?Ɲanmiɛn i mmla blu mun yɛle benin?
Biblu’n tɛ su kɛ
Ɲanmiɛn i Mmla blu mun yɛle mmla wie mɔ Ɲanmiɛn fa mannin laa Izraɛli nvle’n. Ebre nun’n be flɛ i kɛ aserɛti adevarimun. I bo yɛle kɛ ndɛ blu mun. Ndɛ mma sɔ’n wo Biblu’n nun fluwa klikli nnun mun (Tora) be nun kpɛ nsan. (Ezipt Lɔ Tulɛ 34:28; Mmla’n 4:13; 10:4) Glɛki nun’n be flɛ blu’n kɛ deka, yɛ be flɛ ndɛ mun kɛ logɔsu. I sɔ’n ti’n, Glɛki nun’n be flɛ Mmla blu mun kɛ “Dekalɔgu.”
Ɲanmiɛn klɛli Mmla blu mun yɛbuɛ paplaapla nɲɔn su, kpɛkun ɔ fali be mɛnnin i nuan ijɔfuɛ Moizi Sinai Oka’n su lɔ. (Ezipt Lɔ Tulɛ 24:12-18) Mmla blu mun be o Ezipt Lɔ Tulɛ 20:1-17, ɔ nin Mmla’n 5:6-21 nun.
Ɲanmiɛn i Mmla blu mun
Su Ɲanmiɛn Zoova kunngba cɛ.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:3.
Nán sɔ amuin.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:4-6.
Nán bo Ɲanmiɛn i dunman finfin.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:7.
Di Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n su.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:8-11.
Bu ɔ si nin ɔ nin be sran.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:12.
Nán kun sran.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:13.
Nán kunndɛ bla ɔ yi bo annzɛ bian ɔ wun bo.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:14.
Nán wua.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:15.
Nán tɔn ɔ wiengu suɛn.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:16.
Nán ɔ ɲin blo ɔ wiengu like su.—Ezipt Lɔ Tulɛ 20:17.
?Ngue ti yɛ wafa nga Ɲanmiɛn i Mmla blu mun be lɔngɔ su’n ɔ kacikaci-ɔ?
Biblu’n nun’n, nimielo nunman Ɲanmiɛn i Mmla blu mun be tinuntinun be wun. Ɔ maan wafa nga mmla sɔ’m be su be wiengu su’n ɔ kacikaci. Wafa nga mmla sɔ’m be lɔngɔ be wiengu su mɔ sran kpanngban si i’n, i su yɛ e niannin e boboli be su nglo lɔ-ɔ. Sanngɛ nán blɛ kwlaa nun yɛ be lɔngɔ su kɛ ngalɛ’n sa-ɔ. I ng’ɔ kacikaci dan’n yɛle mmla klikli’n nin i nɲɔn su’n, ɔ nin i kasiɛn’n. a
?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn mannin Mmla blu mun-ɔn?
Mmla blu mun be o Moizi Mmla nun wie. Mmla sɔ mun be ti ya nsiɛn (600), yɛ be ti Ɲanmiɛn nin laa Izraɛli nvle’n be afiɛn aenguɛ. (Ezipt Lɔ Tulɛ 34:27) Ɲanmiɛn seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ sɛ be nanti Moizi Mmla’n su’n be liɛ yó ye. (Mmla’n 28:1-14) Sanngɛ sa cinnjin nga ti yɛ Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ’m be mmla’n yɛle kɛ i waan ɔ́ sásá be naan Mesi’n annzɛ Klisi’n bla.—Galasifuɛ Mun 3:24.
?Ɔ fata kɛ Klisifuɛ’m be di Mmla blu’m be su?
Cɛcɛ! Ɲanmiɛn fɛli i Mmla mun, mɔ i wie yɛle Mmla blu mun’n, ɔ fa mannin Izraɛli nvle’n i ngunmin. (Mmla’n 5:2, 3; Jue Mun 147:19, 20) Ɔ nunman nun kɛ Klisifuɛ’m be nanti Moizi Mmla’n su. Zifu nga be ti Klisifuɛ bɔbɔ’n, ‘b’a ɲan be ti mmla’n i sa nun.’ (Rɔmunfuɛ Mun 7:6) b “Klisi i mmla’n” ɔ sinnin Moizi Mmla’n i osu. Like kwlaa nga Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be yo’n be o mmla sɔ’n nun wie.—Galasifuɛ Mun 6:2; Matie 28:19, 20.
