1-3. (a) Anong peligro an inatubang kan mga Israelita sa kamot kan mga Ehipsiyo? (b) Paano si Jehova nakipaglaban para sa saiyang banwaan?

 MAYONG madulagan an mga Israelita—naiipit sinda sa pag-ultanan nin haralangkaw na bukid na masakit sakaton asin nin dagat na dai maagihan. Piglalapag sinda kan daing hirak na hukbo nin Ehipto na determinadong puhuon sinda. a Sa ibong kaiyan, sinabi ni Moises sa banwaan nin Diyos na dai mawaran nin paglaom. “Si Jehova mismo an makikipaglaban para sa saindo,” an iginarantiya niya sa sainda.—Exodo 14:14.

² Dawa siring, minalataw na nag-apod si Moises ki Jehova, asin an Diyos nagsimbag: “Ano ta nagpaparaagrangay ka sa sako? . . . Itaas mo an saimong sugkod asin unaton mo an saimong kamot sa ibabaw kan dagat asin bangaon mo iyan.” (Exodo 14:15, 16) Imahinara an sunod na mga pangyayari. Tulos-tulos na pinagbutan ni Jehova an saiyang anghel, asin an hariging panganuron naghiro pasiring sa likudan kan Israel, na tibaad nagin garo iyan halakbangon na lanob na nakakaulang sa mga Ehipsiyo sa pagsalakay sa mga Israelita. (Exodo 14:19, 20; Salmo 105:39) Iinunat ni Moises an saiyang kamot. Paagi sa paghuyop nin makusog na duros,  nabanga an dagat. Sa dai maaraman na paagi, an katubigan tuminagas asin nagin garo mga pader, na huli kaiyan nagkaigwa nin dalan na may igong lakbang tanganing makaagi an bilog na nasyon!—Exodo 14:21; 15:8.

³ Huli sa nahiling ni Faraon na kapangyarihan, dapat kutana pinapuli na niya an saiyang mga suldados. Imbes, ipinagbuot kan mapalangkaw na si Faraon an pagsalakay. (Exodo 14:23) Dali-daling linapag kan mga Ehipsiyo an mga Israelita sa tahaw kan dagat, alagad biglang nagkaigwa nin karibarawan kan magkatarangkas an mga ruweda kan saindang mga karwahe. Kan ligtas na an mga Israelita sa ibong kan dagat, pinagbutan ni Jehova si Moises: “Unata an saimong kamot sa ibabaw kan dagat tanganing bumalik sa dati an katubigan asin matahuban kaiyan an mga Ehipsiyo, an saindang mga karwaheng panggiyera, pati an saindang mga kabalyero.” Buminagsak an mga pader na tubig, asin tinahuban kaiyan si Faraon asin an saiyang mga hukbo!—Exodo 14:24-28; Salmo 136:15.

4. (a) Ano an pinatunayan ni Jehova duman sa Dagat na Pula? (b) Ano an puwedeng maisip nin nagkapira sa paglaladawan na ini ki Jehova?

⁴ An pagliligtas sa nasyon nin Israel duman sa Dagat na Pula sarong mahalagang pangyayari sa kasaysayan kan mga pagtratar nin Diyos sa katawuhan. Duman pinatunayan ni Jehova na siya “sarong makapangyarihan na parapakilaban.” (Exodo 15:3) Pero ano an naiisip mo sa paglaladawan na ini ki Jehova? Totoo, an giyera nagdara nin grabeng kakulugan asin kasakitan sa katawuhan. Iniisip mo daw na an paggamit nin Diyos kan saiyang kapangyarihan na manglaglag garo baga mas nakakaulang imbes na nakakaengganyar sa pagrani mo sa saiya?

5, 6. (a) Taano ta angay na apudon an Diyos na “Jehova na pamayo nin mga hukbo”? (b) Paano an pakikigiyera nin Diyos ibang marhay sa giyera nin mga tawo?

