1, 2. (a) Paano idinoon ni Jesus an halaga nin pagplano? (b) Sa anong bagay partikularmenteng kaipuhan an pagplano?

 AN PAGTOGDOK nin edipisyo nangangaipo nin maingat na pag-andam. Bago ikabugtak an pundasyon, dapat na magkaigwa nin daga asin gumibo nin mga plano. Minsan siring, may saro pang bagay na mahalaga. Si Jesus nagsabi: “Siisay sa saindo na boot na magtogdok nin torre an dai nguna minatukaw asin kinukuenta an gastos, tanganing helingon kun igwa sia nin igo tanganing iyan matapos?”​—Lucas 14:28.

² An totoo sa pagtogdok nin edipisyo aplikado man sa pagtogdok nin mapangganang pag-agom. Dakol an nagsasabi: “Gusto ko nang mag-agom.” Alagad pira an minaontok tanganing horophoropon an paghihingoang kaipuhan?  Minsan ngani inooyonan kan Biblia an pag-agom, dinadara man kaiyan an atension sa mga angat na iinaatubang kan pag-agom. (Talinhaga 18:22; 1 Corinto 7:28) Kun siring, an mga nagpaplano nang mag-agom kaipuhan na magkaigwa nin realistikong pagmansay kapwa sa mga bendisyon nin asin paghihingoang kaipuhan sa pagigin may agom.

3. Taano an Biblia ta mahalagang marhay na pantabang sa mga nagpaplanong mag-agom, asin anong tolong hapot an tatabangan kita kaiyan na simbagon?

³ Makatatabang an Biblia. An hatol kaiyan ipinasabong kan Kagtugdas kan pag-agoman, si Jehova Dios. (Efeso 3:14, 15; 2 Timoteo 3:16) Ginagamit an mga prinsipyo na yaon sa suanoy pero sunod na marhay sa panahon na giyang ini, aramon niato kun (1) Paano masasabi nin saro kun baga sia andam nang mag-agom? (2) Ano an maninigong hanapon sa maaagom? asin (3) Paano mapagdadanay na kagalanggalang an pag-ilusyonan?

4. Ano an sarong mahalagang bagay sa pagpapadanay nin mapangganang pag-agoman, asin taano?

⁴ An pagtogdok nin edipisyo tibaad magastos, alagad an pag-asikaso sa halawig na panahon na pagmantenir kaiyan magastos man. Siring kaiyan an pag-agoman. An pag-agom garo nag-aatubang na nin igong angat; minsan siring, an pagpapadanay sa relasyon nin mag-agom sa pag-agi nin mga taon dapat man na horophoropon. Ano an kalabot sa pagpapadanay sa siring na relasyon? An sarong mahalagang bagay iyo an bilog na pusong kapanugaan. Uya an pagkaladawan kan Biblia sa relasyon nin mag-agom: “Babayaan nin lalaki an saiyang ama asin an saiyang ina asin sia magdadanay kaiba kan saiyang agom na babae asin sinda magigin sarong laman.” (Genesis 2:24) Itinao ni Jesu-Cristo an solamenteng Makakasuratan na basihan sa diborsio na may posibilidad na mag-agom giraray​—an “pakikisaro,” an boot sabihon, salang relasyon sa sekso sa bakong agom. (Mateo 19:9) Kun kamo nagpaplano nang mag-agom, girumdomon an Makakasuratan na  mga pamantayan na ini. Kun kamo bako pang andam para sa solemneng kapanugaan na ini, kun siring kamo bako pang andam na mag-agom.​—Deuteronomio 23:21; Eclesiastes 5:4, 5.

5. Minsan ngani ikinatatakot nin nagkapira an solemneng kapanugaan sa pag-agom, taano iyan ta maninigo pa nganing pahalagahan na marhay kan mga nagpaplano nang mag-agom?

