Puede Kamong Magdanay na Malinig sa Sarong Inmoral na Kinaban

AN LALAKI moreno asin guapo. An babae may talento asin magayon. Sarong kompanya an pinagtatrabawohan ninda. An babae labi-labi an itinataong personal na atension sa lalaki. An lalaki pigpaparaomaw an babae. Nagbabakal sinda nin mga regalo para sa balang saro. Dai naghaloy magkarelasyon na sinda. Binayaan kan lalaki an saiyang agom karibay kan babae. An babae, sa katapustapusi, nagdesisyon na magdanay sa saiyang agom asin taposon an relasyon. An lalaki napipiritan na nagprobar na balikan an saiyang agom. Minsan siring, huling mayo nin tunay na pagsolsol, dai sia nagin mapanggana. An gabos na imbuelto nagpadagos na sana sa buhay, pero bakong dai nakolgan.

An seksuwal na moralidad dai na ibinibilang na karahayan sa kinaban na ini. An daing pakundangan na pagpasiramsiram asin pagpakontento garo ordinaryo na sana. An The New Encyclopædia Britannica nagsasabi: “An pagsambay garo baga kapareho na kalakop asin, sa nagkapirang kamugtakan, kaordinaryo nin pag-agom.”

Pero, mawot ni Jehova Dios na an pag-agom magin “kagalanggalang sa gabos” asin na an higdaan kan mag-agom ‘dai madigtaan.’ (Hebreo 13:4) An Kasuratan nagsasabi: “Dai kamo palagalag. Bakong mga parapakisaro, ni mga parasamba sa idolo, ni mga parasambay, ni mga binabae, ni mga lalaki na minadorog sa kapwa lalaki . . . an magmamana kan kahadean nin Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Kun siring, tanganing kamtan an pag-oyon nin Dios kaipuhan tang papagdanayon an moral na kalinigan sa inmoral na kinaban na ini.

Paano ta maiingatan an satong sadiri sa nakararaot na mga impluwensia sa palibot niato? Sa ika-5 kapitulo kan libro sa Biblia na Talinhaga, si Hadeng Salomon kan suanoy na Israel nagtatao nin simbag. Siyasaton ta an sasabihon nia.

Kakayahan nin Pag-isip na Maprotehir sa Saindo

“Aki ko, magtao ka nin atension sa sakong kadonongan,” an pagpoon kan hade nin Israel. Idinagdag nia: “Maghinanyog ka sa sakong pagmansay, tanganing maingatan an mga kakayahan nin pag-isip; asin ingatan logod kan saimong mga ngabil an mismong kaaraman.”—Talinhaga 5:1, 2.

Tanganing mapaglabanan an sugot nin inmoralidad, kaipuhan ta an kadonongan—an kakayahan na gamiton an kaaraman sono sa Kasuratan—asin pakamansay, o an kakayahan na mamidbid an kalaenan kan tama sa sala patin pilion an tamang dalan. Sinasadol kita na magtao nin atension sa kadonongan asin pakamansay tanganing maingatan an satong kakayahan nin pag-isip. Paano ta daw iyan magigibo? Kun kita nag-aadal sa Tataramon nin Dios, an Biblia, kaipuhan tang saboton an paagi nin paghiro ni Jehova asin ikiling ta an satong talinga sa saiyang kabotan asin mga katuyohan. Sa paggibo kaini, gigiyahan ta an mga proseso kan satong isip sa tamang direksion. An kakayahan nin pag-isip na nakukua sa siring na paagi kaoyon sa diosnon na kadonongan asin kaaraman. Kun ginagamit nin tama, an kakayahan na ini iniingatan kitang masiod kan inmoral na mga pan-akit.

Mag-ingat sa Mahalnas na Ngaragngag

An rason kun taano ta mahalagang marhay an kakayahan nin pag-isip sa pagpapadanay nin moral na kadalisayan sa sarong maramog na kinaban iyo na mapan-akit an mga gawe-gawe nin sarong tawong inmoral. Si Salomon nagpapatanid: “Siring sa sarong anira an mga ngabil nin babaeng taga ibang daga nanonoro, asin an saiyang ngaragngag mahalnas pa sa lana. Alagad an bunga hale sa saiya siring kapait kan ajenjo; siring katarom nin espada na may duwang tarom.”—Talinhaga 5:3, 4.