⁵ Sa orihinal na mga lengguwahe kan Bibliya, inapod si Jehova sa titulong “Jehova na pamayo nin mga hukbo” nin labing 250 beses sa Hebreong Kasuratan asin duwang beses sa Kristiyanong Griegong Kasuratan. (1 Samuel 1:11) Bilang Soberanong Tagapamahala, pinapanginutan ni Jehova an sarong dakulaon na hukbo nin mga anghel. (Josue 5:13-15; 1 Hadi 22:19) Makangangalas an kakayahan na manglaglag kan hukbong iyan. (Isaias 37:36) An paglaglag sa mga tawo dai nakakaugmang isip-isipon. Minsan siring, dapat tang girumdumon na an mga pakikigiyera nin Diyos ibang marhay sa giyera nin mga tawo. Tibaad sabihon kan mga namamayo sa militar saka namumuon sa pulitika na may marahay sindang mga dahilan kaya sinda nakikigiyera. Alagad an pakikigiyera nin mga tawo pirming konektado sa kahanaban asin pagigin makasadiri.

⁶ Sa kabaliktaran, si Jehova bakong kontrolado nin emosyon asin dai minahiro na dai pinag-iisipan. Sinasabi kan Deuteronomio 32:4: “An Gapo, an saiyang gibo perpekto, huli ta may hustisya an gabos niyang ginigibo. Sarong Diyos na maimbod na dai lamang naggigibo nin inhustisya; matanos asin makatanusan siya.” Kinokondenar kan Tataramon nin Diyos an daing kontrol na kaanggutan, karingisan, asin kadahasan. (Genesis 49:7; Salmo 11:5) Kaya nungka si Jehova na minahiro na mayo nin dahilan. Bihirang-bihira niyang gamiton an saiyang kapangyarihan na manglaglag, asin ginagamit niya sana iyan bilang pangultimong solusyon. Arog iyan kan sinabi niya paagi sa propeta niyang si Ezekiel: “‘Nauugma lamang daw ako sa pagkagadan nin maraot na tawo?’ an sabi kan Soberanong Kagurangnan na Jehova. ‘Bako daw na mas gusto kong talikdan  niya an saiyang mga dalan asin padagos siyang mabuhay?’”—Ezekiel 18:23.

7, 8. (a) Ano an salang inisip ni Job manungod sa saiyang mga kasakitan? (b) Paano itinanos ni Elihu an kaisipan ni Job sa bagay na iyan? (c) Ano an manunudan ta sa eksperyensiya ni Job?

⁷ Kun siring, taano ta ginagamit ni Jehova an saiyang kapangyarihan na manglaglag? Bago ta iyan simbagon, girumdumon niyato an matanos na tawong si Job. Kinuwestiyon ni Satanas kun baga mapapagdanay ni Job, o kan siisay man na tawo, an saiyang integridad sa irarom nin pagbalo. Sinimbag ni Jehova an pagkuwestiyon na iyan paagi sa pagtugot ki Satanas na baluon an integridad ni Job. Bilang resulta, nagkahilang si Job, nawara an gabos na pagsadiri, asin nagadan an gabos na aki. (Job 1:1–2:8) Huling dai aram ni Job kun taano ta nangyayari an mga iyan, inisip niya na an mga pagsakit niya bakong makatanusan na padusa nin Diyos. Hinapot niya an Diyos kun taano ta “pigpupuntirya” Niya siya asin ibinibilang na “kaiwal.”—Job 7:20; 13:24.