⁵ An ideya nin solemneng kapanugaan ikinatatakot nin dakol. “An pakaaram na kaming duwa magdadanay na magkaibanan sa bilog na buhay nagtao sako kan pagmate na garo ako binabawalan, linalaom, biyong ibinibilanggo,” an pagtuga nin sarong hoben na lalaki. Alagad kun talagang namomotan nindo an pinaplano nindong agomon, an kapanugaan dai magigin garo pasan. Imbes, iyan mamansayon bilang gikanan nin katiwasayan. An pakamate nin kapanugaan na kaiba sa pag-agom magpapangyari sa mag-agom na magustong magdanay na magkaibanan sa marahay asin maraot na mga panahon asin magin mapagsuportar sa kada saro ano man an mangyari. An Kristianong apostol na si Pablo nagsurat na an pagkamoot “nagtitios kan gabos na bagay” asin “nagtatagal kan gabos na bagay.” (1 Corinto 13:4, 7) “An kapanugaan sa pag-agom pinapamate akong mas tiwasay,” an sabi nin sarong babae. “Gustong-gusto ko an karangahan nin pagpahayag sa samong sadiri asin sa publiko na boot ming magdanay na magkaibanan.”​—Eclesiastes 4:9-12.

6. Taano ta pinakamarahay na dai pag-apretaran an pag-agom kun hoben pa?

⁶ An pamumuhay sono sa kapanugaan na iyan nangangaipo nin pagkamaygurang. Sa siring, an hatol ni Pablo mas marahay na dai mag-agom an mga Kristiano sagkod na sinda “lihis na sa pagbukad nin pagkabarobata,” an panahon na nangingibabaw an seksuwal na mga pagmate asin puedeng makaraot sa paghusgar nin saro. (1 Corinto 7:36) An mga hoben marikas na nagliliwat mantang sinda nagdadakula. Nadidiskobre nin dakol na hoben pang marhay na nag-agom na pakalihis sana nin pirang taon  an mga pangangaipo asin kamawotan ninda, patin kan saindang agom, iba na. Ipinaheheling nin estadistika na an mga tin-edyer na nag-aagom mas may posibilidad na magin bakong maogma asin magdiborsio kisa sa duman sa mga naghalat nguna nin kadikit pang panahon. Kaya dai pag-apretaran an pag-agom. An pirang taon bilang hoben, daing agom na adulto makatatao saindo nin mahalagang marhay na eksperyensia na magibo sa saindo na mas maygurang asin mas kualipikadong magin angay na agom. An paghalathalat bago mag-agom makatatabang man sa saindo na orog na maintindihan an saindong sadiri​—na kinakaipuhan kun boot nindong makapatalubo nin mapangganang relasyon sa saindong pag-agom.

7. Taano an mga nagpaplano nang mag-agom ta maninigong siyasaton nguna an saindang sadiri?

⁷ Pasil daw para sa saindo na ilista an mga kualidad na gusto nindo sa saindong maaagom? An kadaklan iyo. Minsan siring, kumusta man an saindo mismong mga kualidad? Ano an mga ugale nindo na matabang sa saindo na makakontribwir sa mapangganang pag-agoman? Magigin anong klase kamong agom na lalaki o babae? Halimbawa, kamo daw sueltong nag-aadmitir kan saindong mga sala asin nag-aako nin hatol, o kamo daw perming depensa tolos kun itinatanos? Kamo daw sa parate maogma asin mapaglaom sa marahay, o kamo daw morondoon, parateng nagrereklamo? (Talinhaga 8:33; 15:15) Girumdomon, dai babagohon nin pag-agom an saindong personalidad. Kun kamo mapalangkaw, sobra kasensitibo, sobra kaharaditon kan dai pang agom, arog pa man giraray kamo kaiyan kun may agom na. Mantang depisil na maheling an satong sadiri nin siring sa pagheling sa sato kan iba, taano ta dai maghagad sa magurang o pinagtitiwalaan na katood nin prangkang mga komento asin suhestion? Kun may maaraman kamong mga pagbabago na puedeng gibohon, pagmaigotan na gibohon ini bago mag-agom.

8-10. Anong hatol an itinatao kan Biblia na matabang sa sarong indibiduwal na makapag-andam para sa pag-agom?

