«Һеч вахт сабаһкы ҝүн үчүн нараһат олмајын, чүнки сабаһкы ҝүн өзү илә јени гајғылар ҝәтирәҹәк» (МӘТТА 6:34).

Мәнасы: Һәр ҝүнүн өз гајғысы олур. Сабаһын дәрдини чәкәрәк бу ҝүнүн гајғыларыны артырмајын. Чалышын, бир ҝүнлә јашајасыныз.

• Стрес нараһатчылыг јарадыр. Буна ҝөрә дә, илк нөвбәдә, гәбул един ки, стресдән там гачмаг мүмкүн дејил. Дәјишә билмәјәҹәјиниз шејләр барәдә нараһат олмаг стреси артыраҹаг. Икинҹиси, нәзәрә алын ки, горхдуғумуз шејләр чох вахт баш вермир.

«Гој һамы сизи дәрракәли адам кими танысын» (ФИЛИППИЛИЛӘРӘ 4:5).

Мәнасы: Мүкәммәллик ахтармајын. Өзүнүз үчүн вә башгалары үчүн гејри-реал тәләбләр гојмајын.

• Тәвазөкар олун. Чох тәләбкар олмајын. Өзүнүзүн вә башгаларынын мәһдудијјәтләрини баша дүшүн. Белә етсәниз, һәм өзүнүз үчүн, һәм дә башгалары үчүн стреси азалдаҹагсыныз вә даһа јахшы нәтиҹәләр әлдә едәҹәксиниз. Һәмчинин јумор һиссинизи горујун. Һәтта нә исә гајдасында олмајанда белә, инсан ҝүләндә ҝәрҝинлији азалыр, әһвали-руһијјәси јүксәлир.

«Ағыллы адам тәмкинини позмаз» (МӘСӘЛЛӘР 17:27).

Мәнасы: Мәнфи емосијалар ајдын дүшүнмәјә мане олур. Буна ҝөрә дә чалышын, тәмкининизи позмајасыныз.

• Нәјин сизин үчүн стрес јаратдығыны вә буна неҹә реаксија ҝөстәрдијинизи мүәјјән един. Мәсәлән, стресли вахтларынызда фикирләринизә, һиссләринизә, давранышыныза диггәт јетирин, һәтта онлары јаза да биләрсиниз. Стресә реаксијаныздан нә гәдәр чох аҝаһ олсаныз, бир о гәдәр еффектив сүрәтдә стресин өһдәсиндән ҝәлә биләҹәксиниз. Һәмчинин стрес јарадан шејләри һәјатыныздан чыхармаға чалышын. Әҝәр бу гејри-мүмкүндүрсә, онда онларын тәсирини азалтмаға чалышын. Ола билсин, өһдәнизә дүшән иши иҹра етмәк үчүн даһа јахшы үсул тапмаг вә ја вахтынызы дүзҝүн планлашдырмаг лазым ҝәләҹәк.

• Мәсәләјә башга ҹүр јанашмаға чалышын. Сиздә стрес јарадан шејләр башгасы үчүн стрес јаратмаја биләр. Буна исә сәбәб мәсәләјә бахышымыз ола биләр. Үч мәсләһәтә диггәт јетирин:

  1. Инсанларын нијјәтини писә јозмајын. Ола билсин, кимсә нөвбәдә сиздән габаға кечир. Онун һәрәкәтинә кобудлуг кими бахсаныз, дилхор олаҹагсыныз. Амма онун буну пис нијјәтлә етмәдијини дә дүшүнмәк олар вә бу, доғрудан да, белә ола биләр.

  2. Вәзијјәтин мүсбәт тәрәфини ҝөрүн. Һәкимин гәбулунда, јахуд башга јердә узун-узады нөвбә ҝөзләјәркән мүталиә етсәниз, мүәјјән ишинизи ҝөрсәниз, чох стрес кечирмәзсиниз.

  3. Ҝениш дүшүнмәјә чалышын. Өзүнүзә суал верин: «Бу проблем сабаһ, јахуд ҝәлән һәфтә дә ҝөзүмә белә бөјүк ҝөрүнәҹәк?» Кичик вә ҹидди мәсәләләри бир-бириндән ајырын.

«Гој һәр шеј әдәб-әрканла вә низамла олсун» (1 КОРИНФЛИЛӘРӘ 14:40).

Мәнасы: Чалышын, низам-интизамлы оласыныз.

• Һамы һәјатында мүәјјән дәрәҹәдә низам-интизамын олмасыны хошлајыр. Гармагарышыглыға вә стресә сәбәб олан амилләрдән бири дә иши тәхирә салмагдыр. Бунун нәтиҹәсиндә хејли иш үст-үстә јығыла биләр. Нөвбәти ики мәсләһәтә диггәт јетирин:

  1. Ҹәдвәл гурун вә ҹәдвәлә риајәт един.

  2. Һансы хасијјәтинизә ҝөрә ишләринизи тәхирә салдығынызы мүәјјән един вә бу хасијјәтинизи дүзәлдин.

«Бир овуҹ истираһәт ики овуҹ зәһмәтдән вә күләк далынҹа гачмагдан јахшыдыр» (ВАИЗ 4:6).

Мәнасы: Инсан өзүнү һәддән артыг ишә һәср етсә, ики овуҹ зәһмәтин фајдасыны ҝөрмәјәҹәк. Ҝөрдүјү ишдән зөвг алмаға нә вахты, нә дә ҝүҹү галаҹаг.

