1, 2. (a) Anong grabeng mga inhustisya an naeksperyensiyahan ni Jose? (b) Paano itinanos ni Jehova an mga inhustisya?

 GRABENG inhustisya an nangyari. An guwapong hoben na lalaki mayong nagibong krimen, pero napepreso siya sa bilangguan na nasa irarom huling inakusaran siya nin pagpurbar na manglupig. Alagad bako ini an inot na beses na nakaeksperyensiya siya nin inhustisya. Mga pirang taon bago kaini, sa edad na 17, an hoben na lalaking ini, si Jose, trinaydor kan sadiri niyang mga tugang, asin dikit-dikitan pa siyang gadanon kan mga ini. Dangan ipinabakal ninda siya bilang uripon sa ibang nasyon. Duman sinayumahan niya an pang-aakit kan agom kan saiyang kagurangnan. Huli kan saiyang pagsayuma, nag-imbento ini nin putik na akusasyon, asin iyan an nagin dahilan kan pagkakapreso ni Jose. Makamumundo, garo baga mayo nin siisay man na mangungultanan para ki Jose.

² Minsan siring, an Diyos na “mamumuton . . . sa katanusan asin hustisya” nagmamasid. (Salmo 33:5) Huminiro si Jehova para itanos an mga inhustisya; minaniobra niya an mga pangyayari kaya sa katapos-tapusi nakaluwas sa presuhan si Jose. Labi pa diyan, si Jose—an lalaki na iprineso—pag-abot nin panahon tinawan nin halangkawon na posisyon na may dakulang responsabilidad asin dakulaon na onra. (Genesis 40:15; 41:41-43; Salmo 105:17, 18) Sa katapos-tapusi, napatunayan na daing sála si Jose, asin ginamit niya an halangkawon niyang posisyon para magibo an katuyuhan nin Diyos.—Genesis 45:5-8.

3. Taano ta bakong makangangalas na gabos kita gustong trataron sa makatanusan na paagi?

 ³ Bako daw na napapahiro an satong puso kan siring na pagkasaysay? Siisay sa sato an dai pa nakahiling nin inhustisya o nabiktima kaiyan? Tunay nanggad, gusto ta gabos na trataron nin makatanusan asin patas. Bako ining makangangalas huling tinawan kita ni Jehova nin mga kuwalidad na nagpapabanaag kan saiyang personalidad, asin an hustisya saro sa panginot na mga kuwalidad niya. (Genesis 1:27) Tanganing mamidbid na marhay si Jehova, kaipuhan tang masabutan an saiyang pagmansay sa hustisya. Paagi kaiyan, urog pa niyatong masasabutan an marahayon na mga dalan niya asin mapapahiro kitang urog pang rumani sa saiya.

4. Ano sa parati an iniisip kan mga tawo na kahulugan kan hustisya?

⁴ Sa parati, iniisip kan mga tawo na an simpleng kahulugan nin hustisya iyo an makatanusan na pagpasunod kan may awtoridad sa kun ano an ipinagbubuot kan ley. An librong Right and Reason—Ethics in Theory and Practice nagsasabi na “an hustisya konektado sa ley, obligasyon, mga deretso, asin mga paninimbagan, asin itinatao kaiyan an paghusgar sigun sa pagkapantay-pantay o merito.” Minsan siring, an hustisya ni Jehova bako sanang mekanikal na pagpasunod nin mga regulasyon huli sa paninimbagan o obligasyon.

5, 6. (a) Ano an kahulugan kan mga tataramon sa orihinal na lengguwahe na itrinadusir na “hustisya”? (b) Ano an buot sabihon na an Diyos may hustisya?

⁵ An lakbang asin rarom kan hustisya ni Jehova mas masasabutan paagi sa pagkonsiderar sa mga tataramon sa orihinal na lengguwahe na ginamit sa Bibliya. Sa Hebreong Kasuratan, tulong panginot na mga tataramon  an ginagamit. An tataramon na pinakaparating itinatradusir na “hustisya” puwede man na itradusir na “kun ano an tama.” (Genesis 18:25) An duwa pang tataramon parating itinatradusir na “katanusan.” Sa Kristiyanong Griegong Kasuratan, an tataramon na itrinadusir na “katanusan” tinatawan kan kahulugan na “kuwalidad nin pagigin tama o may hustisya.” Kun siring, sa pundamental, an katanusan asin hustisya magkakonektar na marhay.—Amos 5:24.

