¿Chiqati kʼaricha? Jesusxat kamsapxisa
¿Chiqati kʼaricha? Jesusxat kamsapxisa
AKA AYNACHÄNKKI UKA ARUNAK LIYTʼAM. AMUYUMARJAMAXA, ¿KAWKÏRINAKAS CHIQÄPACHA?
Jesusax diciembre phaxsit 25 urunak saraqataruw yurïna.
Asu wawäkäna ukhaw kimsa mago reyinakax visittʼapxäna.
Jesusax janiw jilanïkäns ni kullakanakanïkänsa.
Diosat jaqir tukutänwa.
Janiw mä suma jaqikïkänti.
WALJANIW uka arunakax chiqäskapuniw sasin inas sapxchispa. Ukat yaqhipax janiw kunatï chiqäki uk kunjamats yatksnati, Jesusar iyawsañasakiw wakisi sasaw sapxaraki.
Ukampis Jesusar uñtʼañax wali wakiskiriwa sasaw Bibliax yatichi (2 Pedro 1:8). ¿Kunjamatsa jupar sum uñtʼsna? Mateo, Marcos, Lucas, Juan qillqatanakana. Ukhamax qalltan uñstki uka arunakax chiqäskapunit janich uk yatxatañatakixa uka qillqatanakat yatxatapxañäni.
AMUYU: Jesusax diciembre phaxsit 25 urunak saraqataruw yurïna.
CHIQÄPACHATI: KʼARIWA.
Kunapachas Jesusax yurïna ukxa Bibliax janiw siskiti. Ukhamasti, ¿kunjamatsa uküruw yurïna sas uñstayasipxäna? Diccionario de la Biblia Paidós uka librorjamax “Roma markanxa, [...] Iglesiax Jesusan Yurïwip amtañatakix diciembre phaxsit 25 urunak saraqataruw amtapxäna [...], kunattix uka uruwa Diosar jan uñtʼir jaqinakax Intir fiestachapxirïna, ukhaw jan atipjkañ intix juyphi pachan chʼamak urunakaparux atipjäna, ukat urunakas jayaptarakïna”. Navidadan costumbrenakax utjki ukanakax “Diosar jan uñtʼir jaqinakax Intiru ukat juyphi pachan yapunakan fiestachapxirïna uka fiestanakatwa juti” sasaw wali uñtʼat mä qillqatax saraki (The Encyclopædia Britannica).
Ukhamasti, Jesusan yurïwip diciembre phaxsit 25 urunak saraqatar amtañax janiw kuna askïkisa. Chiqansa, janiw kunapachas yurïna ukax yatiskiti. Qullan Qillqatanakas uka urux amtasiñapaw sasax janiw siskiti, ukat nayrïr cristianonakas janirakiw amtapxirïkänti. Ukampisa, kuna urus jiwäna ukxa Bibliax yatiyiwa, ukat Jesús pachparakiw arkirinakapar jiwäwip amtapxañapatak mayïna (Lucas 22:19). * Jesusax janipuniw yurïwip amtasiñap munkasapänti, ukwa ukanak yatxatasax amuytanxa. Jupax janiw yurïwip wali askirjam uñjasiñap munkänti, antisas jiwäwip askirjam uñjasiñap munäna (Mateo 20:28).
AMUYU: Asu wawäkäna ukhaw kimsa mago reyinakax (yaqhip markanakanxa, kimsa yatiñan jaqinakjam uñtʼatäpxiwa) visittʼapxäna.
CHIQÄPACHATI: KʼARIWA.
¿Kawkinsa Jesusax yurïna uk mä cuadron dibujtʼata jan ukax niya ukanakar uñtasit uñjirïtati? Jila partix uywa manqʼa liwañ chiqawjänwa jikxatasi, ukat kimsa mago reyinakax regalonak churasipkaraki. ¿Ukhamapunïpachänti? Janiwa.
Chiqansa inti jalsu tuqit jutir walja jaqinakaw Jesusar tumptʼir sarapxäna. Ukampisa, janiw reyinakäpkänti, jan ukasti astrólogo jaqinakäpxänwa (Mateo 2:1, NM). Janirakiw asu wawakäna ukhax uywa manqʼa liwañ chiqäwjan visittʼapkänti, jan ukasti yurïwipat walja phaxsinak qhipat mä utankxän ukhaw visittʼasipkäna (Mateo 2:9-11).
