1, 2. Anong “surat” an ipinadara sa sato ni Jehova, asin taano?

 NAGIGIRUMDUMAN mo daw kan huri kang makaresibi nin surat hali sa sarong namumutan na nasa harayong lugar? An makaresibi nin arog kaiyan na udok sa pusong surat nin sarong mahal sa buhay saro sana sa nagkapirang bagay na nagtatao sa sato nin kaugmahan. Nauugma kitang marhay na mabaretaan an marahay na kamugtakan niya, an mga eksperyensiya niya, asin an mga plano niya. Paagi sa arog kaiyan na komunikasyon, napaparani kita sa satong mga namumutan dawa harayo sinda sa sato.

² Kun siring, igwa pa daw nin makakatao sa sato nin urog na kaugmahan kisa sa makaresibi nin nasusurat na mensahe hali sa satong Diyos na namumutan? Si Jehova garo man sana nagpadara sa sato nin sarong “surat”—an saiyang Tataramon, an Bibliya. Diyan sinasabi niya sa sato kun siisay siya, kun ano an ginibo niya, kun ano an saiyang katuyuhan, asin dakul pang iba. Itinao sa sato ni Jehova an saiyang Tataramon huling gusto niyang magin harani kita sa saiya. Pinili kan satong pinakamadunong na Diyos an pinakamarahay na paaging posible para makikomunikar sa sato. Mahihiling sa pagkasurat kan Bibliya asin sa laog kaiyan an daing kaagid na kadunungan.

3. Sa anong paagi ipinaabot ni Jehova ki Moises an Katugunan?

³ Tibaad may maghapot, ‘Taano ta dai naggamit si Jehova nin mas madramang paagi—halimbawa, sarong boses hali sa langit—sa pagkomunikar sa mga tawo?’ Sa katunayan, may mga pagkakataon na talagang nagtaram si Jehova hali sa langit paagi sa mga representanteng anghel. Halimbawa, ginibo  niya iyan kan itao niya an Katugunan sa Israel. (Galacia 3:19) Nakakapanggirabo an boses hali sa langit—kaya ngani an nagkakatarakot na mga Israelita nakiulay na dai na sinda pagkaulayon ni Jehova sa paaging ini kundi na makikomunikar siya paagi ki Moises. (Exodo 20:18-20) Sa siring, an Katugunan, na kompuwesto nin mga 600 na reglamento, ipinaabot ki Moises nin berbal, termino por termino.

4. Ipaliwanag kun taano ta an berbal na pagpaabot nin tataramon bakong masasarigan na paagi nin pagpasa kan mga katugunan nin Diyos.

⁴ Pero, paano kun an Katugunan na iyan nungkang naisurat? Magigirumduman daw ni Moises an eksaktong mga tataramon kan detalyadong kodigong iyan nin katugunan asin daing kasala-sala na maipapaabot iyan sa nasyon? Paano man an masunod na mga henerasyon? Berbal na komunikasyon sana daw an sasarigan ninda? Bako nanggad iyan masasarigan na paagi nin pagpasa kan mga katugunan nin Diyos. Imahinara kun ano an mangyayari kun ipapaabot mo an sarong istorya sa halabang linya nin mga tawo paagi sa pag-istorya nguna kaiyan sa tawong nasa inutan kan linya dangan iiistorya niya man iyan sa sunod sa saiya dangan iiistorya man iyan sa sunod pa sagkod na makaabot iyan sa tawong nasa puro kan linya. An madadangog kan nasa puro kan linya posibleng marhay na dakula an pagkakaiba sa inot na pinaghalian kan istorya. An mga tataramon kan Katugunan nin Diyos mayo sa siring na peligro.

5, 6. Ano an ipinagbuot ni Jehova ki Moises na gibuhon sa Saiyang mga tataramon, asin taano ta bendisyon para sa sato an magkaigwa kan Tataramon ni Jehova sa nasusurat na paagi?