⁶ Huli kaini, kun sinasabi kan Bibliya na an Diyos may hustisya, sinasabi kaiyan sa sato na ginigibo niya an tama saka patas asin na ginigibo niya iyan pirmi, na mayong pinapalain. (Roma 2:11) An totoo, dai mo maiisip na iba an gigibuhon niya. Sinabi kan maimbod na si Elihu: “Imposible nanggad na gumibo nin maraot an tunay na Diyos, na gumibo nin sala an Makakamhan sa Gabos!” (Job 34:10) Iyo, imposible para ki Jehova na gumawi nin daing hustisya. Taano? Huli sa duwang importanteng dahilan.

7, 8. (a) Taano ta dai si Jehova magibo nin ano man na bagay na bakong makatanusan? (b) Ano an nagpapahiro ki Jehova na magin makatanusan, o may hustisya, sa pagtratar niya sa iba?

⁷ Inot, siya banal. Arog kan naaraman ta sa Kapitulo 3, si Jehova dalisay asin matanos. Kun siring, dai siya magibo nin ano man na bagay na bakong makatanusan, o daing hustisya. Pag-isipan an kahulugan kaiyan. Huling an satong Ama sa langit banal, lubos kitang makakapagtiwala na nungka niyang tatrataron nin bakong tama an saiyang mga aki. Sigurado si Jesus sa bagay na iyan. Kan huring banggi niya digdi sa daga, namibi siya: “Amang Banal, bantayan mo sinda [an mga disipulo] alang-alang sa pangaran mo.” (Juan 17:11) Sa Kasuratan, si Jehova sana an inaapod na “Amang Banal.” Tama ini huling mayo nin tawong ama na maikukumparar sa  Saiya sa kabanalan. Lubos an pagtubod ni Jesus na magigin ligtas an saiyang mga disipulo sa kamot kan Ama, na biyong dalisay saka malinig asin mayo nin ano man na kasalan.—Mateo 23:9.

⁸ Ikaduwa, naturalesa na nin Diyos an bakong makasadiring pagkamuot. An siring na pagkamuot nagpapahiro sa saiya na magin makatanusan, o may hustisya, sa pagtratar niya sa iba. Alagad an inhustisya sa dakul na porma kaiyan—kaiba na an diskriminasyon huli sa rasa, pagpapalain-lain, asin pagkaigwa nin pinapaurog—parating gikan sa kahanaban asin pagkamakasadiri, an kabaliktaran nin pagkamuot. Manungod sa Diyos nin pagkamuot, inaasigurar kita kan Bibliya: “Matanos si Jehova; namumuot siya sa mga matanos na gibo.” (Salmo 11:7) Sinasabi ni Jehova manungod sa sadiri niya: “Ako, si Jehova, namumuot sa hustisya.” (Isaias 61:8) Bako daw na nakakarangang maaraman na an satong Diyos nauugmang marhay sa paggibo kan kun ano an tama, o may hustisya?—Jeremias 9:24.

9-11. (a) Paano magkakonektar an hustisya ni Jehova asin an saiyang pagkahirak? (b) Paano an hustisya ni Jehova saka an saiyang pagkahirak risang-risa sa pagtratar niya sa makasalan na mga tawo?

⁹ An hustisya ni Jehova, arog kan iba pang aspekto kan daing kaagid na personalidad niya, perpekto. Bilang pag-umaw ki Jehova, nagsurat si Moises: “An Gapo, an saiyang gibo perpekto, huli ta may hustisya an gabos niyang ginigibo. Sarong Diyos na maimbod na dai lamang naggigibo nin inhustisya; matanos asin makatanusan siya.” (Deuteronomio 32:3, 4) An lambang  kapahayagan kan hustisya ni Jehova daing depekto—bako nanggad mapagkonsinte asin bako nanggad maringis.

¹⁰ Magkakonektar na marhay an hustisya ni Jehova asin an saiyang pagkahirak. Sinasabi kan Salmo 116:5: “Mapagmalasakit asin matanos [“may hustisya,” The New American Bible] si Jehova; mahihirakon an satuyang Diyos.” Iyo, si Jehova may hustisya asin mahihirakon. An duwang iyan bakong magkakontrahan. An pagpahiling niya nin pagkahirak dai nagpapaluya sa puwersa kan saiyang hustisya, na garo baga magigin sobra kutana kaistrikto an saiyang hustisya. Imbes, sa parati sabay niyang ipinapahiling an duwang kuwalidad na iyan, dawa sa saro sanang paghiro. Pag-isipan an sarong halimbawa.

