1 ¿Kunatsa Bibliar atinisiñasa?

“Taqi Qillqatasti Diosan amuytʼayatawa, askirakiw yatichañataki, chiqachañataki.” (2 Timoteo 3:16.)

¿KUNATSA CHʼAMÄSPA? Bibliax jaqinakan qillqatakïkaspas ukham waljanix amuyapxi. Biblian qillqatäki ukanakax pantjatawa janiw chiqäkiti sasaw sapxi ukat yaqhipanakasti Biblian iwxtʼanakapax janiw jichha tiempo jaqinakatakïkiti sasaw sapxaraki.

¿KUNJAMATSA BIBLIAR ATINISSNA? Bibliax janiw chiqäkiti, janiw suma iwxtʼanakanïkiti sirinakaxa, Bibliat jan sum yatxatasakiw ukham parlapxi. Jan ukasti mayninakan arunakap istʼasakiw ukham sapxaraki. Ukampisa, Bibliax akham iwxtʼistu: “Jan amuytʼasiri jaqix taqi kuntix sapki ukaruxa iyawsakiwa, ukampis chʼikhi jaqixa amuytʼasiwa kawkinjamas saraski uka” sasa (Proverbios 14:15).

Mayninakax sapki ukar jan sum yatxatas iyaw sañat sipansa, nayra maranakan Berea markankir (Jichhürunakanxa, Berea markax Grecia jachʼa markan alay tuqinkiwa) cristianonakat yatiqasiñasawa. Jupanakaxa, “sapürurakiw Qillqatanaksa yatxatapxäna” uka arunakax chiqapunïpachati janicha uk yatiñataki (Hechos 17:11). ¿Jupanakat yatiqassnati? Bibliax Diosan amuytʼayatätap sum amuyañatakixa, pä tuqit uñjañäni. Wali amuyumpi ‘yatxatañamatakiw’ chʼamañchtʼanipxsma.

Nayra tiempo sarnaqäwinakat Bibliax chiq parli. Jaqinakata ukat lugaranakata Bibliax parlki ukanakax janis chiqäkaspa ukhamaw walja maranakax amuyasïna. Ukampisa, janiw chiqäkiti sirinakan (escépticos) arunakapax jan chiqätapaxa walja kutiw qhan uñjasiwayi, ukhamaxa, Biblian qillqatäki uka sarnaqäwinakax atiniskañapuniwa ukax sum uñachtʼayasi.

Pä tuqit uk amuytʼañäni. Asiria markan Sargón sat reyit Isaías 20:1 qillqatax parlki ukax janiw chiqpachans utjkänti, sasaw wali yatxatat jaqinakax (eruditos) sapxäna. Ukampisa 1840 maranakanxa, uraq allisin yatxatirinakax (arqueólogos) uka reyin palaciop jikxatapxatayna. Jichhürunxa, asirio reyinakat Sargón sat reyix wali uñtʼatawa.

Bibliax janiw chiq parlkiti sirinakasti, Jesusar jiwayañataki arskäna, Roma apnaqiri Poncio Pilatox janiw chiqpachansa utjkänti sasaw sapxäna (Mateo 27:1, 22-24). Ukampis 1961 maranxa, Cesarea (Israel) marka jakʼan mä qillqataw uñstäna, uka qillqatansti Roma apnaqirïtapasa ukat sutipas qhanstarakïnwa.

Biblian qillqatäki uka sarnaqäwinakat parlkasaxa, (U.S.News & World Report del 25 de octubre de 1999) wali uñtʼat revistan akham qillqasïna: “Jichha tiemponakanxa, uraq allirinakax Antiguo ukat Nuevo Testamenton qillqatäki uka sarnaqäwinakax chiqapunïskatapwa uñachtʼayapxi, sañäni, Israel markan nayra awkinakapan sarnaqäwinakapata, israelitanakax Egiptot mistunxapxatapata, Davitan wawanakapax reyinakjam apnaqapxatapata ukat Jesusan tiemponakapan kunjamsa jakasipxirïna  taqi ukanakata” sasa. Chiqpachansa Bibliar atinisitasaxa, janiw kunanaktï uraq allirinakax jikxatawayapki ukarjamakïñapäkiti. Ukhamasti Diosan amuytʼayat libroxa, ¿janit nayra sarnaqäwinakat kunatï chiqäki ukpun parlkaspa?

Biblian iwxanakapax taqi kunan sum sarnaqañatakiw yanaptʼistu. Amuytʼañataki, jiskʼa jan uñjkaya laqʼunaka (microorganismos) utjatapa ukat uka laqʼunakax usunak apnaqapxirïtapsa janïr yatiskäna ukhaw jan usuntañatakix kunjamsa qʼum sarnaqaña ukanak Bibliax yatiyxäna, jichhürkamasa uka iwxtʼanakax askikïskiwa (Levítico 11:32-40; Deuteronomio 23:12, 13). Biblian iwxtʼanakapax walja familianakaruw kusisit jakasipxañapatak yanaptʼaraki (Efesios 5:28—6:4). Biblian iwxanakaparjam sarnaqapki ukanakaxa, irnaqäwinakapansa qʼapha irnaqirit uñtʼatäpxiwa ukat patronächisa irnaqirinakaparus sum uñjapxaraki (Efesios 4:28; 6:5-9). Ukat yaqhipanakaxa nayrat sipansa jukʼamp kusisitarakiw jakasxapxaraki (Proverbios 14:30; Efesios 4:31, 32; Colosenses 3:8-10). Jïsa, Biblian iwxtʼanakapax wali askipuniwa. Chiqpachas Diosan amuytʼayat librotxa, ¡ukpun suysnaxa!

¿KUNA ASKINAKSA JIKXATSNA? Bibliax “jan yatiñan jaqir yatiñan tukuyiriwa” ukat jakäwipansa yanaptʼarakiwa (Salmo 19:7). Ukat taqi libronakat sipansa, Bibliax Diosar sum uñtʼañasatakiw yanaptʼistu ukat iyawsäwis chʼamañchañatakix yanaptʼarakistuwa uk jichhax yatxatañani.

Jukʼamp yatxatañatakixa, ¿Kunsa Bibliax chiqpachapuni yatichi?, * sat libron payïr jaljap uñxattʼäta, “Bibliax Diosan apayanitawa” siski uka pʼiqinchäwi.

[Qhanañchäwi]