 ⁸ Pinaririgon kan Biblia an satong boot na togotan an banal na espiritu nin Dios na maghiro sa sato, na nagpapaluwas nin mga kualidad na arog baga kan “pagkamoot, kagayagayahan, katoninongan, pakatios, kabootan, karahayan, pagtubod, kahoyoan, pagpopogol sa sadiri.” Sinasabihan man kita kaiyan na “magin bago sa puersa na nagpapahiro sa [satong] isip” asin “magsolog kan bagong pagkatawo na linalang oyon sa kabotan nin Dios sa tunay na katanosan asin kaimbodan.” (Galacia 5:22, 23; Efeso 4:23, 24) An pag-aplikar kan hatol na ini mientras na kamo dai pang agom magigin arog sa pagdeposito nin kuarta sa bangko​—sarong bagay na magigin mahalagang marhay sa ngapit, pag-agom nindo.

⁹ Halimbawa, kun kamo babae, makanood na tawan nin orog na atension an “natatagong persona kan puso” kisa kan saindong pisikal na itsura. (1 Pedro 3:3, 4) An kabinian asin marahay na kaisipan matabang sa saindo na magkaigwa nin kadonongan, sarong tunay na “korona nin kagayonan.” (Talinhaga 4:9; 31:10, 30; 1 Timoteo 2:9, 10) Kun kamo lalaki, makanood na trataron an mga babae sa maboot asin magalang na paagi. (1 Timoteo 5:1, 2) Mientras na nakakanood na gumibo nin mga desisyon asin magsaabaga nin responsibilidad, makanood man na magin hababa an boot asin mapakumbaba. An dominanteng ugale magbubunga nin problema sa pag-agoman.​—Talinhaga 29:23; Miqueas 6:8; Efeso 5:28, 29.

¹⁰ Minsan ngani bakong pasil an pagbago kan isip sa mga bagay na ini, iyan sarong bagay na maninigong pagmaigotan kan gabos na Kristiano. Asin iyan matabang sa saindo na magin mas marahay na agom.

11, 12. Paano maaaraman nin duwa kun baga magkabagay sinda o bako?

¹¹ Nakaugalean na daw sa saindong lugar na an saro iyo an pumili kan saiyang aagomon? Kun iyo, ano an  saindong gigibohon kun nagugustohan nindo an sarong bakong kasekso? Enot, hapota an saindong sadiri, ‘Pag-agom daw an talagang intension ko?’ Karingisan na pagkawatan an mga emosyon nin ibang tawo paagi sa pagparapalaom sa mayo. (Talinhaga 13:12) Dangan, hapota an saindong sadiri, ‘Ako daw nasa kamugtakan na puedeng mag-agom?’ Kun iyo an simbag sa duwang hapot, an sunod na mga gigibohon nindo madepende sa lokal na kaugalean. Sa ibang kadagaan, pakatapos nin haloy-haloy na pag-obserbar, puede nindong dolokon an saro asin sabihon na gusto nindong magkamidbidan kamo nin orog pa. Kun an simbag dai, dai na kamo magpumirit sagkod na ikauyam na kamo. Girumdomon, igwa man sia nin diretsong magdesisyon sa bagay. Minsan siring, kun an simbag iyo, puede nindong iareglo na mag-ibaiba kamo sa kapakipakinabang na mga aktibidad. Ini matao sa saindo nin oportunidad na maaraman kun baga madonong na agomon an sarong ini. a Ano an maninigo nindong hanapon sa puntong ini?

¹² Tanganing masimbag an hapot na iyan, imahinara an duwang instrumento sa musika, tibaad piano asin gitara. Kun tama an pagkatono kaiyan, arin man kaiyan puedeng magprodusir nin magayon na musikang pansolo. Pero, ano an mangyayari kun dungan na togtogon an mga instrumentong ini? Ngonyan dapat na magkatono na sinda. Arog kaiyan an kamugtakan nindo asin kan saindong pinaplanong agomon. An kada saro sa saindo tibaad nagmaigot na marhay na “tonohon” an saindong mga ugale bilang mga indibiduwal. Alagad an hapot ngonyan: Magkatono daw kamo? Sa ibang pagtaram, kamo daw magkabagay?