¹¹ An gabos na tawo nagmana nin kasalan asin sa siring maninigo sa kagadanan. (Roma 5:12) Pero si Jehova dai nauugma sa kagadanan nin mga parakasala. Siya “sarong Diyos na andam na magpatawad, mapagmalasakit saka mahihirakon.” (Nehemias 9:17) Alagad, huling siya banal, dai niya kukunsintihon an pagkabakong matanos. Kun siring, paano siya makakapahiling nin pagkahirak sa mga tawong nagmana nin kasalan? An simbag nasa saro sa pinakamahalagang marhay na mga katotoohan sa Tataramon nin Diyos: an probisyon na pantubos na itinao ni Jehova para iligtas an katawuhan. Sa Kapitulo 14 urog pa kitang makakanuod manungod sa mamumuton na areglong ini. Mahihiling diyan an lubos na hustisya asin pagkahirak. Paagi kaiyan, maipapahiling ni Jehova an saiyang mamumuton na pagkahirak sa nagsusulsol na mga parakasala mantang pinapagdanay an mga pamantayan niya nin perpektong hustisya.—Roma 3:21-26.

12, 13. (a) Taano ta nadadagka kita kan hustisya ni Jehova na rumani sa saiya? (b) Ano an nagin kongklusyon ni David manungod sa hustisya ni Jehova, asin paano ini nakakaranga sa sato?

¹² An hustisya ni Jehova dai nagigin dahilan na matakot kita sa saiya kundi sarong kawili-wiling kuwalidad na nakakadagka sa sato na rumani sa saiya. Malinaw na ilinaladawan kan Bibliya kun paano ginagamit ni Jehova sa mapagmalasakit na paagi an saiyang hustisya, o katanusan. Aramon niyato an nagkapira sa nakakaugmang mga paagi na ginagamit ni Jehova an saiyang hustisya.

¹³ An perpektong hustisya ni Jehova nagpapahiro sa saiya na magpahiling nin kaimbudan sa saiyang mga lingkod. Naapresyar mismo kan salmistang si David an aspektong ini kan hustisya ni Jehova. Paagi sa saiya mismong eksperyensiya asin pag-aram sa mga pamamaagi nin Diyos, ano an nagin kongklusyon ni David? Sinabi niya: “Si Jehova mamumuton sa hustisya, asin dai niya babayaan an mga maimbod sa saiya. Pirmi sindang babantayan.” (Salmo 37:28) Nakakaranga nanggad na asigurasyon! Nungkang babayaan kan satong Diyos an mga maimbod sa saiya. Kun siring, makakaasa kita na magdadanay siyang harani sa sato asin na mamumuton niya kitang aatamanon. Iginagarantiya iyan kan saiyang hustisya!—Talinhaga 2:7, 8.

14. Paano an pagmakulog ni Jehova sa mga nagsasakit risang-risa sa Katugunan na itinao niya sa Israel?

¹⁴ An hustisya nin Diyos mapagrisa sa mga pangangaipo kan mga nagsasakit. An pagmakulog ni Jehova sa mga nagsasakit risang-risa sa Katugunan na itinao niya sa Israel. Halimbawa, an Katugunan nagtatao nin espesyal na mga probisyon para masigurado na naaasikaso an mga ilo asin babaying balo. (Deuteronomio 24:17-21) Huling aram na marhay ni Jehova kun gurano kadipisil an puwedeng magin buhay kan mga nasa siring na kamugtakan,  siya mismo an nagin saindang amang Hukom asin Paraprotektar, an saro na “pinapahilingan . . . nin hustisya an aki na mayo nang ama saka an babaying balo.” a (Deuteronomio 10:18; Salmo 68:5) Pinatanidan ni Jehova an mga Israelita na kun tatrataron ninda nin bakong tama an daing kalaban-laban na mga babayi asin aki, siyerto na dadangugon niya an pag-agrangay kan mga ini. Sinabi niya: “Maaanggot akong marhay.” (Exodo 22:22-24) Minsan ngani an kaanggutan bakong saro sa nangingibabaw na mga kuwalidad ni Jehova, napupukaw an saiyang matanos na kaanggutan huli sa tuyong mga akto nin inhustisya, nangurugna kun an mga biktima mga hamak asin daing kalaban-laban.—Salmo 103:6.