¿Qhawqhanïpxänsa? Paninïchïna, kimsanïpxchïna... jan ukax kimsa tunkanïpxchïna ukxa Bibliax janiw yatiykiti. Ukhamasti, ¿kunatsa kimsanïpxänwa sas sapxpacha? Inas kimsa kasta regalonak apanipxatap layku ukham sapxchïna (Mateo 2:11). * Uka jaqinakatxa sapa mayniw mä kasta jañchin jaqinakar uñtata sasaw sapxi, ukampis ukax jaqin amuyupakiw Bibliax janiw ukham siskiti. Uka kimsa mago reyinakax “paqallqu maranakana, sarnaqäwinakat qillqir jaqin uñstayatakiwa” sasaw Mateo, Marcos, Lucas, Juan qillqatanakat mä qhanañchtʼäwix qhanañchi.
AMUYU: Jesusax janiw jilanïkäns kullakanakanïkänsa
CHIQÄPACHATI: KʼARIWA.
Mateo, Marcos, Lucas, Juan qillqatanakanxa Jesusax jilanakani kullakanakanïnwa sasaw qhanañchi. Amuytʼañataki, Jesusax Marian jilïr yuqapaw sasaw Lucasax qhanañchi, Mariax qhiparux yaqha wawanakanïxatapwa ukax amuytʼayistu (Lucas 2:7). * Ukat Marcos qillqatanxa Nazaretankir yaqhip jaqinakax Jesusax mayni jila kullakanakapjamakiw sasaw sapxäna. Ukat akham sasaw jisktʼasipxäna: “¿Janiti akax [...] Jacobuna, Joseana, Judasana, Simonana jilapäkarakixa? ¿Janirakiti kullakanakapax akana jiwas taypinkapkarakixa?” sasa (Marcos 6:3, MT; Mateo 12:46; Juan 7:5).
Ukhamäkchïnsa, teología tuqit yatxattʼatanakax Jesusax janipuniw jila kullakanakanïkänti sasaw sapxi. Mateo, Marcos, Lucas Juan qillqatanakan aytki ukanakax primonakapakïnwa sasaw yaqhipax sapxi. * Ukat yaqhipasti Mariax Joseyan wawanakapaks uywkaspa ukham amuyapxi. Ukampis mä sapa wawakïsapäna ukhaxa, ¿Nazaretankir uka jaqinakax ukhamti sapxasapäna? Waljaniw Mariarux sapa kuti usur jaqïptkän ukhax uñjapxpachäna, uk uñjasax Jesusax jila kullakanakanïskatap yatipxäna.
AMUYU: Diosat jaqir tukutänwa.
CHIQÄPACHATI: KʼARIWA.
Diosax Jesusar tukusaw aka Uraqir juti siski uka amuyuxa —Trinidad sat yatichäwiruw jukʼamp yanaptʼi— Jesusax aka Uraqinkkäna uka qhipatakwa uñstawayaski. Mä enciclopedia libroxa akham qhanañchi: “Machaq Testamentonxa janiw Trinidad arusa ni uka yatichäwisa uñstkiti [...]. Uka yatichäwix patak patak maranakanwa jukʼat jukʼat uñstawayäna ukat uka tuqitxa jaqinakax wal chʼaxwapxarakirïna” sasa (The Encyclopædia Britannica).
Chiqansa, Jesusax jaqir tukut Diosaw sapki ukanakax Jesusarux jiskʼachapxiwa. * ¿Kunats ukham sistanxa? Amuytʼañataki, mä qhawqha irnaqirinakax jilïriparu kuns mayipxaspa, ukampis jupax janiw ukax nayan churañajax waktʼkituti saspa. Ukhamapunïskchi ukhaxa, wali amuytʼasiri chiq palir jaqïtap uñachtʼayi. Ukampis jan ukhamäkaspaxa, kʼari ukat qhuru chuymanit uñtʼatäspawa.