13. Taano ta bako nanggad na madonong na ilusyonan an saro na bako nindong kapagtubod?

¹³ Mahalaga na pareho an mga paniniwala asin prinsipyo  nindong duwa. Si apostol Pablo nagsurat: “Dai kamo makipagsakal na bakong timbang sa mga dai nagtutubod.” (2 Corinto 6:14; 1 Corinto 7:39) An pag-agom sa saro na bako nindong kapagtubod sa Dios pinadadakula an posibilidad na magkakaigwa nin grabeng dai pagkakaoyon. Sa ibong na kampi, an magkaparehong debosyon ki Jehova Dios iyo an pinakamakosog na basihan para sa pagkakasaro. Boot ni Jehova na kamo magin maogma asin magkamit kan pinakadayupot na bogkos na mapupuede sa saro na maaagom nindo. Boot nia na kamo mabogkos sa Saiya asin sa kada saro paagi sa tinolotolong bogkos nin pagkamoot.​—Eclesiastes 4:12.

14, 15. An pagkapareho daw sa pagtubod an solamenteng aspekto nin pagkakasaro sa pag-agoman? Ipaliwanag.

¹⁴ Minsan ngani an magkaibanan na pagsamba sa Dios iyo an pinakamahalagang kabtang nin pagkakasaro, bako sana iyan an kalabot. Tanganing magin magkatono, kamo asin an saindong maaagom maninigong magkapareho an mga pasohan. Ano an saindong mga pasohan? Halimbawa, ano an saboot nindong duwa manongod sa pagkaigwa nin mga aki? Anong mga bagay an may pangenot na lugar sa saindong buhay? b (Mateo 6:33) Sa sarong tunay na mapangganang pag-agoman, an mag-agom marahay na magkatood asin naoogma sa pag-ibaiba. (Talinhaga 17:17) Huli kaini, kaipuhan na magkapareho an saindang mga hilig. Masakit na susteniran an dayupot na pagkakatood​—asin orog na an pag-agoman—​kun bakong arog kaini an kamugtakan. Pero, kun an saindong maaagom naoogma sa sarong partikular na aktibidad, arog baga nin pagbarobaklay, asin kamo dai, boot daw sabihon kaiyan na kamong duwa dai na maninigong magpakasal? Dai man. Tibaad magkapareho kamo sa iba pa, mas mahalagang mga hilig. Saro pa, matatawan nindo nin kaogmahan an saindong maaagom  paagi sa pakikisali sa kapakipakinabang na mga aktibidad huli ta ikinaoogma nia iyan.​—Gibo 20:35.

¹⁵ Iyo nanggad, sa pankagabsan, an pagkamagkabagay depende sa kun gurano kamo pareho kadaling makibagay imbes na kun gurano kamo kamagkapareho. Imbes na maghapot, “Nagkakaoyon daw kami sa gabos na bagay?” puede na an nagkapirang mas marahay na hapot: “Ano an nangyayari kun dai kami nagkakaoyon? Napag-oolayan daw niamo an mga bagay na kalmado, na tinatawan nin paggalang asin dignidad an lambang saro? O an mga pag-oolay daw parateng nahoholog sa mainit na mga argumento?” (Efeso 4:29, 31) Kun gusto na nindong mag-agom, magmaan sa siisay man na mapalangkaw asin sadiri sanang opinyon an sinusunod, habo man lamang na magpahunod, o perming naghahagad asin nagmumukna nin paagi na masunod an saiyang sadiring kagustohan.

16, 17. Ano an puedeng hanapon nin sarong lalaki o babae kun kinokonsiderar an maaagom?

¹⁶ Sa Kristianong kongregasyon, an mga pinaniniwalaan nin paninimbagan dapat na “baloon nguna kun baga angay.” (1 Timoteo 3:10) Puede man nindong gamiton an prinsipyong ini. Halimbawa, puedeng ihapot nin sarong babae, “Anong klase an reputasyon kan lalaking ini? Sairisay an saiyang katood? Nagpapaheling daw sia nin pagpopogol sa sadiri? Ano an pagtratar nia sa mga gurang? Anong klaseng pamilya an saiyang pinaghalean? Paano nia sinda pinakikiibanan? Ano an ugale nia pag-abot sa kuarta? Nagpapangana daw sia sa mga inomon na de alkohol? Sia daw aranggoton, madahas pa ngani? Ano an mga paninimbagan nia sa kongregasyon, asin paano nia iyan inaasikaso? Puede ko daw siang igalang nin hararom?”​—Levitico 19:32; Talinhaga 22:29; 31:23; Efeso 5:3-5, 33; 1 Timoteo 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.