⁵ May kadunungan na pinili ni Jehova na ipasurat an saiyang mga tataramon. Pinagbutan niya si Moises: “Isurat mo an mga tataramon na iyan, huling kauyon kan mga tataramon na iyan, nakikipagtipan ako sa saimo saka sa Israel.” (Exodo 34:27) Arog kaiyan nagpuon an panahon nin pagsurat kan Bibliya, kan 1513 B.C.E. Sa suminunod na 1,610 na taon, si Jehova “nakipag-ulay . . . sa dakul na pagkakataon asin sa dakul na paagi” sa mga 40 lalaki na nagsurat kan  Bibliya. (Hebreo 1:1) Durante kan panahon na iyan, an maimbod na mga parakopya maingat na marhay na naggibo nin eksaktong mga kopya tanganing maingatan an Kasuratan.—Esdras 7:6; Salmo 45:1.

⁶ Tunay na binendisyunan kita ni Jehova paagi sa pakikikomunikar sa sato sa nasusurat na paagi. Nakaresibi ka na daw nin surat na mahalagang marhay sa saimo—tibaad huli ta nagtao iyan nin kinakaipuhan na pagranga—kaya sinaray mo iyan asin pauro-utrong binabasa? Arog man kaiyan an “surat” sa sato ni Jehova. Huli ta ipinasurat ni Jehova an saiyang mga tataramon, nababasa niyato iyan nin regular asin nahuhurop-hurop an sinasabi kaiyan. (Salmo 1:2) Naaako niyato an “karangahan hali sa Kasuratan” ano man na oras kaipuhan ta iyan.—Roma 15:4.

7. Paano nahihiling an kadunungan ni Jehova sa paggamit niya nin mga parasurat na tawo?

⁷ Huli sa saiyang kadunungan, ginamit ni Jehova an mga tawo para isurat an saiyang Tataramon. Isip-isipa ini: Kun mga anghel an ginamit ni Jehova na sumurat kan Bibliya, magkakaigwa daw iyan nin kaparehong pang-akit? Totoo, mailaladawan kutana nin mga anghel si Jehova gikan sa halangkawon nindang pagmansay, maipapahayag an sadiri nindang debosyon sa saiya, asin maisasaysay an manungod sa maimbod na mga lingkod nin Diyos na tawo. Alagad talaga daw na masasabutan ta an pagmansay kan perpektong espiritung mga linalang na an kaaraman, eksperyensiya, asin kakusugan nakakalabing marhay sa sato?—Hebreo 2:6, 7.

8. Sa anong paagi na an mga parasurat kan Bibliya pinabayaan na gamiton an sadiri nindang mental na kakayahan? (Hilingon man an nota sa ibaba.)

⁸ Paagi sa paggamit niya nin mga parasurat na tawo, itinao ni Jehova an talagang kaipuhan niyato—sarong rekord na  “ipinasabong nin Diyos” pero iinuyon sigun sa mga pagmati nin tawo. (2 Timoteo 3:16) Paano niya ini ginibo? Sa dakul na sitwasyon, minalataw na pinabayaan niya an mga parasurat na gamiton an sadiri nindang mental na kakayahan para pilion an “nakakaugmang mga tataramon” asin isurat an “tamang mga tataramon nin katotoohan.” (Eclesiastes 12:10, 11) Iyan an dahilan kan pagkakalain-lain sa istilo kan Bibliya; ipinapabanaag kan mga isinurat an pinaghalian asin personalidad kan indibidwal na mga parasurat. a Pero, an mga tawong ini “nagtaram gikan sa Diyos mantang ginigiyahan sinda kan banal na espiritu.” (2 Pedro 1:21) Iyan an dahilan kun taano ta an Bibliya talagang “tataramon nin Diyos.”—1 Tesalonica 2:13.

9, 10. Taano ta an paggamit nin mga parasurat na tawo nakakadagdag sa pagigin interesante asin kaakit-akit kan Bibliya?

