QOLLQE maytʼasiñajj janiw chʼamäkiti, kuttʼayjjañaw chʼamäjje, ukwa uka arunakajj amuytʼayistu. ¿Jumajj ukhamarakti amuyta? Awisajj qollqe maytʼasiñajj walikjamäspawa, ukampis ¿qollqe manuñchjasiñajj walikïpachati? ¿Kuna jan walinakarus puriyistaspa?

Kuna jan walirus puriyistaspa uka toqet africanonakan yaqha säwipajj akham siwa: “Mayiñasa, maytʼañasa jan sum apasiñaruw puriyi” sasa. Cheqas qollqe maytʼasiñajj amigonaksa familiaranaksa chʼajjwañaruw puriyaspa. Suma amtampisa ukat suma amuytʼasisas maytʼaschiñänejja, awisajj janiw kunjamtï munkayätan ukhamäjjaspati. Sañäni, maytʼasiritï horasapar jan qollqe kuttʼayjjanejja, maytʼirejj colerasjjaspawa ukat panipas, familianakapas jachjayasiñaruw puripjjaspa. Ukhamajja, wakiskani ukhakiw maytʼasiñasa, janiw qollqe facilak jikjjatañ layku maytʼasiñasäkiti.

Qollq maytʼasiñajj Diosamp jan sum apasiñarus puriyarakistaspawa. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Uka toqetjja, Bibliajj akham siwa: “Ñanqha lurir jaqejj maytʼasiñak yati, janiw kutiyañ yatkiti” sasa (Salmo 37:21). Ukat akham sarakiwa: “manuninaka taypinjja, qollqe maytʼirejj reyjamarakiwa” sasa (Proverbios 22:7). Maytʼasirejj phoqañkamajja, maynin esclavopäskiwa uk janiw armasiñapäkiti, manup phoqjjani ukhakiw librëjjani. Africanonakan yaqha säwipajj akham sarakiwa: “Kayu maytʼasirejja, maytʼki ukan munañaparjamaw lurañapa” sasa.

Ukatwa, qollqe maytʼasisajj jankʼaki kuttʼayjjañasa. Jan kuttʼayjjsna ukhajja, jan waltʼäwinakanwa uñjassna. Maynejj walja manunakanëjje ukhajja, llakisjjewa, janiw sum ikjjeti, janiw mä urus samartʼjjeti, chacha warmjamas toqesjjapjjewa, jaljtañarus puripjjewa, quejasisinsa carcelar kunaw puripjje. Cheqas apóstol Pablon arunakapajj wali askipuniwa, jupajj akham ewjjtʼistu: “Janipun khitirus manüpjjamti, jan ukasti jumanak pura munasiñanak manüpjjam” sasa (Romanos 13:8).

Kunjamtï amuyktanjja, janiw jankʼaki qollqe maytʼasiñasäkiti, antisas aka jisktʼanakarjamaw sum amuytʼasiñasa: “¿Cheqapunit qollqejajj jan utj-jje? ¿Kunatsa maytʼasiñ muntjja, negocioja jan chhaqtayañatakit muntjja, ukhamat familiajar yanaptʼañataki? Jan ukajj ¿jukʼamp qollqe jikjjatañ munasakicha?” sasa. Walja qollqe maysusiñat sipansa, qawqhatï utjkistu ukamp kusisitakïñaw jukʼamp askejja.

Cheqas kuna jan waltʼäwin uñjassna ukhajj qollqe maytʼasiñajj inas wakisipunchini. Ukampis cheqapun munañäni ukhakiw maytʼasiñasa. ¿Ukampejj kamsañsa muntanjja?

‘Jupajj qollqeniwa nayarojj maytʼañapawa’ sasajj janiw amuyañasäkiti. Janirakiw maytʼistani ukhajj ‘jupajj qollqenïskiwa jan kuttʼaykä ukhajj walikïskaniwa’ sasas sañasäkarakiti. Maynejj jiwasat sipan jukʼamp qollqenjamächi ukanakatsa, janiw envidiasiñasäkiti (Proverbios 28:22).

Ukhamajja, qollq maytʼasisajj jankʼakiw kuttʼayjjañasa. Maytʼiritï kunapachas kuttʼayjjañäni uk jan siskistani ukhajja, jiwasaw sañasa, ukat phoqañasarakiwa. Jan waltʼayasiñ jan utjañapatakejja, qawqhsa maytʼastan ukat kunjamsa phoqañäni ukanakjja, mä papelaruw qellqañasa (Jeremías 32:9-10). Ukat jiwas pachpa kuttʼayjjsna ukhajj walïspawa, ukhamatwa yuspäraraksna. Horasapar manu phoqañänejja, maytʼirimpejj sum apasiñäni. Jesusajj Wali Uñtʼat Arstʼäwipanjja akham sänwa: “Jumanakan arsuñamajja akakïñapawa, ‘Jïsa’, jan ukajj ‘janiwa’” sasa (Mateo 5:37). Ukat “kunjämtï jumanakajj jaqenakampi uñjatäñ munapktas ukhamarak jumanakajj jupanakar uñjapjjam” sasin Jesusan ewjjtʼkistu ukarus istʼañasarakiwa (Mateo 7:12).

Qollqe maytʼasiñ munirjamästan ukhajja, ¿kunsa lurañasa? Dios chuymäñasawa, kunatï utjkistu ukampejj kusisitakïñasawa sasaw Bibliajj ewjjtʼistu (1 Timoteo 6:6). Kunatï utjki ukampik jakasirinakajja, qollqe maytʼasisajj kuna jan waltʼäwinakantï uñjasipki ukanakatjja, jarkʼaqasipjjewa. Jichhürunakanjja, akapachajj kuntï munktan uk jankʼak jikjjatañatakiw chʼamañchistu. Ukhamajj Dios chuymäñasawa mä arunjja, Diosar confiyañasaw wakisi. Asia cheqankir mä chacha warmejj kunsa lurapjjäna uk uñjañäni.

Wayn tawaqökasajja, utanïpki ukanakaruw envidiasipjjerïna. Ukatwa uta alasiñatakejj bancota, familiaranakapata qollq maytʼasipjjäna, imat qollqepsa ukatakiw irtapjjarakïna. Ukampis qhepatjja, sapa phajjsi pagjjañajj wali chʼamajjänwa. Ukatakejj sapürutjamaw jukʼamp trabajapjjañapäna, wawanakapatakis janiw tiempojj utj-jjänti. Chachajj akham siwa: “Wali llakita, tʼaqhesita ukat jukʼa horanakak ikjjasajj mä jachʼa qalsa apapkirista ukham amuyasipjjayäta. Wali qaritapuniw uñjasipjjayäta” sasa.

Mä urojja, kuntï 1 Timoteo 6:6 qellqatan siski uk amtasisajj uta alj-jjañ amtapjjäna. Ukat pä maranakanwa taqe manunakap phoqasipkäna. Qhepatjja, akham sapjjarakïnwa: “Yänak kunjamtï Diosajj uñjki ukham uñjañajj jan walinakatwa jarkʼaqe” sasa.

Qollqe toqet kuntï African sañ yatipki uk jaqenakajj yatipkchisa, maytʼasisipkakiwa. Ukhamajja, Biblian uka ewjjtʼanakap yatjjatasajj janïr qollqe maytʼaskasajj ¿janit nayraqat sum amuytʼasiñajj wakiskaspa?