⁸ Ihinayag nin sarong hoben na lalaki na an pangaran Elihu an sala sa pangangatanusan ni Job, na an sabi: “Kumbinsido kang marhay na tama ka kaya sinasabi mo, ‘Mas matanos ako kisa sa Diyos’?” (Job 35:2) Iyo, bakong madunong na isipon na mas may aram kita kisa sa Diyos o isipon na guminawi siya nin bakong makatanusan. Sinabi ni Elihu: “Imposible nanggad na gumibo nin maraot an tunay na Diyos, na gumibo nin sala an Makakamhan sa Gabos!” Paghaloy-haloy, sinabi niya: “Dai ta kayang sabuton nin lubos an Makakamhan sa Gabos; makusugon an saiyang kapangyarihan, asin dai niya nuarin man binibiribid an saiyang hustisya asin an saiyang abundang katanusan.” (Job 34:10; 36:22, 23; 37:23) Makakasiyerto kita na kun an Diyos nakikipaglaban, may marahay siyang dahilan sa paggibo kaiyan. Mantang isinasaisip iyan, siyasaton niyato an nagkapira sa mga dahilan kun taano ta kun beses  an Diyos nin katuninungan nagigin sarong parapakilaban.—1 Corinto 14:33.

9. Taano ta nakikipaglaban an Diyos nin kabanalan?

⁹ Pagkatapos na umawon an Diyos bilang “sarong makapangyarihan na parapakilaban,” sinabi ni Moises: “Siisay na diyos an kapareho mo, O Jehova? Siisay an arog mo na nakakalabing marhay sa kabanalan?” (Exodo 15:11) Si propeta Habakuk nagsurat man nin kaagid kaiyan: “Dalisay na marhay an saimong mga mata para maghiling sa maraot, asin dai mo magigibong kunsintihon an karatan.” (Habakuk 1:13) Dawa ngani si Jehova sarong Diyos nin pagkamuot, siya Diyos man nin kabanalan, katanusan, asin hustisya. Kun beses, huli sa mga kuwalidad na iyan, napipiritan siyang gamiton an saiyang kapangyarihan na manglaglag. (Isaias 59:15-19; Lucas 18:7) Kaya dai dinidigtaan nin Diyos an saiyang kabanalan pag siya nakikipaglaban. Imbes, nakikipaglaban siya huli ta siya banal.—Exodo 39:30.

10. Paano sana mareresolberan an pag-iiwal na ihinula sa Genesis 3:15, asin anong mga pakinabang an itatao kaiyan sa matanos na mga tawo?

¹⁰ Pag-isipan an nangyari pagkatapos na an inot na tawong mag-agom, si Adan asin Eva, magrebelde tumang sa Diyos. (Genesis 3:1-6) Kun pinabayaan lang ni Jehova an saindang pagrebelde, posibleng napaluya kaiyan an saiyang awtoridad bilang an Soberano kan Uniberso. Bilang matanos na Diyos, kinaipuhan niyang sentensiyahan sinda nin kagadanan. (Roma 6:23) Sa inot na propesiya sa Bibliya, ihinula niya na magkakaigwa nin pag-iiwal sa pag-ultanan kan saiyang mga lingkod asin kan mga parasunod kan “halas,” si Satanas. (Kapahayagan 12:9; Genesis 3:15) Sa katapos-tapusi, an pag-iiwal na iyan mareresolberan  sana paagi sa pagrunot ki Satanas. (Roma 16:20) Pero an paghukom na iyan maresulta sa dakulang mga bendisyon para sa matanos na mga tawo; mayo na an impluwensiya ni Satanas sa daga asin magigin nang paraiso an bilog na daga. (Mateo 19:28) Sagkod na dai pa minaabot an panahon na iyan, an mga kampi ki Satanas padagos na magigin peligro sa pisikal asin espirituwal na kamugtakan kan banwaan nin Diyos. Kun beses, kaipuhan na mag-interbenir si Jehova.

11. Taano ta kinaipuhan nin Diyos na magpaabot nin Baha sa bilog na daga?

¹¹ An Baha kan aldaw ni Noe sarong halimbawa kan siring na pag-interbenir. Sinasabi sa Genesis 6:11, 12: “An daga nagin raot sa paghiling kan tunay na Diyos, asin napano iyan nin kadahasan. Iyo, pighiling nin Diyos an daga, asin nahiling niyang iyan raot; nagin marauton an gibo-gibo kan gabos na tawo sa daga.” Itutugot daw nin Diyos na puhuon kan mga maraot an natatadang marahay na mga tawo sa daga? Dai. Kinaipuhan ni Jehova na magpaabot nin baha sa bilog na daga tanganing paraon an madahas asin imoral na mga tawo.