⁹ An paggamit nin mga parasurat na tawo nagpapangyari na magin interesanteng marhay asin kaakit-akit an Bibliya. An mga kagsurat kaiyan mga tawong may mga pagmati na arog kan sa sato. Huling bakong perpekto, napaatubang sinda sa mga pagbalo asin pagsakit na kaagid kan sa sato. Sa nagkapirang sitwasyon, pinasabngan sinda kan espiritu ni Jehova na magsurat manungod sa sadiri nindang mga pagmati asin problema. (2 Corinto 12:7-10) Kaya ipinahayag ninda an saindang personal na mga eksperyensiya sa sadiri nindang mga tataramon, mga tataramon na dai maipapahayag nin siisay man na anghel.

¹⁰ Halimbawa si Hading David kan Israel. Pagkatapos na makagibo nin magabat na mga pagkakasala, nagsurat si David nin sarong salmo kun sain biyo niyang ipinahayag an nasa  saiyang puso, na nakikimahirak para sa kapatawadan nin Diyos. Isinurat niya: “Linigan mo ako sa sakuyang kasalan. Huli ta aram kong marhay an mga paglapas ko, asin an sakong kasalan pirming nasa atubangan ko. Uya! Ipinangaki ako na may sála, asin sa kasalan ako ipinangidam kan sakuyang ina. Dai mo ako palayason sa atubangan mo; asin dai mo paghalion sa sako an saimong banal na espiritu. An mga atang na nakakapaugma sa Diyos iyo an nalugadan na espiritu; an pusong nalugadan asin runot, O Diyos, dai mo isisikwal.” (Salmo 51:2, 3, 5, 11, 17) Dai mo daw namamatian an labi-labing kamunduan kan kagsurat? Bako daw na saro sanang bakong perpektong tawo an makakapahayag nin arog kaiyan na udok sa pusong pagmati?

11. Anong klaseng mga halimbawa na totoong nangyari sa buhay an iiniba sa Bibliya “para sa pagtukdo sa sato”?

¹¹ May saro pang nakakakontribwir sa pagigin kaakit-akit kan Bibliya. Sa dakulang kabtang, iyan sarong libro manungod sa mga tawo—tunay na mga tawo—an mga naglilingkod sa Diyos asin an mga dai naglilingkod sa saiya. Nababasa niyato an manungod sa saindang mga eksperyensiya, kasakitan, asin kagaya-gayahan. Nahihiling ta an resulta kan saindang mga pinipili sa buhay. An siring na mga pagkasaysay iiniba “para sa pagtukdo sa sato.” (Roma 15:4) Paagi sa mga halimbawa na ini na totoong nangyari sa buhay, nagtutukdo si Jehova sa mga paagi na nakakapahiro sa satong puso. Pag-isipan an nagkapirang halimbawa.

12. Sa anong paagi nakakatabang sa sato an mga pagkasaysay sa Bibliya manungod sa mga tawong bakong maimbod?

¹² An Bibliya nagsasaysay manungod sa bakong maimbod, maraot pa ngani, na mga tawo asin kun ano an nangyari sa sainda. Sa mga pagkasaysay na ini, nahihiling an bakong magayon na mga kuwalidad ninda paagi sa saindang paggawi, kaya mas pasil iyan na masabutan niyato. Halimbawa, puwedeng sabihon sa sato kan Bibliya na sala na magin bakong  maimbod. Pero bako daw na mas mapuwersa an leksiyon pag nababasa ta an manungod sa pagtraydor ni Judas ki Jesus? (Mateo 26:14-16, 46-50; 27:3-10) An mga salaysay na arog kaini mas epektibong nakakataros sa satong puso, na tinatabangan kitang maaraman asin habuan an mga ugaling makababaldi.