15, 16. Ano an pambihira nanggad na patunay kan pagigin mayo nin pinapalain ni Jehova?

¹⁵ Sinisiyerto man sa sato ni Jehova na siya “mayo nin pinapalain asin dai nag-aako nin suhol.” (Deuteronomio 10:17) Bakong arog nin dakul na tawo na may kapangyarihan o impluwensiya, si Jehova dai nadadara nin materyal na kayamanan o pangluwas na itsura. Biyo siyang mayo nin kinakampihan o paboritismo. Isip-isipa an pambihira nanggad na patunay kan pagigin mayo nin pinapalain ni Jehova. An oportunidad na magin saiyang tunay na mga parasamba, na may paglaom na mabuhay nin daing katapusan, bakong limitado sa pira sanang piling mga tawo. Imbes, “sa lambang nasyon, inaako niya an tawong may pagkatakot sa saiya asin naggigibo nin matanos.” (Gibo  10:34, 35) An makangangalas na paglaom na ini bukas sa gabos, ano man an saindang kamugtakan sa sosyedad, kulor kan saindang kublit, o nasyon na iniistaran ninda. Bako daw na iyan an pinakatunay na hustisya?

¹⁶ May saro pang aspekto an perpektong hustisya ni Jehova na maninigo niyatong konsideraron asin igalang: an paagi nin pagtratar niya sa mga naglalapas sa saiyang matanos na mga pamantayan.

17. Ipaliwanag kun taano ta an mga inhustisya sa kinaban bakong dahilan para pagdudahan an hustisya ni Jehova.

¹⁷ Tibaad isip-isipon nin nagkapira: ‘Mantang dai kinukunsinti ni Jehova an pagkabakong matanos, paano niyato ikakapaliwanag an grabeng pagsakit asin inhustisya sa kinaban ngunyan?’ An siring na mga inhustisya bakong dahilan para pagdudahan an hustisya ni Jehova. An dakul na inhustisya sa maraot na kinaban na ini resulta kan kasalan na minana nin mga tawo ki Adan. Sa kinaban na ini na pano nin bakong perpektong mga tawo na piniling sundon an sadiri nindang makasalan na mga dalan, lakop na marhay an inhustisya—pero dai na iyan maghahaloy.—Deuteronomio 32:5.

18, 19. Ano an nagpapahiling na dai papabayaan ni Jehova sagkod lamang na dai mapadusahan an mga tuyong naglalapas kan saiyang matanos na mga pagbuot?

¹⁸ Minsan ngani si Jehova nagpapahiling nin dakulang pagkahirak sa mga sinserong minarani sa saiya, dai niya papabayaan sagkod lamang an sarong sitwasyon na nagtatao nin katuyawan sa saiyang banal na pangaran. (Salmo 74:10, 22, 23) An Diyos nin hustisya dai maloloko; an mga tuyong nagsasagibo nin pagkakasala dai niya papalibrehon sa padusa na maninigo sa sainda. Si Jehova “sarong Diyos na mahihirakon asin mapagmalasakit, dai tulos  naaanggot asin abunda sa maimbod na pagkamuot saka katotoohan, . . . pero dai niya nanggad papabayaan na dai mapadusahan an may sála.” (Exodo 34:6, 7) Kauyon kan mga tataramon na ini, may beses na kinaipuhan na padusahan ni Jehova an mga tuyong naglalapas sa matanos na mga pagbuot niya.

¹⁹ Halimbawa, isip-isipon an pagtratar nin Diyos sa suanoy na Israel. Dawa kan yaon na an mga Israelita sa Dagang Panuga, pauruutro sindang nagin bakong maimbod. Dawa ngani saindang “pinapakulog an buot” ni Jehova huli kan maraot nindang mga gibo, dai niya tulos sinda isinikwal. (Salmo 78:38-41) Imbes, may pagkahirak na tinawan niya sinda nin oportunidad na magbago. Nakimahirak siya: “Dai ako nauugma sa pagkagadan kan maraot, imbes nauugma ako pag an maraot nagbago kan saiyang dalan asin padagos na mabuhay. Tumalikod kamo, tumalikod kamo sa saindong maraot na mga dalan, dahil taano ta kaipuhan nindong magadan, O banwaan nin Israel?” (Ezekiel 33:11) Huling mahalagang marhay ki Jehova an buhay, pauruutro niyang isinugo an saiyang mga propeta tangani na talikdan kan mga Israelita an maraot nindang mga dalan. Alagad, sa pangkagabsan, an banwaan na  matagas an puso habong maghinanyog asin magsulsol. Sa katapos-tapusi, alang-alang sa saiyang banal na pangaran asin sa gabos na irinerepresentar kaiyan, itinao sinda ni Jehova sa kamot kan saindang mga kalaban.—Nehemias 9:26-30.