12. (a) Ano an ihinula ni Jehova manungod sa “gikan” ni Abraham? (b) Taano ta kinaipuhan na puhuon an mga Amorita?

¹² Kapareho iyan kan ginibong paghukom nin Diyos sa mga Canaanita. Ihinayag ni Jehova na mahali ki Abraham an sarong gikan, asin paagi sa gikan na iyan bebendisyunan kan gabos na pamilya sa daga an saindang sadiri. Para mautob an panugang iyan, nagdesisyon an Diyos na itao sa mga gikan ni Abraham an daga nin Canaan, an daga na iniistaran nin mga tawo na inaapod na mga Amorita. Makatanusan daw an puwersahan na pagpahali nin Diyos sa mga tawong ini sa saindang daga? Ihinula ni Jehova na an pagpahali dai mangyayari sa laog nin mga 400 na taon—sagkod na “an kasalan kan  mga Amorita” makaabot na “sa punto na dapat na sindang padusahan.” b (Genesis 12:1-3; 13:14, 15; 15:13, 16; 22:18) Durante kan panahon na iyan, an karatan sa moral kan mga Amorita lalong nagpaparagrabe. An Canaan nagin daga nin idolatriya, nin pagpabulos nin dugo, asin nin makababalding seksuwal na imoralidad. (Exodo 23:24; 34:12, 13; Bilang 33:52) Sinusulo pa ngani kan mga nag-iistar sa dagang idto an saindang mga aki bilang atang. Itutugot daw nin sarong banal na Diyos na mag-istar an saiyang banwaan kaiba kan mga maraot na tawong iyan? Dai! Sinabi niya: “An daga ninda nagin maati, asin papadusahan ko sinda huli sa saindang pagkakasala, asin isusuka kan dagang iyan an mga nakaistar diyan.” (Levitico 18:21-25) Minsan siring, dai man ginadan ni Jehova an gabos na tawo. Dai ginadan an mga Canaanita na may pusong nasa tamang kamugtakan, arog ni Rahab asin kan mga Gibeonita.—Josue 6:25; 9:3-27.

13, 14. (a) Taano ta obligado si Jehova na pakangbanalon an saiyang pangaran? (b) Paano lininig ni Jehova an saiyang pangaran sa katuyawan?

¹³ Huling banal si Jehova, banal an saiyang pangaran. (Levitico 22:32) Tinukduan ni Jesus an mga disipulo niya na mamibi: “Pakangbanalon an pangaran mo.” (Mateo 6:9) Linanghadan kan pagrebelde sa Eden an pangaran nin Diyos; rinaot kaiyan an reputasyon nin Diyos asin kinuwestiyon an saiyang paagi nin pamamahala. Nungkang kukunsintihon ni Jehova an siring na pagpakaraot asin pagrebelde. Obligado siyang linigon an saiyang pangaran sa ano man na katuyawan.—Isaias 48:11.

¹⁴ Pag-isipan giraray an manungod sa mga Israelita. Sagkod na sinda mga uripon sa Ehipto, garo baga mayo nin saysay an panuga nin Diyos ki Abraham na paagi sa saiyang gikan  bebendisyunan kan gabos na pamilya sa daga an saindang sadiri. Pero paagi sa pagligtas sa sainda asin paggibo sa sainda bilang sarong nasyon, lininig ni Jehova an saiyang pangaran sa katuyawan. Kaya paagi sa pamibi, inapod ni propeta Daniel an saiyang Diyos sa arog kaining paagi: “O Jehova na samuyang Diyos, an Saro na nagluwas sa saimong banwaan sa daga nin Ehipto paagi sa makusog na kamot asin naggibo nin pangaran para sa saimong sadiri.”—Daniel 9:15.