13. Sa anong paagi kita tinatabangan kan Bibliya na masabutan an kawili-wiling mga kuwalidad?

¹³ Isinasaysay man kan Bibliya an manungod sa dakul na maimbod na lingkod nin Diyos. Nababasa ta an manungod sa saindang debosyon asin kaimbudan. Nahihiling ta kun paano ninda ipinahiling an marahay na mga kuwalidad na dapat man niyatong kultibaron tanganing magin harani sa Diyos. Halimbawa, an pagtubod. Ipinapaliwanag kan Bibliya kun ano an pagtubod asin sinasabi sa sato kun taano ta kaipuhan ta iyan para mapaugma an Diyos. (Hebreo 11:1, 6) Alagad an Bibliya igwa man nin buhay na marhay na mga halimbawa nin pagtubod na may gibo. Isip-isipa an pagtubod na ipinahiling ni Abraham kan purbaran niyang idulot si Isaac. (Genesis, kapitulo 22; Hebreo 11:17-19) Paagi sa siring na mga pagkasaysay, an terminong “pagtubod” nagkakaigwa nin dagdag na kahulugan asin nagigin mas madaling masabutan. Madunong nanggad si Jehova kaya dai sana siya nagsasadol sa sato na kultibaron an kawili-wiling mga kuwalidad kundi nagtatao man siya nin aktuwal na mga halimbawa kaiyan!

14, 15. Ano an sinasabi sa sato kan Bibliya manungod sa sarong babayi na nagduman sa templo, asin ano an nanunudan niyato manungod ki Jehova sa pagkasaysay na ini?

¹⁴ An mga pagkasaysay sa Bibliya manungod sa mga tawo asin sa saindang eksperyensiya parating may itinutukdo sa sato manungod sa kun anong klaseng persona si Jehova. Pag-isipan an manungod sa sarong babayi na naobserbaran ni Jesus sa templo. Mantang nakatukaw harani sa mga lalagan nin kontribusyon, inoobserbaran ni Jesus an mga tawo mantang ihinuhulog an saindang kontribusyon. Dakul na mayaman  an nag-abot, na nagtatao “hali sa sobra ninda.” Alagad napaturuhok si Jesus sa sarong pobreng babaying balo. An itinao niya “duwang sadit na sinsilyo na hababaon an kantidad.” b Idto na sana an kuwarta niya. Si Jesus, na perpektong ipinapabanaag an kaisipan ni Jehova, nagsabi: “An pobreng balong ini naghulog nin mas dakul kisa sa gabos na iba pang naghulog nin kuwarta sa mga lalagan nin kontribusyon.” Ipinapahiling kan mga tataramon na iyan na sa pagmansay ni Jehova mas dakula an ihinulog niya kisa sa pinag-iribang ihinulog kan gabos na iba pa.—Marcos 12:41-44; Lucas 21:1-4; Juan 8:28.

¹⁵ Bako daw na makahulugan na sa gabos na tawong nagduman sa templo kan aldaw na idto, an babaying balo an napili asin nasambitan sa Bibliya? Paagi sa halimbawang ini, itinutukdo sa sato ni Jehova na siya mapag-apresyar na Diyos. Nauugma siyang akuon an pinakamakakaya niyatong itao, gurano man iyan kasadit kumpara sa kayang itao nin iba. Siguradong ini an pinakamarahay na paaging magagamit ni Jehova para itukdo sa sato an nakakaugmang katotoohan na ini!

16, 17. Paano nahihiling an kadunungan ni Jehova dawa sa pinili niyang dai sambiton sa saiyang Tataramon?

¹⁶ Pag nagsusurat ka sa sarong namumutan, limitado sana an masasabi mo. Kaya pinipili mong marhay kun ano an sasabihon mo sa surat. Kaagid kaiyan, pinili ni Jehova na sambiton an nagkapirang indibidwal asin pangyayari sa saiyang Tataramon. Pero dai pirming itinatao kan Bibliya an gabos na detalye manungod sa sainda. (Juan 21:25) Halimbawa, pag  an Bibliya nagsasaysay manungod sa paghukom nin Diyos, tibaad dai masimbag kan itinaong impormasyon an kada hapot niyato. Nahihiling an kadunungan ni Jehova dawa sa pinili niyang dai sambiton sa saiyang Tataramon. Paano?

