Sum phuqapxañäni

‘Askïkis ukpin ajllipxam.’ (FILI. 1:10.)

1, 2. ¿Kunatsa jaqinakax kusistʼañanakak kawkins thaqhasipki, ukat kuna tuqinakat jisktʼasiñasas wakisi?

 “QHIPA urunakanxa jan wali tiemponakaw jutani” sasaw Biblian qhanañchi (2 Tim. 3:1-5). Ukatwa jichha urunakanxa sinti jan walinakax pasaski. Ukat khitinakatix Diosar jan uñtʼapki ukanakax janiw kunar imantasiñs jikxatapkiti. Sum jakasiñatakix walsa chʼamachasipkchixa, awiriyakiw sarnaqapxi. Ukatwa llakinakat armasiñ laykux kusistʼäwinakaruk sarxapxi.

² Llakinakat samarañ munta, janiw aynachtʼañ munkti sasaw jaqinakax kusistʼäwinakak thaqhapxi. Ukampis cristianonakax janiw ukham amuyañ munktanti. Ukhamax ¿kunas amuyasiñ yanaptʼistaspa? ¿Kunatix askïki ukanakampi phuqañ laykux taqi kunti maysar apanukuñäni? ¿Lurañanakasampi sum phuqañatakisa ukat kusistʼäwinakat jan armasiñatakis kunas wakisispa? ¿Diosan Arupax kamspachasa ukat kunjamsa wali amuyumpi sarnaqañatak yanaptʼistaspa?

Kusistʼañanak thaqhañat sipans ‘askïki ukpin ajllipxañäni’

3, 4. ¿Biblian kuna iwxanakapas ‘askïkis ukpin ajlliñatakix’ yanaptʼistaspa?

³ “Jupanakan pachpa munañanakapakwa” jaqinakax kawkins thaqhasipki (2 Tim. 3:4). Ukat kusistʼañanakaki thaqhasksna ukhax aynachtʼsnawa, janiw Diosar sum yupaychxsnati (Pro. 21:17). Ukatwa apóstol Pablox Titor apayat cartapanxa sum sarnaqañataki, mä arunxa formal sarnaqañataki aski iwxanak jaytawayistu (Tito 2:2-8 liytʼasiñapawa).

⁴ Nayra tiemponxa wali yatiñani Salomón reyis uka tuqit qillqarakïnwa, kunatix askïki ukanak lurañatakiw kusistʼäwinak apanukuñax wakisispa sasaw säna (Ecl. 3:4; 7:2-4). Niyakixay jakañasax maytʼatakïchixa, wiñay jakañ jikxatañataki wal chʼamachasiñasawa (Luc. 13:24). Ukatwa ‘askïkis ukpin ajlliñasaxa’ (Fili. 1:10). Mä arunxa, kunanaktï cristianjamax lurañasäki ukanakampi nayraqat phuqañasawa.

5. ¿Kun phuqañatakis wal chʼamachasiñasa?

⁵ Lurañanakasampi taqi chuym sum phuqañatakix Jehová Diosampit Yuqapampit yatiqasiñasawa (Juan 5:17). Cristianonakax jupanakat yatiqasisaw trabajonsa sum phuqapxi, ukatwa yaqhipax wali askit uñjatäpxi. Ukatxa, uka pachparakiw familiani cristianonakas utapankirinakatakix irnaqapxi. Jan ukham phuqirix “mä jan iyawsirits jukʼampiwa” siw Biblianxa (1 Tim. 5:8).

Kunatix askïki ukanak phuqkasas kusistʼañ jan armasiñäniti

6. ¿Jehová Diosax kunjam luqtayasiñsa muni?

⁶ Kuntï cristianjamax lurañasäki ukanak sum phuqañasawa. Chiqas ukwa Jehová Diosax nayratpachas luqtirinakapat suyäna. Amtañäni, israelitanakax jan istʼasisaw jan walinakar puripxäna, ukat Diosax janiw uka jan wali luratanakapat qhispiykänti (Jos. 23:12, 13). Ukatxa, janipun kʼari yatichäwinakarusa ni jan wali amuyunakarus arkapxamti, sasaw nayra cristianonakarux amtayarakïna (2 Juan 7-11; Apo. 2:14-16). Ukhamasti, Diosar yupaychañax janis kunäkaspa ukham uñjsna ukhax janiw walïkaspati (1 Tim. 6:20).

7. ¿Pablox kunjamsa Diosan arunakapat yatichañatakix wakichasïna?