 Sa talinhagang ini, an sumbikalan na tawo ilinaladawan na “babaeng taga ibang daga”—sarong patotot. * An mga tataramon na pan-akit nia sa saiyang biktima siring kahamis nin anira asin mas mahalnas pa sa lana nin oliba. Bako daw na an kadaklan na inmoral na mga alok sa sekso minapoon sa arog kaining paagi? Halimbawa, helinga an eksperyensia nin sarong magayon na 27 anyos na sekretarya na an ngaran Amy. Nagsaysay sia: “An lalaking ini sa pinagtatrabawohan ko dakol na atension an itinatao sa sako asin inoomaw ako sa lambang oportunidad. Magayon an pagmate na ika mariparo. Alagad naheheling ko nin malinaw na an interes nia sa sako talagang sa sekso sana. Dai ako mapadaya sa saiyang mga alok.” An nakakapataba sa puso na mga tataramon nin sarong paratentar na lalaki o babae sa parate nakaaakit apuera sana kun aram ta an totoong kahulogan kaiyan. Huli kaini kaipuhan tang gamiton an satong kakayahan nin pag-isip.

An bunga nin inmoralidad siring kapait nin ajenjo asin siring katarom nin espada na may duwang tarom—makolog asin nakagagadan. An nariribok na konsensia, dai ginustong pagbados, o helang na ikinaolakit paagi sa pagdodorog iyo an parateng mapait na mga epekto nin siring na gawe-gawe. Asin isip-isipa an dakulaon na kakologan sa emosyon na namamatean kan agom nin tawong bakong fiel. An sarong akto nin pagtraydor puedeng makalugad nin hararom na puedeng magdanay sa bilog na buhay. Iyo, nakakokolog an inmoralidad.

Sa pagkomento dapit sa estilo nin pamumuhay nin sarong sumbikalan na babae, an madonong na hade nagpapadagos: “An saiyang mga bitis naghihilig sa kagadanan. An saiyang mga lakad nakakapot sa Sheol. An dana nin buhay dai nia hinohorophorop. An saiyang mga agihan naglalagawlagaw na dai nia aram kun saen.” (Talinhaga 5:5, 6) An mga dalan kan babaeng inmoral dinadara sia sa kagadanan—an saiyang mga lakad sa Sheol, an pankagabsan na lolobngan nin katawohan. Huli sa mga helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog, nangorogna an AIDS, na lakop, abaa katotoo kan mga tataramon na ini! An saiyang kaaabtan kapareho kan mga minaiba sa saiya sa saiyang bikong mga lakad.

Huli sa odok sa pusong pagmakolog, an hade nagsasadol: “Kaya ngonyan, mga aki, paghinanyog kamo sa sako asin dai kamo sumuhay sa mga kasabihan kan sakong ngoso. Isuhay mo an saimong dalan sa saiya, asin dai ka magrani sa tata kan saiyang harong.”—Talinhaga 5:7, 8.

Kaipuhan kitang rumayo nanggad sa impluwensia nin mga tawong inmoral. Taano ta ibabalad ta an satong sadiri sa saindang mga dalan paagi sa paghinanyog sa nakaparirigsok na musika, pagdalan nin nakararaot na aling-alingan, o pagsapeligro kan satong sadiri sa pornograpikong mga babasahon? (Talinhaga 6:27; 1 Corinto 15:33; Efeso 5:3-5) Asin abaang kamangmangan na akiton an saindang atension paagi sa pakipaggitilan o paagi sa pagigin bakong mabini sa paggubing asin pag-alinyar!—1 Timoteo 4:8; 1 Pedro 3:3, 4.

Dakulaon na Kabayadan

Huli sa ano pang ibang rason na maninigo kitang rumayo sa tawong sumbikalan? Si Salomon minasimbag: “Tanganing dai mo ikatao sa iba an saimong dignidad, ni an saimong mga taon sa maringis; tanganing an mga dai kamidbid dai magpakabasog sa saimong kosog, ni mapasa harong nin sarong taga ibang daga an mga bagay na nakua mo sa sakit, ni kaipuhan mo man na mag-agrangay sa saimong ngapit kun an saimong laman asin an saimong hawak matapos na.”—Talinhaga 5:9-11.

Sa siring idinodoon ni Salomon an dakulang kabayadan nin pagpadara sa inmoralidad. An pagsambay asin pagkawara nin dignidad, o paggalang sa sadiri, magkakonektar na marhay. Bako daw na totoong makasosopog na magpagamit sana sa pagpanigo sa sadiring inmoral na horot niato o kan sa iba? Bako daw na pagpaheling nin kadaihan nin paggalang sa sadiri na magkaigwa nin seksuwal na relasyon sa iba na bako niatong agom?