¹⁷ An paagi nin pagkasurat kan Bibliya nakakatabang sa sato na maaraman kun ano an nasa satong puso. Sinasabi kan Hebreo 4:12: “An tataramon [o, mensahe] nin Diyos buhay asin igwa nin puwersa asin mas matarom pa kisa sa ano man na espada na mag-inibong an tarom saka minalagbas nanggad sagkod sa mapagsiblag kaiyan an kalag saka an espiritu . . . asin kaya kaiyan na sabuton an mga kaisipan saka mga intensiyon kan puso.” An mensahe kan Bibliya nakakalagbas o nakakatadom nin hararom, na ihinahayag an tunay niyatong kaisipan asin mga motibo. An mga nagbabasa kaiyan na may mapagkritikang puso parating nasisingkog sa mga pagkasaysay na mayo nin dakul na impormasyon na magpapanigo sa sainda. Tibaad kuwestiyunon pa ngani kan arog kaiyan na mga tawo kun baga si Jehova talagang mamumuton, madunong, asin may hustisya.

18, 19. (a) Taano ta dai kita dapat mapurisaw kun an sarong partikular na pagkasaysay sa Bibliya nagpapalataw nin mga hapot na dai ta tulos nahahanap an simbag? (b) Ano an kaipuhan tanganing masabutan an Tataramon nin Diyos, asin paano ini pruweba kan dakulang kadunungan ni Jehova?

¹⁸ Sa kabaliktaran, kun maingat niyatong inaadalan an Bibliya na may sinserong puso, nakakanuod kita manungod ki Jehova sigun sa pagkapresentar sa saiya kan bilog na Bibliya. Huli kaini, dai kita napupurisaw kun an sarong partikular na pagkasaysay nagpapalataw nin mga hapot na dai ta tulos nahahanap an simbag. Sa pag-ilustrar: Kun binibilog an sarong dakulang jigsaw puzzle na may mga pidaso na pagsusurusumpayon tanganing makahaman nin ritrato, tibaad sa primero dai niyato makua an sarong partikular na pidaso o dai niyato maaraman kun paano ikakabugtak nin tama an sarong pidaso. Pero, tibaad igo na an mga pidaso na nabilog niyato tanganing maaraman kun ano an magigin itsura kan  bilog na ritrato. Kaagid kaiyan, pag pinag-aadalan ta an Bibliya, luway-luway niyatong nanunudan kun anong klaseng Diyos si Jehova, asin nahihiling na niyato an sarong malinaw na ladawan. Dawa kun sa primero dai niyato nasasabutan an sarong pagkasaysay o nahihiling kun paano iyan minauyon sa personalidad nin Diyos, an satong napag-adalan sa Bibliya manungod ki Jehova supisyente nang marhay tanganing masabutan niyato na siya talagang mamumuton, mayong pinapalain, asin Diyos na may hustisya.

¹⁹ Kun siring, tanganing masabutan an Tataramon nin Diyos, dapat na basahon asin pag-adalan niyato iyan na may sinserong puso asin bukas na isip. Bako daw na pruweba ini kan dakulang kadunungan ni Jehova? An madunong na mga tawo kayang sumurat nin mga libro na an makakasabot sana “mga madunong saka mga intelektuwal.” Alagad an pagigin awtor nin sarong libro na masasabutan sana kan mga may tamang motibasyon nin puso—kaipuhan diyan an kadunungan nin Diyos!—Mateo 11:25.

20. Taano ta si Jehova sana an makakasabi sa sato kan pinakamarahay na paagi nin pamumuhay, asin ano an yaon sa Bibliya na makakatabang sa sato?

²⁰ Sa saiyang Tataramon, sinasabi sa sato ni Jehova an pinakamarahay na paagi nin pamumuhay. Bilang satong Kaglalang, mas aram niya kisa sato an satong mga pangangaipo. Asin an pundamental na mga pangangaipo nin tawo dai nagbago, kaiba na diyan an pagmawot na makanumpong nin pagkamuot, magin maugma, asin magin mapanggana an relasyon sa pamilya asin mga amigo. An Bibliya igwa nin abundang “praktikal na kadunungan” na makakatabang sa sato na magkaigwa nin makahulugan na buhay. (Talinhaga 2:7) An kada seksiyon kan pantabang na ini sa pag-adal igwa nin kapitulo na nagpapaliwanag kun paano niyato iaaplikar an madunong na sadol kan Bibliya, pero konsideraron niyato digdi an saro sanang halimbawa.