20. (a) Ano an itinutukdo sa sato manungod ki Jehova kan saiyang paagi nin pagtratar sa Israel? (b) Taano ta an leon tamang iasosyar sa presensiya asin trono nin Diyos?

²⁰ Dakul an itinutukdo sa sato manungod ki Jehova kan saiyang paagi nin pagtratar sa Israel. Nanunudan niyato na nahihiling kan saiyang mga mata an bakong matanos na mga gibo asin na nakukulgan siyang marhay kan saiyang nahihiling. (Talinhaga 15:3) Nakakapakusog man sa buot na maaraman na hinihinguwa niyang magpahiling nin pagkahirak kun may basehan sa paggibo kaiyan. Dugang pa, nanunudan niyato na mapasensiya siya sa pagsagibo kan saiyang hustisya. Huli sa pagigin mapasensiya ni Jehova, dakul na tawo an salang nagkokongklusyon na nungkang huhukuman niya an maraot. Alagad, bako nanggad iyan totoo, huling an pagtratar nin Diyos sa Israel nagtutukdo man sa sato na may sagkudan an pasensiya nin Diyos. Pirming sisiguraduhon ni Jehova na magibo an hustisya. Bako siyang arog nin mga tawo na parating natatakot na isagibo an hustisya; pirmi siyang igwa kan kusog nin buot na manindugan sa tama. Tamang-tama sana na an leon, na nagsisimbolo nin kusog nin buot, iasosyar sa presensiya asin trono nin Diyos. b (Ezekiel 1:10; Kapahayagan 4:7) Sa siring, makakasiyerto kita na uutubon niya an saiyang panuga na halion sa daga an inhustisya. Iyo, an saiyang paagi nin paghukom mailaladawan nin arog kaini:  marigon kun kinakaipuhan asin mahihirakon sagkod na mapupuwede.—2 Pedro 3:9.

21. Pag hinuhurop-hurop niyato kun paano isinasagibo ni Jehova an hustisya, ano an dapat na isipon niyato manungod sa saiya, asin taano?

²¹ Pag hinuhurop-hurop niyato kun paano isinasagibo ni Jehova an hustisya, dai niyato dapat isipon na siya mayong pagmakulog, daing hirak na hukom na interesado sana sa pagpataw nin sentensiya sa mga nakagibo nin sala. Imbes, dapat niyatong isipon na siya sarong mamumuton alagad marigon na Ama na pirming tinatratar an saiyang mga aki sa pinakamarahay na paaging mapupuwede. Bilang sarong Ama na may hustisya, o makatanusan, si Jehova marigon sa kun ano an tama asin kasabay kaiyan nagpapahiling man siya nin mamumuton na pagmalasakit sa mga aki niya digdi sa daga, na nangangaipo kan saiyang tabang asin pagpapatawad.—Salmo 103:10, 13.

22. Huling si Jehova sarong Diyos na may hustisya, anong paglaom an pinagin posible niya para sa sato, asin taano ta arog kaiyan an pagtratar niya sa sato?

²² Nagpapasalamat nanggad kita na an hustisya nin Diyos bako sanang pagpataw nin sentensiya sa mga nakagibo nin sala! Huling si Jehova sarong Diyos na may hustisya, pinagin posible niya na magkaigwa kita nin nakakapukaw sa buot na paglaom sa maabot—perpekto asin daing sagkod na buhay sa sarong kinaban na “magdadanay an katanusan.” (2 Pedro 3:13) Arog kaiyan an pagtratar sa sato nin Diyos huling an saiyang hustisya nagpapahiro sa saiya na magligtas imbes na magpadusa. Tunay nanggad, an urog na pakasabot sa sakop kan hustisya ni Jehova nakakadagka sa sato na rumani sa saiya! Sa masunod na mga kapitulo, urog pa niyatong sisiyasaton kun paano ipinapahayag ni Jehova an marahayon na kuwalidad na iyan.