¿Edén jardinanti jaqin utjäwipax qalltawayi?

JACHʼA ukat suma chʼuxña jardinankkasmas ukham amuytʼam. Ukankkasax janiw kunatsa llakisxtati, ukat janirakiw kunas usktamti ni usutäkaraktasa. Taqi kunatï ukan utjki ukanak uñjasax wali sumapuniw jikxatastaxa.

Kunja sumas uka chiqax uk qhanañchañatakix janiw arunakas utjkiti: lupix wali sumwa qhantʼani, kunayman panqaranakaw utjaraki, quqanakan laphinakas wali sum thayampix uks aks unuqipxi, jamachʼinakan chhiwiqitanakapas wali sumpun istʼasi, chhichhillankhanakasa wayrunqunakas pilpintunakas uks aksaw panqaranaka chʼamurtʼañataki tuynaqapxi, chʼuwa uma qarqa taypi jalaskir uñjañas wali sumapuniwa... ¿Taqinixay añchhitpach ukankäñ munsnaxa?

Jïsa, ukham chiqanwa jaqin utjäwipax qalltawayi sasaw waljanix amuyapxi. Edén jardinanwa nayrïr awk taykasax jakawayapxi sasax nayratpachaw judionakasa cristianonakasa ukat musulmananakas sapxi. Ukat Biblian yatichäwiparjamaxa panpachaniw wali kusisitäpxäna ukat animalanakampis sum jakasipxarakïna. Ukhamarusa Jehová Diosampis wali sum apasipxarakïna, Jupawa uka suma paraison wiñay wiñayapataki jakapxañapatak uchäna (Génesis 2:15-24).

Niya ukhamarakiw Hinduismo sat yupaychäwinkirinakax yatichapxi, nayrax mä paraisow utjäna sasa. Maysa tuqitsti, kunapachatï taqinix paraisonkapkaspas ukham wali suma tiempon jakapki ukhaw budanakax uñstanipxi sasaw budistanakax sapxi. Ukat África markankir yupaychäwinakanxa, kunjamsa Adanampi Evampix jakasipxäna niya ukar uñtasit sarnaqäwinakatwa yatichapxaraki.

Chiqpachansa, niya taqi yupaychäwinakanwa mä paraison utjatap yatichapxi. Sarnaqäwi tuqit yatxattʼat Jean Delumeau sat jaqix akham siwa: “Kunayman tiempon jakasir jaqinakaw  qalltan mä paraison utjatap iyaw sapxäna, ukanwa jan pantjasiñasa, librëñasa, sumankañasa, kusisiñasa, manqʼat awtjayasiñas jan utjkänti, janirakiw chʼaxwañanakasa jan waltʼayasiñanakas utjkänti. [...] Ukatwa uka paraíso aptʼasipxatasat wal llakispachätanxa ukat wasitat jikxatañ munarakpachätanxa” sasa.

¿Kunatsa uka tuqit taqinis ukham amuyapxpacha? ¿Kuntï nayrax chiqpachapun utjkäna ukti taqinis amuyusan amtaskpachätan? ¿Chiqapunit Edén jardinasa ukat Adanampi Evampix utjapxäna?

Ukax luqhikankañaw sasaw yaqhipax sapxi. Jichhürunakanxa, waljanirakiw Paraisorux mä siw säwikïkaspas ukham uñjapxi. Kʼari yupaychäwinakan yaqhip pʼiqtʼirinakapasa Edén jardinax mä uñachtʼäwikïnwa sasaw sapxi, ukampixa janipunis Edenax utjawaykaspa ukhamwa sasipki.

Chiqas Bibliax walja uñachtʼäwinakatwa parli. Ukat kawkïr uñachtʼäwinakatï Jesusax arkirinakapar yatichañatak parlkäna ukanakaw wali uñtʼataxa. Ukampisa Bibliax Edén jardinat parlki ukhaxa, janiw mä uñachtʼäwikïkaspas ukham parlkiti. Jan ukasti chiqapunïkaspas ukhamwa parli. Kʼarïspa ukhaxa, ¿kunjamarak taqi kuntï Bibliax yatichki ukar atinisnasti? Ukhamasti, kunatsa yaqhipax uka yatichäwit pächasipxi ukwa jichhax yatxataskañäni. Ukatxa, kunatsa Edén jardinat yatiñax sapa maynitakix wali wakiskirix ukwa yatxataskarakiñäni.