15. Taano ta ilinigtas ni Jehova an mga Judio sa pagkabihag sa Babilonya?

¹⁵ Interesante nanggad, namibi si Daniel nin arog kaiyan kan panahon na kaipuhan kan mga Judio na humiro giraray si Jehova para sa Saiyang pangaran. An masinuway na mga Judio nagin bihag giraray, sa pagkakataon na ini sa Babilonya. Gaba an kabisera nindang siyudad, an Jerusalem. Aram ni Daniel na paagi sa pagpabalik sa mga Judio sa saindang dagang tinubuan, maibabantog an pangaran ni Jehova. Sa siring, namibi si Daniel: “O Jehova, magpatawad ka. O Jehova, magtao kang atensiyon asin humiro ka na tabi! Dai ka mag-atraso, alang-alang sa saimo, O sakuyang Diyos, alang-alang sa saimong pangaran na iinaapod sa saimong siyudad asin sa saimong banwaan.”—Daniel 9:18, 19.

16. Ipaliwanag kun taano ta an pagdepensa ni Jehova sa saiyang pangaran dai nangangahulugan na mayo siya nin malasakit asin sadiri sana an iniisip.

¹⁶ Pag idinedepensa ni Jehova an saiyang pangaran, nangangahulugan daw iyan na mayo siya nin malasakit asin sadiri sana an iniisip? Dai, huli ta pag minahiro siya kauyon kan saiyang kabanalan asin pagkamuot sa hustisya, pinoprotektaran niya an saiyang banwaan. Pag-isipan an Genesis kapitulo 14. Mababasa niyato diyan an manungod sa apat na nananakyadang hadi na kuminua sa pamangkin ni Abraham na si Lot asin sa pamilya kaini. Sa tabang nin Diyos, dinaog ni  Abraham sa pambihirang paagi an mga hukbo dawa ngani makusugon an mga iyan! An salaysay manungod sa kapangganahan na ini tibaad iyo an inot na naisurat sa “libro kan Mga Giyera ni Jehova,” na minalataw na sarong libro na diyan isinurat man an nagkapirang ralaban militar na dai nakasurat sa Bibliya. (Bilang 21:14) Dakul pang kapangganahan an nagsunod.

17. Ano an nagpapahiling na nakipaglaban si Jehova para sa mga Israelita pagkalaog ninda sa daga nin Canaan? Magtao nin mga halimbawa.

¹⁷ Kan an mga Israelita madali nang lumaog sa daga nin Canaan, siniyerto sa sainda ni Moises: “Nasa inutan nindo si Jehova na saindong Diyos asin makikipaglaban siya para sa saindo, arog kan ginibo niya sa Ehipto na nahiling mismo nindo.” (Deuteronomio 1:30; 20:1) Puon sa kasalida ni Moises, si Josue, sagkod sa panahon kan mga Hukom asin kan pamamahala kan maimbod na mga hadi kan Juda, si Jehova talagang nakipaglaban para sa saiyang banwaan, na tinatawan sinda nin dakul na pambihirang kapangganahan sa saindang mga kalaban.—Josue 10:1-14; Hukom 4:12-17; 2 Samuel 5:17-21.

18. (a) Taano ta makakapagpasalamat kita na si Jehova dai nagbago? (b) Ano an mangyayari kun an pag-iiwal na ilinadawan sa Genesis 3:15 makaabot sa kulminasyon kaiyan?

¹⁸ Si Jehova dai nagbago; dai man nagbago an katuyuhan niya na gibuhon na matuninong na paraiso an planetang ini. (Genesis 1:27, 28) Ikinakaungis pa man giraray nin Diyos an karatan. Kasabay kaiyan, namumutan niyang marhay an saiyang banwaan asin madali na siyang humiro para sa sainda. (Salmo 11:7) Sa katunayan, an pag-iiwal na ilinadawan sa Genesis 3:15 masagkod sa grabe kadahas na pag-atake sa banwaan nin Diyos sa dai na mahahaloy na panahon. Tanganing mapakangbanal an saiyang pangaran asin maprotektaran an saiyang banwaan, si Jehova magigin giraray “sarong makapangyarihan na parapakilaban”!—Zacarias 14:3; Kapahayagan 16:14, 16.