¹⁷ Puedeng ihapot nin sarong lalaki, “An babae daw na ini nagpapaheling nin pagkamoot asin paggalang sa Dios?  Kaya daw niang mag-asikaso sa harong? Ano an lalaoman sa samo kan saiyang pamilya? Sia daw madonong, mahigos, maekonomiya? Ano an pigpaparaestorya nia? Sia daw tunay na may pagmakolog sa kapakanan nin iba, o sia daw sadiri sana an iniisip, parapakiaram sa iba? Sia daw mapagtitiwalaan? Sia daw andam na magpasakop sa pagkapayo, o sia daw matagas an payo, tibaad masinuhay pa ngani?”​—Talinhaga 31:10-31; Lucas 6:45; Efeso 5:22, 23; 1 Timoteo 5:13; 1 Pedro 4:15.

18. Kun may namansayan na saradit na kaluyahan durante nin pag-ilusyonan, ano an maninigong isaisip?

¹⁸ Dai paglingawan na an pinakikiibanan nindo sarong bakong sangkap na gikan ni Adan, bakong sarong iniimahinar na eroe o eroina sa sarong nobelang romansa. An gabos igwa nin mga pagkukulang, asin an iba kaini dapat na lingawan​—kapwa an saindo asin an kan saindong maaagom. (Roma 3:23; Santiago 3:2) Dugang pa, an namamansayan na kaluyahan puedeng magtao nin oportunidad na umoswag. Halimbawa, ipamugtak na durante kan saindong pag-ilusyonan nagkaigwa kamo nin argumento. Horophoropa: Maski an mga tawo na namomotan asin iginagalang an lambang saro may dai pagkakaoyon kun beses. (Ikomparar an Genesis 30:2; Gibo 15:39.) Posible daw na an kaipuhan sana pareho nindo ‘pogolon an saindong espiritu’ nin kadikit pa asin makanood kamo na husayon an mga bagay sa mas matoninong na paagi? (Talinhaga 25:28) An maaagom daw nindo nagpapaheling nin pagmawot na umoswag? Iyo man daw kamo? Puede daw kamong makanood na magin bakong gayong sensitibo, bakong gayong madaling makolgan an boot? (Eclesiastes 7:9) An pakanood na resolberan an mga problema puedeng mag-establisar nin sadiosan na pagkomunikar na mahalaga kun mag-agom na kamong duwa.​—Colosas 3:13.

19. Ano an madonong na gibohon kun may maglataw na seryosong mga problema durante nin pag-ilusyonan?

¹⁹ Minsan siring, kumusta kun may marisa kamo  na pinoproblema nindong marhay? An siring na mga pagduwaduwa maninigong maingat na horophoropon. Gurano man karomantiko kan saindong namamatean o gurano man kamo kagusto nang mag-agom, dai pagpirongon an saindong mga mata sa seryosong mga diperensia. (Talinhaga 22:3; Eclesiastes 2:14) Kun may relasyon kamo sa saro na igwa kamo nin seryosong mga hinahaboan, madonong na dai na ipagpadagos an relasyon asin lumikay sa paggibo nin nagdadanay na kapanugaan sa sarong iyan.