Pero, ano an kalabot sa ‘pagtao kan satong mga taon, kan satong kosog, asin kan bunga kan satong pagpapagal sa mga dai kamidbid, o taga ibang daga’? An sarong reperensia nagsasabi: “Malinaw an boot sabihon kan mga bersikulong ini: An kabayadan nin pagtraydor puedeng dakula; ta an gabos na pinagpapagalan—posisyon, kakosogan, prosperidad— puedeng mawara magsalang paagi sa may kapasloan na mga hinahagad kan babae o sa indemnisasyon na iiniinsistir kan komunidad.” Dakulaon an puedeng magin kabayadan nin inmoral na relasyon!

Huling nawaran na kan saiyang dignidad asin naubos na an saiyang kuarta, an mangmang na tawo maagrangay, na sinasabi: “Abaana an pagkaongis ko sa disiplina asin dai iginalang kan sakong puso minsan an pagsagwe! Asin dai ako naghinanyog sa tingog kan sakong mga instruktor, asin sa sakong mga paratokdo dai ko ikiniling an sakong talinga. Madali akong napalabot sa gabos na klase nin karatan sa tanga kan kongregasyon asin kan katiriponan.”—Talinhaga 5:12-14.

Pag-abot nin panahon, isinasabi kan nagkasala an inaapod nin sarong intelektuwal na “halawig na litaniya nin mga ‘kun kutana’: kun kutana naghinanyog sana ako sa sakong ama; kun kutana dai ako nag-asa sana sa sakong sadiri; kun kutana inako ko sana an sadol nin iba.” Minsan siring, huri nang marhay an pakarealisar na ini. An ngonyan bako nang malinig na buhay kan indibiduwal raot na asin an saiyang reputasyon nadigtaan na. Kanigoan kahalaga na horophoropon ta an dakulang kabayadan nin paggibo nin inmoralidad bago kita masiod kaiyan!

“Uminom Ka nin Tubig Hale sa Saimong Sadiring Lalagan”

Mayo daw nin sinasabi an Biblia manongod sa seksuwal na relasyon? Dai man. An emosyon na romantikong pagkamoot asin labi-labing kaogmahan na namamatean nin lalaki asin babae mga balaog hale sa Dios. Minsan siring, an kadayupotan na ini dapat na sa mag-agom sana. Kaya para sa may agom na lalaki, itinao ni Salomon an sadol na ini: “Uminom ka nin tubig hale sa saimong sadiring lalagan, asin nin mga toro hale sa tahaw kan saimong sadiring bobon. Maninigo daw na makawarak sa luwas an saimong mga burabod, an saimong mga sapa nin tubig sa mismong mga plasa? Magin logod iyan para sa saimo sana, asin bakong para sa mga taga ibang banwaan sa kaibanan mo.”—Talinhaga 5:15-17.

An “saimong sadiring lalagan” asin “saimong sadiring bobon” poetikong pananaram para sa namomotan na agom na babae. An pakamate nin seksuwal na kaogmahan sa saiya ibinabaing sa pag-inom nin nakarerepreskong tubig. Bakong arog kan suplay nin tubig sa pampublikong mga lugar, an lalagan o bubon ibinibilang na pribadong rogaring. Asin an lalaki hinahatolan na magkaaki sa harong sa saiyang agom na babae imbes na iwarak an saiyang banhi sa mga plasa, an boot sabihon, sa ibang mga babae. Malinaw nanggad, an sadol sa lalaki iyo na magin fiel sa saiyang agom na babae.

An madonong na tawo nagpapadagos: “Bendisyonan logod an saimong burabod, asin maggayagaya ka sa agom na babae kan saimong pagkabarobata, sarong makawiwiling usang babae asin magayon na kanding na bukidnon. An saiya logod na daghan makaburat sa saimo sa gabos na panahon. Sa saiyang pagkamoot ika danay logod na maggayagaya nin lubos.”—Talinhaga 5:18, 19.

An “burabod” nanonongod sa gikanan nin seksuwal na satispaksion. An seksuwal na kaogmahan sa agom sarong ‘bendisyon’—tao nin Dios. Huli kaini, an lalaki sinasadol na maggayagaya sa agom na babae kan saiyang pagkabarobata. Para sa saiya, an babae siring kamakawiwili asin kagayon nin babaeng usa, saka siring kanakaaakit asin kagayon humiro nin kanding na bukidnon.

Sunod nag-atubang si Salomon nin duwang retorikong hapot: “Kaya taano, aki ko, ta ika maggagayagaya nin lubos kaiba nin ibang babae o makugos sa daghan nin babaeng taga ibang daga?” (Talinhaga 5:20) Iyo, taano an sarong may agom ta matetentaran na magkaigwa nin seksuwal na relasyon sa bako niang agom sa mga kamidbid sa trabaho, sa eskuelahan, o saen pa man?