• Ишә вә пула дүзҝүн јанашын. Пул инсана нә хошбәхтлик ҝәтирир, нә дә стресини азалдыр. Әксинә, Ваиз 5:12 ајәсиндә дејилир: «Варлынын дөвләти ону јатмаға гојмур». Она ҝөрә дә ајағынызы јорғаныныза ҝөрә узадын.

• Динҹәлин. Инсан севдији ишлә мәшғул оланда стреси азалыр. Лакин пассив истираһәт, мәсәлән, телевизора бахмағын елә дә бөјүк көмәји олмур.

• Технолоҝијаја һәддән артыг бағланмајын. Електрон үнваныны, месажлары, јахуд сосиал медиа сајтларыны тез-тез јохламајын. Нә гәдәр ки вәзијјәт тәләб етмир, ишдән кәнар вахтда ишә ҝөрә електрон үнванынызы јохламајын.

«Бәдән мәшгинин... фајдасы олур» (1 ТИМУТИЈӘ 4:8, Мүгәддәс Китаб Ширкәти, 2009).

Мәнасы: Мүтәмади олараг идманла мәшғул олмаг сағламлыг үчүн фајдалыдыр.

• Јахшы вәрдишләрә јијәләнин. Идман әһвали-руһијјәни галдырыр, бәдәнин стресә реаксијасыны јахшылашдырыр. Фајдалы гидалар гәбул един вә јемәјинизи вахтлы-вахтында јејин. Кифајәт гәдәр јатын.

• Стресдән чыхмаг үчүн сигарет, наркотик вә сәрхошлуг кими зәрәрли вәрдишләрә үз тутмајын. Әслиндә, бунлар стреси артырыр, инсанын сағламлығыны, зәһмәтлә газандығы пулу әлиндән алыр.

• Әҝәр стресин өһдәсиндән ҝәлә билмирсинизсә, һәкимә мүраҹиәт един. Мүтәхәссисдән көмәк истәмәк зәифлијин ҝөстәриҹиси дејил.

«Даһа ваҹиб шејләри ајырд етмәји [баҹарын]» (ФИЛИППИЛИЛӘРӘ 1:10).

Мәнасы: Сизин үчүн нәјин ваҹиб олдуғуну ҝөтүр-гој един.

• Ишләринизи ваҹиблијинә ҝөрә сыралајын. О заман диггәтинизи даһа ваҹиб ишләрә ҹәмләјә биләҹәксиниз, һәмчинин ҝөрәҹәксиниз ки, һансы ишләри сонраја сахламаг олар, башгасына тапшырмаг олар вә ја үмумијјәтлә етмәмәк олар.

• Бир һәфтә әрзиндә вахтынызы нәјә сәрф етдијинизи јазын. Сонра фикирләшин ҝөрүн вахтынызы даһа јахшы неҹә сәрф едә биләрсиниз. Вахтынызы нә гәдәр чох идарә етсәниз, стресиниз бир о гәдәр азалаҹаг.

• Истираһәт үчүн дә вахт ајырын. Һәтта кичик фасиләләр белә, сизә ҝүҹ верәҹәк вә стреси азалдаҹаг.

«Ниҝаранчылыг үрәји сыхар, хош сөз көнлү шад едәр» (МӘСӘЛЛӘР 12:25).

Мәнасы: Башгасынын меһрибан, хош сөзләри әһвали-руһијјәнизи галдыра биләр.

• Сизи баша дүшән адамла сөһбәт един. Етибарлы дост сизә вәзијјәтә башга ҹүр бахмаға көмәк едә биләр, јахуд нәзәриниздән гачан чыхыш јолуну ҝөстәрә биләр. Тәкҹә үрәјинизи ачыб-бошалтмаг белә, сизи хејли јүнҝүлләшдирәҹәк.

• Көмәк истәјин. Ишинизин мүәјјән һиссәсини башгасына тапшыра биләрсиниз?

• Әҝәр әмәкдашыныз сизин үчүн стрес јарадырса, вәзијјәти һәлл етмәк үчүн јоллар ахтарын. Мәсәлән, мүлајимликлә вә нәзакәтлә она һәрәкәтләринин сизә неҹә тәсир етдијини сөјләјин (Мәсәлләр 17:27). Әҝәр бу фајда вермәсә, онда һәмин инсанла аз вахт кечирин.

«Аллаһа еһтијаҹы олдуғуну дәрк едәнләр хошбәхтдир» (МӘТТА 5:3).

Мәнасы: Инсанларын јемәк-ичмәк, ҝејим вә далдаланаҹаг јердән савајы башга тәләбаты да вар. Һәр бир инсанын Аллаһа еһтијаҹы вар. Хошбәхт олмаг үчүн бу еһтијаҹы дәрк етмәк вә өдәмәк лазымдыр.

• Дуанын бөјүк көмәји ола биләр. Аллаһ сизи бүтүн гајғыларынызы Онун үзәринә гојмаға сәсләјир, чүнки О гајғынызы чәкир (1 Бутрус 5:7). Дуа етмәк вә мүсбәт шејләр барәдә дүшүнмәк инсана гәлб раһатлығы верә биләр (Филиппилиләрә 4:6, 7).

• Аллаһ һаггында мүталиә един. Бу журналда верилән мәсләһәтләр Мүгәддәс Китабдандыр, Аллаһын фикирләрини әкс етдирир. Һәмчинин инсаны һикмәтли вә дүшүнҹәли едир (Мәсәлләр 3:21). Мүгәддәс Китабы охумағы гаршыныза мәгсәд гојун a. Охумаға «Мәсәлләр» китабындан башлаја биләрсиниз.