Baa Di Nlama Saa Tas?

LEN INI, bôt ba ñoo saa tas. Ngandak i ntjél saa inyule ba ntehe kiki ngomin a ngwélél nwo, inyu yap wip u. Ngéda ba bi bat bôt ba ngim tison inyuki ba bé tjél saa tas, ba bi kal le: “Di nla bé ti moni inyu boñ le ba kee i somb dikoñgo di mangaa inyu lo i nol bon bés.”

Ba ta bé bôt ba bisu i pot hala. Soso mut m’bô wada i loñ India nu a bi wo le Mohandas K. Gandhi a bi kal inyuki kiññem yé i bé tinde bé nye i saa tas, a kal le: “Nu ni nu a nsaa yo a nit loñ yé mu kii ba nsomb bijôl bi gwét, yak nye a nyoñ ngaba mu béba yap. Too u yé mañ mut too u yé mañge wanda, ngéda u nsaa tas, u ñunda le inyu yoñ ngomin loñ a nlama yén ha i yééne ane i boga ni boga.”

Bañga mut nu ngéda yés numpe le Henry David Thoreau a bé tehe le i ta bé loñge i saa tas i ngéda di nyi le mi moni mi nke i nit gwét. A bi bat le: “Baa mut loñ a nlama nwas le mut mbén nyen a kal nye i yom a boñ? Ibale hala, inyuki hiki mut a gwé ni yé yé kiññem?”

I jam li li mbéñge yak bikristen, inyule Bibel i niiga le ba nlama bana kiññem i mpôp ikété mam momasô. (2 Timôtéô 1:3) Bibel i nkal ki le biane bi kôli kôs tas: “Hiki mut a suhus nyemede isi baane ba ba yé i ngii yé, inyule ane i ta bé handugi ni kunde i Nyambe; i baane ba yé hanano ba gwé bitel inoñnaga ni kiki Nyambe a bi téé mam. Jon ni gwé yaga njom i i nyégsa bé i suhus bébomede isi baane, ha ndik inyu hiun hini bé, ndi yak inyu kiññem nan. Inyu hala nyen ni nsaa yak tas; inyule ba yé bagwelnson ba Nyambe, ba gwelek ki nson wé ngéda yosôna. Ni timbhe bôt bobasôna i mam ba kôli bana: nu a mbat tas, tina nye tas.”​—Rôma 13:​1, 5-7.

Inyu i njom i nyen bikristen bi hiai hi bisu bi bé yiba kiki bôt ba nsaa tas, to ibale libim li moni mi tas li bé ke i nit mam ma gwét. Nlélém ni Mbôgi Yéhôva i len ini. a Lelaa hala a nla bôña le kristen i nsaa tas ki le i nkal le i nit bé gwét? Baa kristen i nlama bé emble kiññem yé i ngéda i mpam le a saa tas?

Tas ni kiññem

Di hôya bañ le pes moni mi tas bikristen bi hiai hi bisu bi bé saa, bi bé ke i nit mam ma gwét. I jam li jon li bi tinde Gandhi bo Thoreau i tjél saa tas.

Inoñnaga ni kaat Rôma 13 bikristen bi nsaa ndik bé tas inyu boñ le ngomin a kogse bañ bo, ndi yak ‘inyu kiññem yap.’ (Rôma 13:5) Hala a nkobla le kiññem i kristen i ntinde nye i saa tas, to ibale b’a gwélél mi moni inyu mam nyemede a ngwés bé. Inyu i pam i nok i jam li, di nlama yi lelaa kiññem i nsal, kiññem i yé man kiñ ikétékété yés i i nkal bés le maboñok més ma téé sép tole heni.

Kiki i mut nkeñi nunu le Thoreau a bi kal, bésbobasôna di gwé kiññem, ndi maliga ma yé le, yak yo i nla lôk bés ngim mangéda. Jon inyu boñ le di lémél Nyambe, i nsômbla le kiññem yés i kiha ni matiñ mé inyu loñge ni béba. Kiki mahoñol mé ma nloo més huum, di nlama jo sañ le mahoñol més ma kiha ni mé. (Tjémbi 19:7) Di boñ biliya i tehe biane bi bôt ba binam kiki Djob a ntehe gwo. Lelaa a ntehe gwo?

Di yimbe le ñôma Paul a nsébél biane bi bôt ba binam le “bagwelnson ba Nyambe.” (Rôma 13:6) Kii hala a nkobla? Bititigi gwobisôna, biane bi mboñ le oda i ba, ni le ngim bibôlô i séla. Inyu hala nyen yak biane bi nlôôha je bôt moni bi noode oñ bisuklu, bi nsaa balét, saa bisônda bi bi mboñ le oda i ba, saa bôt ba ba nhôla bés i kôs bikaat bôt bés ba ba nyén haa ba ntilna bés ni mam mape ki. Tolakii Djob a nyi le biane bi bi mboñ mam ma téé bé, a nwas le bi ba ha inyu ngim ngéda. Mu ngéda i, a ngwés le di saa tas inyu unda le di diihe bitelbene bi.

Ndi Nyambe a nwas le bôt ba binam ba énél inyu ndék ngéda ndigi. A nyoñ bitelbene le Ane yé i i yé ngii i nlo i yiha biane bi bôt ba binam, i tibil i mam mabe momasôna biane bi bôt ba binam bi nlona. (Daniel 2:​44; Matéô 6:​10) Ndi ilole ngéda yé i nkola, Nyambe a nti bé bikristen kunde i kolba ngomin ni mahoñol le bi nsaa bé tas, tole ni manjel mape.

