikay kamo sa kulog nin boot.’ (2 Cor. 1:23, BPV) Nungka man logod kitang magin arog kan mga nagkritika ki Pablo; imbes, ipahiling ta an satong hararom na paggalang sa mga ninombrahan na mangenot sa sato. An totoo, marahay na arogon niato si Pablo, kun paanong inarog nia si Cristo.—1 Cor. 11:1; Heb. 13:7.

8. Anong halimbawa an itinao sa sato ni Rebeca?

⁸ “Oho, maiba ako.” (Gen. 24:58) Paagi sa simpleng simbag na ini ni Rebeca sa saiyang ina asin tugang na lalaki, ipinahiling nia na andam sia na bayaan an harong ninda kan mismong aldaw na idto asin magbiahe nin labing 800 kilometros kaiba an sarong estranghero tanganing magin agom kan aki ni Abraham na si Isaac. (Gen. 24:50-58) An Iyo ni Rebeca nangahulogan nin Iyo, asin sia nagin maimbod asin may takot sa Dios na agom ni Isaac. Poon kaidto, sia nag-istar sa mga tolda bilang dayo sa Dagang Panuga. Huli sa saiyang kaimbodan, sia tinawan nin balos na magin saro sa mga apoon kan ipinanugang Banhi, si Jesu-Cristo.—Heb. 11:9, 13.

9. Paano inotob ni Rut an sinabi nia?

⁹ “Dai mi ika babayaan. Maiba kami saimo pasiring sa saimong banwaan.” (Rut 1:10, BPV) Paorootro ining sinabi kan mga balong Moabita na si Rut asin Orpa sa saindang balong panugangan na si Noemi, na papuli na sa Betlehem hale sa Moab. Huli sa pamimirit ni Noemi, buminalik man giraray si Orpa sa saiyang dagang tinuboan. Pero an Dai ni Rut nangahulogan nin Dai. (Basahon an Rut 1:16, 17.) May kaimbodan siang nagdanay na kaiba ni Noemi asin permanenteng binayaan an pamilya nia saka an falsong relihion nin Moab. Nagdanay siang maimbod na parasamba ni Jehova asin tinawan nin balos na mapabilang sa lima sanang babae na sinambit ni Mateo sa kasaysayan nin linahe ni Cristo.—Mat. 1:1, 3, 5, 6, 16.

10. Taano ta marahay na halimbawa si Isaias para sa sato?

¹⁰ ‘Uya ako, sugoa ako.’ (Isa. 6:8) Bago ini sabihon, nagkaigwa si Isaias nin mamuraway na bisyon na dian nahiling nia si Jehova na nakatukaw sa Saiyang trono sa itaas kan templo nin Israel. Mantang pinagmamasdan an mamuraway na  tanawon na ini, nadangog ni Isaias si Jehova na nagsabi: ‘Siisay an sakuyang susugoon, asin siisay an mahale [para] satuya?’ Imbitasyon ini na magin tagapagtaram ni Jehova tanganing ipahayag an mensahe nin Dios sa Saiyang sutil na banwaan. Inotob ni Isaias an sinabi nia—an saiyang Iyo nangahulogan nin Iyo. Sa laog nin labing 46 na taon, sia maimbod na naglingkod bilang propeta, na nagpapahayag nin mapuersang mga mensahe nin pagdenunsiar saka marahayon na mga panuga manongod sa pagbabalik sa dati kan tunay na pagsamba.

11. (a) Taano ta mahalagang marhay na otobon niato an satong sinabi? (b) Magtao nin nagkapirang nagpapatanid na halimbawa nin mga dai nag-otob kan sinabi ninda.

¹¹ Taano an mga halimbawang nasambitan sa enotan ta ipinasurat ni Jehova sa saiyang Tataramon para sa sato? Asin gurano kaseryoso an pagsierto na an satong Iyo mangahulogan nin Iyo? Malinaw na nagpapatanid an Biblia na an sarong “paralapas nin tipan” o kasundoan kabilang sa mga “maninigo sa kagadanan.” (Roma 1:31, 32) Kabilang si Faraon nin Egipto, Hadeng Zedequias nin Juda, asin Ananias saka Safira sa maraot na mga halimbawang itinampok sa Biblia na an Iyo dai nangahulogan nin Iyo. Sinda gabos napahamak asin nagserbing nagpapatanid na halimbawa para sa sato.—Ex. 9:27, 28, 34, 35; Ezeq. 17:13-15, 19, 20; Gui. 5:1-10.

12. Ano an makakatabang sa sato na otobon an satong sinabi?

¹² Huling kita nabubuhay “sa huring mga aldaw,” napapalibotan kita nin mga tawong “bakong maimbod,” mga tawong “may porma nin diosnon na debosyon alagad nagpapainda sa kapangyarihan kaiyan.” (2 Tim. 3:1-5, NW) Sagkod sa mapupuede, dapat tang likayan an siring na maraot na kairiba. Imbes, maninigo na regular kitang makipagtipon kaiba kan mga pirmeng nagmamaigot na an saindang Iyo mangahulogan nin Iyo.—Heb. 10:24, 25.