21-23. Anong madunong na sadol an makakatabang sa sato na malikayan an pagtanom nin kaanggutan asin paghinanakit?

 ²¹ Naririparo mo daw na an mga tawo na pirming ginigirumdom an raot nin buot asin nagtatanom nin mga paghinanakit sa parati iyo mismo an nadadanyaran? An paghinanakit nagpapasakit sa satong buhay. Kun pinapatalubo niyato iyan, iyan na sana an pagpaparaisipon ta, maiwawara kaiyan an satong katuninungan, asin maiwawara niyato an satong kagaya-gayahan. Isinusuherir nin siyentipikong mga pag-adal na an pagtanom nin kaanggutan sa buot puwedeng makadagdag sa peligro na magkahilang kita sa puso asin magkaigwa nin dakul na iba pang hilang na dai nararahay. Haloy pa bago an siyentipikong mga pag-adal na iyan, madunong na sinabi kan Bibliya: “Halia an pagkaanggot asin bayai an grabeng kaanggutan.” (Salmo 37:8) Alagad paano niyato magigibo iyan?

²² An Tataramon nin Diyos nagtatao kan madunong na sadol na ini: “An pakasabot nin tawo talagang nakakapahupa sa kaanggutan niya, asin kagayunan sa parte niya an pagpalampas sa nagibong sala.” (Talinhaga 19:11) An pakasabot iyo an kakayahan na mahiling an mga bagay na dai tulos nahihiling sa luwas asin mga bagay na dai gayong risa. An pakasabot nagpapatalubo sa pakamansay, huling makakatabang iyan sa sato na mamansayan kun taano ta siring an sinabi o ginibo nin iba. An paghihinguwa na masabutan an tunay niyang mga motibo, pagmati, asin kamugtakan puwedeng makatabang sa sato na mahali an negatibong mga kaisipan asin namamati manungod sa saiya.

²³ An Bibliya igwa pa nin arog kaining sadol: “Padagos na pagpasensiyahan an lambang saro asin lubos na patawadon an lambang saro.” (Colosas 3:13) An ekspresyon na “padagos na pagpasensiyahan an lambang saro” nagsusuherir nin pagigin mapasensiya sa iba, na pinapabayaan na sana an mga ugaling tibaad nakakasuya para sa sato. An siring na pagpupugol makakatabang sa sato na malikayan na pagparaisipon  an simpleng mga raot nin buot. An “patawadon” nagtatao kan ideya nin paglingaw sa hinanakit. Aram kan madunong niyatong Diyos na kaipuhan na patawadon ta an iba kun may marahay na dahilan na gibuhon iyan. Bako sana ining para sa kapakinabangan ninda kundi para man sa ikakatuninong kan satong isip asin puso. (Lucas 17:3, 4) Pambihira nanggad na kadunungan an yaon sa Tataramon nin Diyos!

24. Ano an nagigin resulta pag iinuuyon niyato an satong buhay sa kadunungan nin Diyos?

²⁴ Huling namumutan kitang marhay ni Jehova, gusto niyang makikomunikar sa sato. Pinili niya an pinakamarahay na paaging posible—sarong “surat” na isinurat nin mga parasurat na tawo sa irarom kan paggiya kan banal na espiritu. Bilang resulta, an mismong kadunungan ni Jehova manunumpungan sa mga pahina kaiyan. An kadunungan na ini “mapagtitiwalaan na marhay.” (Salmo 93:5) Mantang iinuuyon niyato diyan an satong buhay asin mantang ipinapaabot ta iyan sa iba, natural sanang napaparani kita sa satong Diyos na madunong sa gabos. Sa masunod na kapitulo, pag-uulayan ta an saro pang pambihirang halimbawa kan kadunungan ni Jehova: an kakayahan niya na ihula an mangyayari sa ngapit asin utubon an saiyang katuyuhan.