?Mmla blu mun be kwla yo e ye andɛ?
Ɛɛn! Afin Mmla blu mun be uka e naan y’a si akunndan nga Ɲanmiɛn bu’n. Sɛ e suan be su like’n, e kwla ɲan su ye. (2 Timote 3:16, 17) Akunndan ng’ɔ o Mmla blu mun be sin’n, be kwla lafi be su, be sinman le. (Jue Mun 111:7, 8) I kpa bɔbɔ’n, Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Glɛki nun’n, i nun ndɛ’m be dan lika be taka Mmla blu mun be sin akunndan’n su.—Nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Mmla blu mun be sin akunndan nga i ɲin fite Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Glɛki nun’n” i nun.
Zezi seli kɛ Moizi Mmla’n i kwlaa mɔ Mmla blu’n o nun wie’n ɔ taka mmla cinnjin nɲɔn su. Zezi seli kɛ: “‘Fa ɔ awlɛn’n kwlaa, ɔ nin ɔ nguan’n kwlaa, ɔ nin ɔ akunndan’n kwlaa fa klo Zoova m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n.’ I yɛ ɔ ti mmla’m be nun dan’n ɔ nin be nun klikli’n niɔn. I nɲɔn su m’ɔ fɛ i’n, yɛ ɔ o yɛ: ‘Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ wun’n sa.’ Mmla nɲɔn sɔ’m be su yɛ Moizi Mmla’n kwlaa taka-ɔ.” (Matie 22:34-40) Kannzɛ bɔbɔ ɔ nunman nun kɛ Klisifuɛ’m be di Moizi Mmla’n su’n, sanngɛ ɔ fata kɛ be klo Ɲanmiɛn yɛ be klo be wiengu mun.—Zan 13:34; 1 Zan 4:20, 21.
Mmla blu mun be sin akunndan nga i ɲin fite Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Glɛki nun’n
Mmla’n i sin akunndan’n |
Biblu’n i bue nga laa be klɛli i Glɛki nun’n i nun ndɛ wie mun |
---|---|
Su Ɲanmiɛn Zoova kunngba cɛ. |
|
Nán sɔ amuin. |
|
Nán bo Ɲanmiɛn i dunman finfin. |
|
Su Ɲanmiɛn titi. |
|
Bu ɔ si nin ɔ nin be sran. |
|
Nán kun sran. |
|
Nán kunndɛ bla ɔ yi bo annzɛ bian ɔ wun bo. |
|
Nán wua. |
|
Nán tɔn ɔ wiengu suɛn. |
|
Nán ɔ ɲin blo ɔ wiengu like su. |
a Laa Zifu mun be fali “Ezipt Lɔ Tulɛ 20:2 be fa yoli mmla klikli’n. Kpɛkun be kɛnnin i mma 3 m’ɔ́ fá jú 6 be boli nun, i yɛ ɔ ti mmla nɲɔn su’n niɔn.” (The Jewish Encyclopedia) Katoliki be liɛ’n be waan Ezipt Lɔ Tulɛ ndɛ tre 20, i mma 1-6 ɔ ti mmla kunngba. I sɔ’n ti’n, be fali mmla ng’ɔ se kɛ nán be yo Ɲanmiɛn i dunman’n i finfin’n, be fa yoli mmla nɲɔn su’n. Ɔ maan kɛ ɔ ko yo naan mmla’m b’a ju blu’n, be kpɛli mmla kasiɛn’n nun nɲɔn. I kun se kɛ nán ɔ ɲin blo ɔ wiengu yi su, yɛ i kun ekun se kɛ nán ɔ ɲin blo ɔ wiengu like su.
b Kɛ Rɔmunfuɛ Mun 7:7 ɔ́ kán “Mmla’n” i ndɛ’n, ɔ kannin mmla blu su’n i ndɛ wie, i sɔ’n kle kɛ Mmla blu’n ɔ o Moizi Mmla’n nun wie.