13. Ano an pinakamahalagang Iyo na sinasabi nin sarong parasunod ni Jesu-Cristo?

¹³ An pinakamahalagang panuga na puedeng gibohon nin saro iyo an saiyang pagdusay sa Dios. Sa tolong espesipikong pagkakataon, an mga gustong paindahan an saindang sadiri bilang mga disipulo ni Jesus igwa kan oportunidad na magsabi nin Iyo sa mga hapot dapit sa saindang intension. (Mat. 16:24) Kun kinakaolay nin duwang elder an saro na gustong magin dai pa bautisadong parahayag, hinahapot ninda sia, “Talaga daw na gusto mong magin saro sa Mga Saksi ni Jehova?” Paghaloyhaloy, kun sia orog na nag-ooswag sa espirituwal asin nagmamawot na maaprobaran para sa bautismo, kakaolayon sia kan mga elder asin hahapoton, “Ginibo mo na daw an personal na pagdusay ki Jehova sa pamibi?” Dangan, sa aldaw nin bautismo, hinahapot an lambang kandidato, “Basado sa atang ni Jesu-Cristo, pinagsolsolan mo na daw an mga kasalan mo asin idinusay an saimong sadiri ki Jehova tanganing gibohon an saiyang kabotan?” Kaya, sa atubangan nin mga saksi, an mga bagohan na ini nagsasabi nin Iyo mapadapit sa saindang panuga na maglilingkod sinda sa Dios sagkod lamang.

14. Anong pagsiyasat sa sadiri an maninigo tang gibohon sa panapanahon?

 ¹⁴ Baga man ika bago pa sanang mabautismohan o dakol na dekada nang naglilingkod sa Dios, kaipuhan mong siyasaton an sadiri sa panapanahon asin ihapot an arog kaini: ‘Bilang pag-arog ki Jesu-Cristo, padagos ko daw na inootob an sakong pinakamahalagang Iyo? Padagos ko daw na sinusunod si Jesus, na ineenot sa sakong buhay an paghuhulit asin paggibo nin disipulo?’—Basahon an 2 Corinto 13:5.

15. Sa anong mga situwasyon sa buhay mahalagang siertohon na an satong Iyo mangahulogan nin Iyo?

¹⁵ An pag-otob kan satong panuga nin pagdusay nangangahulogan na dapat man kitang magin maimbod sa iba pang mahalagang bagay. Halimbawa: Ika daw may agom? Kun siring, padagos na otobon an saimong mahalagang marhay na panuga na kamotan asin pakamahalon an saimong agom. May pinirmahan ka daw na kontrata sa negosyo o nagsumitir nin aplikasyon para sa teokratikong mga pribilehio? Kun siring, otobon an saimong sinabi asin ipinanuga. Inako mo na daw an imbitasyon na magkakan kaiba nin saro na mayong gayong kaya sa buhay? Kun siring, dai mo iyan pagkanselaron kun igwa nin ibang imbitasyon na garo baga mas marahay kisa dian. O may pinanugaan ka daw sa pagharongharong na babalikan mo tanganing tawan nin orog pang espirituwal na tabang? Kun siring, siertohon nanggad na an saimong Iyo mangahulogan nin Iyo, asin bebendisyonan ni Jehova an saimong ministeryo.—Basahon an Lucas 16:10.

16. Kun dai niato naotob an satong sinabi, ano an maninigo tang gibohon?

¹⁶ Sinasabi kan Biblia na bilang bakong perpektong mga tawo, “sa dakol na bagay kita nasisingkog,” nangorogna sa paggamit kan satong dila. (Sant. 3:2) Ano an maninigo tang gibohon kun marealisar ta na dai niato naotob an satong sinabi? Sa Ley nin Dios sa Israel, igwa nin probisyon bilang kapahayagan nin pagkaherak sa saro na nagkasala nin ‘basang na pagsumpa.’ (Lev. 5:4-7, 11, An Banal na Biblia) Igwa man nin mamomoton na probisyon para sa mga Kristianong nakagibo nin arog kaiyan na kasalan. Kun itutuga niato ki Jehova an espesipikong kasalan na iyan, maheherakon nia kitang papatawadon paagi sa satong Halangkaw na Saserdote, si Jesu-Cristo. (1 Juan 2:1, 2) Minsan siring, tanganing magdanay na inooyonan nin Dios, dapat kitang magpahiling nin mga bunga na angay sa pagsolsol paagi sa pagmamaigot na dai nanggad makatodan an paggibo nin siring na kasalan asin paggibo kan satong pinakamakakaya na husayon an ano man na danyos na resulta kan dai niato pinag-isipan na tataramon. (Tal. 6:2, 3, NW) Siempre, mas madonong nanggad na mag-isip ngunang marhay bago kita manuga na dai man sana niato maootob.—Basahon an Parahulit 5:2.

17, 18. Anong mamuraway na puturo an naghahalat sa gabos na nagmamaigot na an saindang Iyo mangahulogan nin Iyo?

¹⁷ Marahayon nanggad na puturo an naghahalat sa gabos na parasamba ni Jehova na danay na nagmamaigot na an saindang Iyo mangahulogan nin Iyo! Para sa 144,000 na linahidan, mangangahulogan iyan nin imortal na buhay sa langit, na duman makakaibanan ninda si Jesus sa saiyang Kahadean “patin maghahade sa kaibahan nia sa laog nin sangribong taon.” (Kap. 20:6) Para sa dai mabilang na minilyon na iba pa, mangangahulogan iyan na makikinabang sinda sa pamamahala kan Kahadean ni Cristo sa paraiso digdi sa daga. Sa panahon na iyan, tatabangan sindang magkaigwa nin perpektong salud asin isip.—Kap. 21:3-5.

¹⁸ Kun kita magigin maimbod sa pangultimong pagbalo sa katapusan kan Milenyal na Paghade ni Jesus, dai na kita noarin man magkakaigwa nin dahilan na magduda sa sinasabi nin siisay man. (Kap. 20:7-10) An lambang Iyo mangangahulogan nin Iyo, asin an lambang Dai, Dai. Huling an gabos na nabubuhay sa panahon na iyan magigin perpektong paraarog sa satong mamomoton na Ama sa langit na si Jehova, an “Dios nin katotoohan.”—Sal. 31:5, NW.