Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

?Amun si sɔ?

?Amun si sɔ?

?Biblu’n ngunmin yɛ ɔ se kɛ Izraɛlifuɛ’m be dili kanga Ezipti lɔ-ɔ?

Biblu’n se kɛ kɛ be fali Zozɛfu be ɔli Ezipti’n Zakɔbu nin i awlobofuɛ’m be tuli Kanaan lɛ be ko trannin Ezipti lɔ. Be ko trannin Ezipti i lika nga be flɛ i kɛ Gozɛn’n i nun. Lika sɔ’n o Nili nzue’n i wun kokolɛ. (Bob. 47:1, 6) Izraɛlifuɛ’m be “wuli ba mun kaka kpa naan b’a trɛ trɛlɛ kpa.” Kɛ Eziptifuɛ’m be wunnin i kɛ Izraɛlifuɛ’m be su sɔn dan’n, srɛ kunnin be. Ɔ maan be fali be yoli be kanga.​—Tul. 1:7-14.

Sanngɛ be nga be lafiman ndɛ nga Biblu’n kan’n su’n, be buman Biblu’n nun ndɛ sɔ’n i nanwlɛ. I kpa bɔbɔ’n be waan ɔ ti ngua. Kusu nn sa sunman kle kɛ Sɛmun i osu nunfuɛ’m be * dili kanga Ezipti lɔ laa.

Be nga be fufu asiɛ’n be kunndɛ laa ninnge mun’n, be nun wie’m be wunnin klɔ wie mun Ezipti i nglo lɔ lika’n nun. Be flɛ fluwa sifuɛ kun kɛ Jɔnun Bimunsɔnun. Ɔ suan Biblu’n nun ndɛ’n i su like. I waan be wunnin Sɛmun i osu nunfuɛ’m be klɔ kɔe 20 tra su Ezipti i nglo lɔ lika’n nun. Be flɛ bian kun ekun kɛ Jɛmun Kaali Ɔfumeyɛɛ. Ɔ si sa nga be juli Ezipti lɔ’n be su ndɛ kpa. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ fɛ i afuɛ 1800 nin 1540 ka naan Klisifuɛ’m be blɛ’n w’a ju’n be afiɛn nun’n, Sɛmun i osu nunfuɛ wie mɔ be tran Azi mɛn’n i wia atɔliɛ lɔ lika’n nun’n, be nun wie’m be ɔli Ezipti.” Ɔ seli ekun kɛ: “Blɛ sɔ’n ɔ nin blɛ nga Abraamun nin Izaaki nin Zakɔbu be ɔli Ezipti’n ɔ ti kun. Kpɛkun ɔ nin blɛ nin sa nga Bo bolɛ fluwa kan be ndɛ’n ti kun wie.”

Be wunnin ninnge wie mun ekun Ezipti i ngua lɔ lika’n nun. Ninnge sɔ’m be kle kɛ Izraɛlifuɛ’m be dili kanga Ezipti lɔ. Be wunnin fluwa kun mɔ be klɛli i afuɛ 2000 nin 1600 ka naan Klisifuɛ’m be blɛ’n w’a ju be afiɛn nun’n. Be klɛli kanga wie mɔ be dili junman Ezipti i ngua lɔ lika’n nun be dunman fluwa sɔ’n nun. Be kwlaa nga be klɛli be dunman fluwa sɔ’n nun, be nun 40 tra su be ti Sɛmun i osu nunfuɛ. Kanga sɔ’m be nun wie’m be tɔn aliɛ, annzɛ be wu tannin annzɛ be di fie su junman. Ɔfumeyɛɛ seli kɛ: “Sɛmun i osu nunfuɛ kɔe 40 tra su be dili junman sɔ mun wie Ezipti i ngua lɔ lika’n nun. Ɔ maan Sɛmun i osu nunfuɛ nga be trannin Ezipti mɛn’n i lika nga Nili nzue’n nin Mediterane jenvie’n be yia nun lɛ’n be sɔnnin kpa.”

Be flɛ bian kun kɛ Davidi Rɔlu. Ɔ o be nga be fufu asiɛ’n be kunndɛ laa ninnge mun’n be nun. Ɔ seli kɛ kanga sɔ’m be nun wie’m be dunman’n fa “dunman nga be o Biblu’n nun be nun wie mun.” I wie yɛle kɛ fluwa nga be wunnin i’n nun’n, dunman kɛ Isakar, nin Azɛr, nin Sifra sa’n be o nun. (Tul. 1:3, 4, 15) Rɔlu seli ekun kɛ: “Ndɛ sɔ’n kle weiin kɛ Izraɛlifuɛ’m be dili kanga Ezipti lɔ sakpa.”

Bimunsɔnun seli kɛ: “Kɛ Biblu’n se kɛ sran kaka kpa be dili kanga Ezipti lɔ naan i sin’n sran sɔ’m be tuli klɔ sɔ’n su be ɔli lika uflɛ’n, ɔ ti nanwlɛ.”

^ ndɛ kpɔlɛ 4 Sɛmun ti Nowe i mma’m be nun kun. Sɛmun i osu nunfuɛ wie mun yɛle Elamunfuɛ mun, nin Asirifuɛ mun, nin be nga be dun mmua trannin Babilɔnin lɔ’n, nin Ebre Mun nin Sirifuɛ mun ɔ nin Arabu’m be akpasua fanunfanun wie mun.