Mä kutixa, pä apostolanakaw Jesusarux mä suma puesto churañapatak mayipxäna. ¿Jupax kamsänsa? “Janiw nayar churatäkiti jumanakar mä chiqa churañaxa, kupïxarus chʼiqäxarusa, jan ukasti khitinakatakitix Awkixax wakiyki ukanakarukiw churasini” sasaw säna. (Mateo 20:23.) Jesusax chiqapun Diosaspäna ukhaxa uka arunakapax kʼarïsapänwa. Ukampis jupax janiw sallqjañ munkänti, Diosax jupat sipans taqi munañanïtap qhanstayäna. Ukhamatwa pä tuqit sum amuytʼayäna: nayraqatxa, altʼat chuymanïtapa, ukxarusti jupax jan Diosätapa.
AMUYU: Jesusax janiw mä suma jaqikïkänti.
CHIQÄPACHATI: CHIQAWA.
Jesús kikpaw janiw mä suma jaqikïkti sasax säna. “Diosan Yuqapätwa” sänwa (Juan 10:36). Chiqansa, khitis uk sakispawa. Ukampis chiqpachapun Diosan jan Yuqapäkaspa ukhaxa, ¿suma jaqïnwa sissnati? ¿Janit wali kʼari jaqit uñtʼatäkaspa?
Jesusax chiqpun parlaskäna, Dios kikpaw pä kuti akham säna: “Akawa munat Wawaxaxa” sasa (Mateo 3:17; 17:5). Qullan Qillqatarjamaxa, aka Uraqinxa mä qhawqha kutikiw Diosan arupax istʼasïna, ukanakat payïristi Jesusax Jupan Yuqapätap yatiyañatakiw arsüna. ¡Uka arunakapaw jan kamskañapunixa!
¿Uka amuyunakat mä jukʼa yatxattʼawayasaxa kuns yatiqtʼawaytati? Ukhamächi ukhaxa, Mateo, Marcos, Lucas, Juan qillqatanakat suma amuyumpi yatxataskakïtaxa kusisitaw jakasïta, ukat walja askinakwa jikxatarakïta. Jesús kikpaw Awkijat ukat nayat kunatï chiqäki uk yatxatañax ‘wiñay jakañawa’ sasax säna, uk janiw armasiñamäkiti (Juan 17:3).
[Qhanañchäwinaka]
^ Jesusax Pascua urunwa jiwäna, mä arunxa, judionakan nisán sat phaxsit 14 uru saraqataruw jiwäna (Mateo 26:2).
^ Mateo qillqatarjamaxa, “Cajanakapat apsusinxa, quri, incienso, mirra ukanakwa [Jesusarux] churapxäna”. Uka suma churäwinakapaxa wali askipunïnwa, kunattix —pisinak jakasipxäna— mä jukʼa tiempotxa Jesusamp familiapampix yaqha markaruw tʼijtxapxañapäna (Mateo 2:11-15).
^ Jesusax mä milagro tuqnämwa yurïna, ukampis Mariamp Joseyampitwa mayni wawanakapax utjxäna (Mateo 1:25).
^ Uka amuyuxa, 383 marana, Jerónimo sat jaqin uñstayatawa, ukaxa Mariax janiw yaqha wawanakanïkänti virgenakipuniw qhiparawayi sasin sapki ukanakan wali uñtʼatawa. Ukat qhiparux Jerónimo kikpas uka arsutapat pächaskchïnsa, jila part jaqinakax uka amuyunïpxiwa, jichhakamas Iglesia Catolicax uk yatichaskakipuniwa.
^ Trinidad sat yatichäwit jukʼamp yatxatañamatakix ¿Debería creer usted en la Trinidad? siski uka folleto uñxattʼäta, uka folletox Jehová Diosan Qhanañchirinakapan luratawa.
[14 janan recuadropa/fotopa]
Jesusxat akanak yatxatasax muspharasmawa
¿Kuna kasta jaqïnsa? ¿Suma jaqir tuktʼata qhuru ukat jan khitimpis parltʼirïpachänti? Inas yaqhipax ukhamänwa sasin sapxchispa. Ukampisa akanak yatxatapxasp ukhax wal muspharapxaspa...
• ... fiestar sarirïnwa (Juan 2:1-11).
• ... mayninakan suma luräwinakap uñjasax chʼamañchtʼirïnwa (Marcos 14:6-9).
• ... wawanakarux wal munasïna (Marcos 10:13, 14).
• ... jaqinakan nayraqatapans jachaqtʼasirïnwa (Juan 11:35).
• ... mayninakan tʼaqhisitap uñjasax khuyaptʼayasirïnwa (Marcos 1:40, 41).