⁷ Diosan arunakapat yatiyir sarasax wali kusisitaw jikxatastanxa. Ukampis uka kusisiñax chuymasat chhaqtaspawa. Jan ukar puriñatakixa, Diosan arunakapat yatiyañxa wali askit  uñjañasawa ukat wakichasiñasarakiwa. Pablot amtañäni, khitinakarus Diosan arunakapat yatiyani ukax chuymapankapunïnwa. Ukatwa akham säna: “Jupanakjamaw tukta ukhamata jupanakat mä qawqhanirus jikxatañataki. Taqi akanakxa Tatitun arunakap parlañ laykuw lurta, ukhamata kuna askinakatix uka arunak parlañanxa utjki ukanak katuqañaxataki” sasa (1 Cor. 9:22, 23). Jïsa, Pablox wali kusisitaw Diosan arukapatxa jaqinakar yatichäna. Ukatxa, kunjamatsa istʼirinakapar yanaptʼaspa uksa wal amuyarakïna. Ukhamatwa Diosarux kusisit chuymampi luqtäna.

8. 1) ¿Kunjam chuymampis jaqinakar yatichañasa? 2) ¿Jaqinakar Bibliat sapa semana yatichasax kunatsa wali kusisit jikxatastanxa?

⁸ ¿Diosan arunakapat yatiyañax kunja wakiskirïnsa Pablotakixa? Jupax mä esclavor uñtataw Diosarux luqtäna, ukat jaqinakarus jiskʼar tukusaw yaticharakïna (Rom. 12:11; 1 Cor. 9:19). ¿Jiwasax ukhamarakit istʼapkistu ukanakarux Bibliat yatichasktanxa? Sañäni, jaqinakar pachpa utapan yatichkasasa, tantachäwinakan nayraqatat arstʼkasas jan ukax familian Diosar yupaychkasas Bibliat sum yatichañataki chʼamachasiñasawa. Chiqasa, lurañanakasat tiempo apsusisin yaqhanakar sapa semana Bibliat yatichir sarañax chʼamakïspawa. Ukampis amtañäni, Jesusax akham sänwa: “Katuqirit sipansa jukʼamp kusisiñaniw khititï churki ukaxa” sasa (Hech. 20:35). Ukhamasti, Diosan markapar mantañataki yaqhanakar yanaptʼañäni ukhaxa, wali kusisitaw jikxatasiñäni.

9, 10. 1) ¿Formal sarnaqir cristianox janipunit kusistʼañapäki? Uka tuqit qhanañchtʼma. 2) ¿Jilat kullakanakan jakʼachasipxañapatakix kunas mä irpir chuymanir yanaptʼaspa?

⁹ Diosan munañap sum phuqañatakis jan ukax formal jaqïñatakis chʼamachaskstanxa, janirakiw jilat kullakanakampi kusistʼañxa armasiñasäkiti. Jesusat yatiqasiñäni. Jupatakix jaqinakar Diosan arunakapat yatichañas nayrankchïnxa samartʼañatakisa, mayninakampi parltʼasiñatakis tiempo apsusirakïnwa (Luc. 5:27-29; Juan 12:1, 2). Ukat formal jaqïkasas janiw kusistʼañat armasiñasäkiti. Jesucristotix qhuru uñnaqanïspana ukhaxa, janiw khitis, ni wawanakas jakʼachasiñ munapkaspänti (Mar. 10:13-16). Ukampis ¿kunas Jesusat yatiqasiñ yanaptʼistaspa?

¹⁰ Mä irpir chuyman jilatatxa, mä cristianox akham siwa: “Taqi kuns sum lurañatakiw chʼamachasi, ukampis jilat kullakanakarux kuntï lurirjamäpki ukakwa mayiraki” sasa. ¿Jiwasat yaqhanakax ukham sapxarakispati? Chiqasa, jilat kullakanakar kuntï lurirjamäpki uk mayiñax walikïskiwa. Wawanakat amuytʼañäni, kunapachatï awk taykax chʼamaparjam kuns mayipki ukat ukar yanaptʼapxaraki ukhaxa, jupanakas phuqañatakix chʼamachasipxarakiwa. Tamanx niya ukhamarakiwa, kunapachatï irpir chuymaninakax jilat kullakanakar yanaptʼapki ukat iwxtʼapki ukhaxa, jukʼampiw Jehová Diosar jakʼachasipxi. Ukat mä irpir chuymanix jupa pachpat amuytʼasiñaparakiwa, ukhamatwa jilat kullakanakax jupar jakʼachasipxani (Rom. 12:3). Mä kullakax akham sänwa: “Nayatakix janjamakiw walïkiti mä irpir chuymanin wal chansasiñapaxa, ukampis coleratjamaki sarnaqaskaspa ukhaxa janirakiw jakʼachasiñjamäkaspati” sasa. Ukat yaqha kullakax akham sarakiwa: “Yaqhipax sinti formalaw sarnaqapxi, uñkatañas axsaräsiñjamawa” sasa. Jïsa, taqiniw Jehová Diosar kusisit chuymampi yupaychañ muntanxa. Ukampis ¿mä irpir chuymanix uka kusisiñ apaqañ munaspati? (1 Tim. 1:11, NM.)