19. (a) Iilustrar kun taano ta an paggamit nin Diyos kan saiyang kapangyarihan na manglaglag puwedeng makadagka sa sato na rumani sa saiya. (b) Ano an dapat na magin epekto sa sato kan pagigin andam nin Diyos na makipaglaban para sa sato?

 ¹⁹ Pag-isipan an sarong ilustrasyon: Halimbawa an pamilya nin sarong tawo sinasalakay nin sarong mabangis na hayop tapos linabanan kan tawong iyan an mabangis na hayop saka ginadan ini. Aasahan mo daw na mauuyam saiya an saiyang agom saka mga aki dahil sa ginibo niya? Dai, aasahan mo na mapapahiro sinda kan saiyang bakong makasadiring pagkamuot sa sainda. Sa kaparehong paagi, dai ta man dapat ikauyam an paggamit nin Diyos kan saiyang kapangyarihan na manglaglag. Huli sa pagigin andam niyang makipaglaban para protektaran kita, dapat na urog tang mamutan siya. Dapat man na rumarom an paggalang ta sa saiyang daing limiteng kapangyarihan. Sa siring, “makakatao kita sa Diyos nin akseptableng sagradong paglilingkod na may diyosnon na pagkatakot sa saiya asin hararom na paggalang.”—Hebreo 12:28.

20. Pag may nababasa kita sa Bibliya na mga salaysay manungod sa pakikigiyera nin Diyos na tibaad dai niyato lubos na nasasabutan, ano an dapat na reaksiyon ta, asin taano?

²⁰ Siyempre, sa lambang sitwasyon, dai ipinapaliwanag kan Bibliya an gabos na detalye kan mga desisyon ni Jehova mapadapit sa saiyang pakikigiyera. Pero pirmi kitang makakasiyerto sa bagay na ini: Nungkang ginagamit ni Jehova an saiyang kapangyarihan na manglaglag sa bakong makatanusan, daing pakundangan, o maringis na paagi. Sa parati, an pagkonsiderar sa konteksto nin sarong salaysay sa Bibliya o nagkapirang konektadong impormasyon makakatabang sa sato na magkaigwa nin tamang pagmansay manungod sa mga bagay-bagay. (Talinhaga 18:13) Dawa kun mayo sa sato an gabos na detalye, an pakaaram nin urog manungod ki Jehova asin paghurop-hurop sa saiyang mahalagang marhay na mga kuwalidad makakatabang sa sato na maresolberan an ano man na mga pagduda na puwedeng maglataw. Pag gigibuhon ta iyan, marerealisar niyato na igwa kita nin bastanteng dahilan na magtiwala sa satong Diyos, si Jehova.—Job 34:12.

21. Dawa ngani si Jehova “sarong makapangyarihan na parapakilaban” kun minsan, dai iyan nangangahulugan nin ano?

²¹ Dawa ngani si Jehova “sarong makapangyarihan na parapakilaban” pag hinahagad kan sitwasyon, dai iyan nangangahulugan na gustong-gusto niyang makigiyera. Sa bisyon ni Ezekiel manungod sa langitnon na karwahe, ilinaladawan si Jehova na andam na makipaglaban sa saiyang mga kalaban. Pero nahiling ni Ezekiel na nakapalibot sa Diyos an sarong bulalangaw—sarong simbolo nin katuninungan. (Genesis 9:13; Ezekiel 1:28; Kapahayagan 4:3) Malinaw nanggad, si Jehova kalmado asin mapagpatuninong. “An Diyos pagkamuot,” an isinurat ni apostol Juan. (1 Juan 4:8) An gabos na kuwalidad ni Jehova perpekto an pagkakauruyon sa lambang saro. Kun siring, dakulang pribilehiyo nanggad niyato na makarani sa sarong makapangyarihan pero mamumuton na Diyos!