MAMBADGA BOÑGE BA WANDA BA MBÉNA BAT
Ngéda mut a ntehe haba wem, kii a nhoñol?
Inyuki u nlama yoñ ngéda i pohol i yom u nlama haba? Inyule mambot ma ñunda umbe ntén mut u yé. Kii haba woñ i nkal bôt?
Tjandi daa ni lelaa u nla keñgle tjo
Hiandi #1: I nwas le nkuu biliñgeliñge won u kal we lelaa u nlama haba.
“Ngim mangéda me ngwés ngim lihabga inyule me tehe kiki ba nhôñôs jo ngandak ngélé,” mañge wanda wada le Térésa. “Ngéda mahoñol moñ ma nyôni ni bititii bi bôt ba hééba ngim mambot hala a yé jam li ntomb i noñ bo.”
Bôda botama bé bon ba nkwo mu hiandi hi. I kaat ini le The Everything Guide to Raising Adolescent Boys i nkal le: “Yak bôlôm ba ngwés ba noñ i yom bôt ba nhaba”. Bahôñôs gwom ba nwas bé to disii di boñge.”
Pohol loñge: Bibel i nkal le : “Mut nu a gwé yi a nhémle hiki jam ba nkal nye, ndi mut yihe a ntibil béñge i homa a mbiine kôô.” (Bingéngén 14:15) Inoñnaga ni litiñ lini, yoñ ngéda i ôt pék ni gwom bôt ba nhôñôs. Kiki hihéga, ngéda u ntehe kiki ba nhôñôs mambot ma ma ñunda “môñga ma nyuu” Badba le:
‘Ibale me noñ lihabga li, njee a ñôt nseñ?’
‘Umbe tén mut ba yé le ba nhoñol le me yé?’
‘Baa u ñunda toi njee me yé, ni kii me nhoñol?’
Maéba: Inyu ngim sonde, béñge loñge lelaa ba nhôñôs mambot u nkuu bititii ni internet. Umbe ntén niñ ba nhôñôs? Baa ba mpot ngim mam mu, ma ma nla tinde we i noñ ngim lihabga? “Hié i yé bés i mbus inyu nene loñge, haba loñge, bana ‘nyuu i i kôli,’” mañge wanda le Karen nyen a mpot hala. I bôt ba nyuñga ba nyimbe hala ba nyi le ba nla hoo yoña boñge bawanda.”[3]
Hiandi 2: I haba kiki bôt bobasôna.
Mañge wanda le Manuel a nkal le׃ “Ibale ngim mbot yon ngandak bôt i nhaba, hala a mboñ le bôt bobasôna ba nhaba yo. Ibale u boñ bé ha la, ba mbéñge we i ntén. Mañge wanda le Anna a nkônde le׃ “I haba kiki bôt bobasôna tole i boñ kiki bôt bobasôna, jon li ta bé nseñ.”
Pohol loñge: Bibel i nkal le: “Ni waa ki nigle libak li bôt ba nkoñ ’isi unu.” (Rôma 12:2) Ni bibañga bi mahoñol, béñge kobot yoñ mambot u badba le:
‘Kii i ntinde me i pohol ngim mbot?’
‘Baa me ga ke bé ’ilo, ibale me ban-ga bé me i mbot ba nhôñôs mu nkuu bititii?’
‘Baa me noode unda bôt le me ta bé me tonjee ni mambot mem?’
Maéba: Ilole u nhoñol le ndigi manjel ima mana mon ma yé׃ haba kiki bôt bobasôna (inyu boñ le ba neebe we) tole u nhaba bé kiki bôt bobasôna (ba ntjél we), hoñol njel ipe: Bôdôl wemede ñem le yak we u nla yoñ makidik malam ilole u kahal ndigi neebe mahoñol ma hiki mut. I ngéda wemede u mba u nkon maséé lôñni makidik u yoñ, ni njel i, u ga bana ha bé ngôñ i noñ mahoñol ma bôt.
Hiandi 3: I hoñol le ‘mambot ma ma ñunda môñga ma nyuu mon ma yé loñge.’
“I pot maliga, ngim mangéda, u nla bana ngôñ i haba mbot i i ntôdôl ngôñ malal, kiki bo kidik mbot, mbot i i nsude tole i i ntôdôl ngôñ malal,” Jennifer a yé kiñ yada ni jam li.
Pohol loñge: Bibel i nkal le: “Bilama binan bi ba bañ bi mbégdé . . . ndi bi ba bi mut kété ñem.” (1 Pétrô 3:3, 4) Ni maéba mana i boña, hoñol i jam li nla ba loñge: Lihabga li li ñéba môñga ma nyuu tole bilama bi mut kété?
Maéba: Kii i nla hôla we i yi ibale mbot ini i yé ilam, ñem u nsôhga. Lem i i ntôl bé i len ini. Ndi ôt pék munu i hihéga hini:
Baa u ma bana nkwel ni mut nu a nla hop, a pôdlak ndigi inyu yé? Ngoo le a nyi bé le hala a nla bé boñ le bôt ba gwés nye!
Kiki nkwel mambot, ma nla boñ le bôt ba kahal nun we ngandak, bape ba oo yak we
Ngéda u mbep haba, u mpôôna I mut nu. Lihabga joñ li ep bôt u nwin unu le ‘nuna me,’ hala a nene kiki bo le u mbôdôl bé wemede ñem tole u hoñol ndigi wemede tole gwobiba. Hala a nla ki tinde bôt i hoñol le u nla boñ to kii inyu boñ le bôt ba nun we, to i jam u nsômbôl bé.
Ilole u nhôñôs ngim yom i u nuñul bé, bana ñem sôhga. “I haba i nya i nlémél Nyambe a nkobla bé le i haba kiki majô moñ, Monica nyen a nkal hala. Hala a nsômbôl ndigi kal le u nti wemede lipém, yak bôt bape.”
Yak ini i nla lémél we
JAM BISEGA GWOÑ BI NKAL
Jam bisega gwoñ bi nkal inyu bilama
Inyuki i nla ba boñge ba wanda ndutu i tééda litehge lilam li bilama gwap? Kii i nla hôla bo?