Nano kii di yé le di boñ ibale to i yi hala, i nsôñga bé le kiññem yés i kee ni bisu i kéés bés le di yé yoñ ngaba i béba yap ngeñ di nsaa tas? Ngéda u ngwés tibil béñge ngim pes mbok, u nlama bet i ngii hikôa inyu béñge yo loñge. Jon soho di hôya bañ le hala nyen Nyambe nye a ntehe hiki jam li mbôña. A bi kal ni njel mpôdôl Yésaya le: “Kiki ngii i yé haa ni hisi, hala nyen manjel mem ma nloo manjel manan, yak mahoñol mem ma look mahoñol manan.”​​—Yésaya 55:8, 9.

Nwet di nlama nôgol iloo bôt bobasôna?

Bibel i ngwés bé niiga ni i njel i le biane gwon bi gwé makidik ma nsôk i ngii bôt bi énél, heni! Yésu a bi niiga le i kunde Nyambe a bi nwéhél bo i gwé minwaa. Ngéda ba bi bat nye too Nyambe a ngwés le ba saa tas i ngéda Lôk Rôma i bé énél, Yésu a bi timbhe le: “Timbhana ni Kaisa mam ma Kaisa, Nyambe ki mam ma Nyambe.”—Markô 12:13-17.

Ngéda a bi sima Kaisa, a bé pôdôl biane, gwon bi mbañ moni, bi jok ki sañ le moni mi sôs bañ ngui. Jon i mis ma Djob, bi gwé kunde i bat le di timbis bo moni nwap ni njel tas. Yésu a bi telbene bé ha, a bi unda le “mam ma Nyambe” kiki bo bibégés ni niñ yés, ngomin nye ki nye a nla bé bat bés gwo. Ngéda mambén ma bôt ba binam ma nkolba ma Nyambe, bikristen bi “nlama nôgôl Nyambe iloo bôt.”—Minson mi baôma 5:29.

I nla pam i len ini le hala a tééñga bikristen i tehe lelaa ngomin a ngwélél tas, ndi hala a nti bé bo kunde i tjél saa tas tole i tinde bôt bape i boñ nlélém. I tiga nene wee ba mbôdôl bé Nyambe ñem le a nla mélés mandutu ma bôt ba binam. Ndi bikristen bi mbem ni wongut le Nyambe nyemede a loo i ntjegek wé ngéda inyu mélés mandutu ma bôt ni njel Ane yé a bi ti Man wé, nu a kal le: “Ane yem i ta bé munu nkoñ ’isi unu.”—Yôhanes 18:36.

Litiñ li Bibel li li nlona bés bisai

Ibale di noñ litiñ li Bibel lini inyu jam li tas, di ga kôs ngandak bisai. Di ga pei kogse i ngomin inyu bôt ba ntjél saa tas, di ga kon bé to woñi le ba tiga gwel bés. (Rôma 13:3-5) Jam li nloo mam momasôna li yé le, di ga bana kiññem i mpôp i bisu bi Nyambe, maboñok més ma ga ti yak nye lipém. To ibale i nene bés wee di nimis ndék ikolba i bet ba ntjél saa tas, di bana bôdôl le Yéhôva a ga yoñ ndun ni bagwélél bé kiki a bi bôn. David, ntila Bibel wada a bi nôgda i jam li: “Me bé mañge, nano me ñun, ndi me maa bé tehe Nyambe a ntjôô mut a téé sép, to tehe bon bé ba nyagal bijek.”—Tjémbi 37:25.

Sôk i nsôk, ibale di noñ ini oda i Bibel le di saa tas, di ga bana ñem nwee. Djob a ga sébél bé bés bikééhene inyu jam baane ba mboñ ni moni mi tas di nsaa, ndik kiki ngomin a gwé bé jam i bat bés ibale di nlend ndap i mut, di saak nye loñge, ndi nye a tjélék saa ngomin tas. Mut wada le Stelvio a bi yoñ ngaba minyiñgha mi m’bô ngandak nwii i loñ yé ilole a mbôdôl nigil Bibel. Ngéda a bé toñol i jam li bi tinde nye i tjôô liboñok li, a kal le: “Me bi ba nyégsaga i neebe le bôt ba binam ba nla bé lona telepsép, nsañ ni gwéha lisañ li bôt i nkoñ ’isi. Ndik Ane i Djob yotama yon i nla lona mam malam hana nkoñ ’isi.”

Kiki Stelvio, ibale di ‘ntimbis Nyambe mam ma Nyambe,’ yak bés di ga ba nkwoog nkaa ni i jam li. Di ga ba ha ngéda a ga lona Ane i téé sép hana ’isi, i i ga kodol i mam mabe momasôna ni ngitelepsép énél i bôt ba binam i nlona.

[Ndoñi]

 [Ipôla nkwel i lipep 22]

Di nlama boñ biliya i bana litehge li Djob mu i jam li, inyule mahoñol mé ma nloo més huum

 [Ipôla nkwel i lipep 23]

Ngéda ba nsaa tas, bikristen bi gwé kiññem i mpôp bisu bi Nyambe, bi und-ga le bi yé nkwoog nkaa le Nyambe a’ yoñ ndun ni bo

[Bititii i mapep 22]

“Timbhana ni Kaisa mam ma Kaisa, Nyambe ki mam ma Nyambe.r”

[Nwet nu titii]

Copyright British Museum