 Para sa may agom na mga Kristiano, itinatao ni apostol Pablo an hatol na ini: “Ini sinasabi ko, mga tugang, nainaan na an panahon na natatada. Magpoon ngonyan an mga igwa nin agom na babae magin garo sinda mayo.” (1 Corinto 7:29) Ano an kalabot digdi? Bueno, an mga parasunod ni Jesu-Cristo dapat na ‘padagos na hinahanap nguna an kahadean.’ (Mateo 6:33) Kun siring, an mga mag-agom dai dapat na inuubos an panahon sa kada saro na nagigin segunda na sana sa saindang buhay an intereses kan Kahadean.

Kaipuhan an Pagpopogol sa Sadiri

An seksuwal na mga pagmawot puedeng kontrolon. Iyan an dapat na gibohon kan mga nagmamawot kan pag-oyon ni Jehova. “Iyo ini an kabotan nin Dios, an pagsantipikar sa saindo, na kamo lumikay sa pakikisaro; na an lambang saro sa saindo makanood na pamogolan an saiyang sadiring lalagan [an saiyang sadiring hawak] sa santipikasyon asin onra,” an sadol ni apostol Pablo.—1 Tesalonica 4:3, 4.

Kun siring, an mga hoben dai dapat na maghidali sa pag-agom sa enot na mamatean ninda an pagkapukaw sa sekso. An pag-agom nagkakaipo nin kapanugaan, asin an pag-otob sa siring na responsibilidad nagkakaipo nin pagkamaygurang. (Genesis 2:24) Mas marahay na maghalat sagkod na an saro “lihis na sa pagbukad nin pagkabarobata”—an panahon na an mga pagmate sa sekso makosog asin puedeng makaraot sa paghusgar nin saro. (1 Corinto 7:36) Asin kanigoan na kamangmangan asin kasalan na an sarong nasa edad na na gusto nang mag-agom magkomiter nin inmoral na relasyon huli sana ta mayo nin nakukuang aagomon!

“An Saiyang Sadiring mga Karatan Iyo an Magapos sa Maraot”

An pundamental na rason kun taano ta sala an seksuwal na inmoralidad iyo na si Jehova—an Paratao nin buhay asin Kagtao nin kakayahan sa sekso sa mga tawo—habo kaiyan. Kaya itinatao an pinakamakosog na dahelan para sa moral na kalinigan, si Hadeng Salomon nagsasabi: “Huli ta an mga dalan nin tawo nasa atubangan kan mga mata ni Jehova, asin ta pinagmamasdan nia an gabos niang dana.” (Talinhaga 5:21) Iyo, mayo nin natatago sa mga mata nin Dios, na “satong paninimbagan.” (Hebreo 4:13) An ano man na akto nin seksuwal na karamogan, gurano man iyan kahilom asin ano man an tibaad magin pisikal asin sosyal na epekto kaiyan, seguradong makararaot sa satong relasyon ki Jehova. Kanigoan na kamangmangan na iwara an pakipagkatoninongan sa Dios huli sana sa halipot na panahon nin salang kaogmahan!

An nagkapira na daing sopog na naggigibo nin inmoralidad tibaad garo baga ginigibo iyan na nakalilibre sa penalidad—alagad dai iyan maghahaloy. Sinabi ni Salomon: “An saiyang sadiring mga karatan iyo an magapos sa maraot, asin sa mga pisi kan saiyang sadiring kasalan sia mabibilanggo. Sia an magagadan huli ta mayo nin disiplina, asin huli ta sa kadakulaan kan saiyang kamangmangan sia nalagalag.”—Talinhaga 5:22, 23.

Taano an siisay man sa sato ta mapalagalag pa? Total, an librong Talinhaga patienot na kitang pinatatanidan dapit sa mapan-akit na mga dalan kan kinaban. Asin ipinaheheling kaiyan sa sato an parateng kabayadan nin seksuwal na inmoralidad—an satong salud, an satong materyal na mga rogaring, an satong kosog, asin an satong dignidad. Huli sa malinaw na pakarorop na iyan, nungka kitang mapapasa kamugtakan na magsasabi nin halawig na litaniya nin mga “kun kutana.” Iyo, paagi sa pag-aplikar kan hatol na itinao ni Jehova sa saiyang ipinasabong na Tataramon, puede kitang magdanay na malinig sa moral sa sarong inmoral na kinaban.

[Nota sa Ibaba]

[Mga Ritrato sa pahina 30]

An bunga nin inmoralidad siring kapait nin ajenjo

[Mga Ritrato sa pahina 31]

“Maggayagaya ka sa agom na babae kan saimong pagkabarobata”