20. Paano mapagdadanay nin magkailusyon na daing kasagwean an saindang moral na gawe?

²⁰ Paano nindo mapagdadanay na kagalanggalang an saindong pag-ilusyonan? Enot, siertohon na an saindong moral na paggawe daing kasagwean. Sa saindong lugar, ibinibilang daw na angay na gawe para sa mga dai pa kasal an pagkapotan nin kamot, paghadokan, o pagkugosan? Minsan pa puede an siring na mga kapahayagan nin kapadangatan, iyan maninigong togotan sana kun an relasyon nakaabot na sa kamugtakan na may depinido nang plano para sa kasal. Mag-ingat na an mga pagpaheling nin kapadangatan dai sumagkod sa marigsok na paggawe o pakikisaro pa ngani. (Efeso 4:18, 19; ikomparar an Awit ni Salomon 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Huling madaya an puso, madonong na likayan nindong duwa an pag-ibanan na kamong duwa sana sa sarong harong, apartment, o nakaparadang kotse, o saen man na iba pang lugar na matao nin oportunidad para sa salang gawe. (Jeremias 17:9) An pagpadanay sa saindong pag-ilusyonan na malinig sa moral nagtatao nin malinaw na ebidensia na kamo igwa nin pagpopogol sa sadiri asin ipinaoorog nindo sa saindong sadiring mga kamawotan an daing kapasloan na pagmakolog sa ikararahay kan saindong kailusyon. Pinakamahalaga, an malinig na pag-ilusyonan makapaoogma  ki Jehova Dios, na pinagbobotan an saiyang mga lingkod na lumikay sa karigsokan asin pakikisaro.​—Galacia 5:19-21.

21. Anong sadiosan na pagkomunikar an tibaad kaipuhan tanganing mapagdanay na kagalanggalang an pag-ilusyonan?

²¹ Ikaduwa, an kagalanggalang na pag-ilusyonan may kaiba man na sadiosan na komunikasyon. Mantang parani na sa kasal an saindong pag-ilusyonan, may mga bagay na kaipuhan na pag-olayan nin prangka. Saen kamo maistar? Kamo daw pareho malaog sa sekular na trabaho? Gusto daw nindong magkaaki? Siring man, tama sanang ituga an mga bagay, tibaad sa nakaagi nin saro, na puedeng makaapektar sa pag-agom. Puedeng kabale digdi an darakulang utang o obligasyon o mga bagay dapit sa salud, arog baga nin ano man na seryosong helang o pigmamate nindo. Mantang an dakol na tawong may HIV (an virus na nagigin dahelan nin AIDS) dai nahehelingan nin tolos-tolos na mga sintomas, bakong maraot kun hagadon nin indibiduwal o nin nagmamakolog na mga magurang na magpaeksamin sa dugo kun igwa nin AIDS an saro na dating nakikidorog minsan kiisay o nagdodroga paagi sa ineksion. Kun positibo an resulta kan pag-eksamin, an may helang dai maninigong piriton an pinaplanong agomon na ipadagos an relasyon kun gusto na ngonyan kan sarong iyan na taposon iyan. Tunay nanggad, marahay na an siisay man na nagkaigwa nin mas peligrosong estilo nin pamumuhay boluntad na magpaeksamin sa dugo kun igwa nin AIDS bago mangilusyon.

22, 23. (a) Paano puedeng mawara an pagigin timbang kun nag-aandam para sa kasal? (b) Anong timbang na punto-de-vista an maninigong papagdanayon kun kinokonsiderar an kasal asin pag-agom?

²² Durante kan huring mga bulan bago kan kasal, posible na kamo pareho sibot-sibot sa pag-asikaso sa kasal. Maiinaan nindo an kadaklan kan tension paagi sa pagigin tamang-tama sana. An magarbong kasal puedeng makapaogma  sa mga paryente asin sa komunidad, alagad an mga bagong kasalon asin an saindang pamilya puedeng mapagal na gayo sa pisikal asin maubosan nin kuarta huli kaiyan. Rasonable an pagsunod sa lokal na mga kaugalean, alagad an pag-arog sana asin tibaad may pakipagdaogan na pagsunod puedeng makatahob sa kahulogan kan okasyon asin tibaad ikawara kan kagayagayahan na maninigong mapasaindo. Minsan ngani dapat na konsideraron an mga saboot nin iba, an nobyo an pangenot na may paninimbagan sa pagdesisyon kun paano gigibohon an punsion sa kasal.​—Juan 2:9.

²³ Girumdomon na an saindong kasal sarong aldaw sana, alagad an saindong pag-agoman sagkod na kamo nabubuhay. Likayan an pagkonsentrar na marhay sa pag-agom. Imbes, hagadon an paggiya ni Jehova Dios, asin patienot na magplano para sa buhay nin pagigin may agom. Kun siring nakapag-andam kamong marhay para sa mapangganang pag-agom.