Taman lurañanak sum phuqañataki wakichtʼat jilatanaka

11. ¿Kunjamatsa mä jilatax taman irpirïñ munatapxa uñachtʼayi?

¹¹ Taman jukʼamp luqtañataki chʼamachasipxam sasaw apóstol Pablox jilatanakar iwxtʼäna, ukampis janiw jilankañ laykukix ukanak thaqhapxañapäkänti. Jan ukasti akham sänwa: “Maynitix [taman irpirïñ, NM] munchi ukaxa, uka luräwix wali sumawa” sasa  (1 Tim. 3:1, 4). Ukampis ¿kunjamatsa mä jilatax taman irpirïñ munatapxa uñachtʼayi? Nayraqatxa, jilat kullakanakaru yanaptʼañatak chʼamachasiñapawa. Ukat kuntï Bibliax irpir chuymaninakan yanapirïñapatak mayki ukarjam phuqañaparakiwa. Ukatwa yanapirjam uttʼayasiñapatakix irpir chuymaninakax yanaptʼapxi, ukampis bautisasitapatxa mä maras pasañapapuniwa. Ukatxa, ‘irpir chuymaninakan yanapirinakapax suma uñjat chachanakäpxañapawa’ sasaw Biblian saraki (1 Tim. 3:8-13, NM).

12, 13. ¿Taman jukʼamp lurañanak katuqañatakix kunsa wayna jilatanakax lurapxaspa?

¹² Wayna, ¿bautisat formal cristianütati? ¿Janit taman aski luräwinak katuqañataki chʼamachasiñ munkasma? Ukhamächi ukhaxa, Diosan arunakapat yatiyirix sarañamapuniwa. ¿Jumax wayna masinakamampisa jilïr jilatanakampis yatiyir sarasktati? ¿Bibliat yatiqañ munirinakarus thaqhasktati? Bibliat maynir sum yatichañatakix kunjamtï tantachäwinakan yatichaski ukarjam yatichañatak chʼamachasiñamawa. Ukhamatwa yatiqirirux sum uñtʼäta ukat suma yatichirïtamsa uñachtʼayarakïta. Yatiqirimax sum sarnaqañataki chʼamachasini ukhasa, pacienciampiw yanaptʼäta ukat Biblian iwxanakaparjam phuqañsa sumat yaticharakïta.

¹³ Maysa tuqitxa, ¿janit chuymankipstat jilat kullakanakar yanaptʼañax wakiskarakispa? ¿Tantachasiñ Uta qʼumachañsa jan ukax askichtʼañsa taqi chuymati yanaptʼaskta? Jumatix ukham yanaptʼasksta ukat kun luram satas jankʼaki phuqsta ukhaxa, Diosar sum luqtañ munatamwa uñachtʼaytaxa. Timoteot amtañäni, jupax jilat kullakanakarux munasiñampiw yanaptʼirïna (Filipenses 2:19-22 liytʼasiñapawa).

14. ¿Kunjamsa wayna jilatanakax sum phuqañataki wakichtʼatäpxatap uñachtʼayapxi?

¹⁴ Irpir chuyman jilatanaka, “jan wali luräwinakapat” jithiqtañataki ukat “iyawsañana, munasiñana, sumankañana” sarnaqañataki chʼamachasisipki uka waynanakarux taman lurañanak churapxañamawa (2 Tim. 2:22). Kunanaktï taman lurapkani ukanakax kunja wakichtʼatäpxis ukwa uñachtʼayani. Ukat mayipkta ukanak sum phuqapxani ukhaxa, ‘nayraqataru sartapxatapax taqinin uñjkañäniwa’ (1 Tim. 3:10; 4:15, NM).

Tamansa utansa sum phuqañäni

15. Kunjamtï 1 Timoteo 5:1, 2 qillqatan siskixa, ¿kunjamatsa mayninakar respetatas uñachtʼaytanxa?

¹⁵ Cristianjam suma phuqirix taqi jilat kullakanakaruw respetomp uñji sasaw Pablox Timoteor säna (1 Timoteo 5:1, 2 liytʼasiñapawa). Jilatanakax janiw kullakanakarux jan wali amtampix uñchʼukipxañapäkiti, kullakanakatsa ukhamäñaparakiwa. Uka tuqitxa Job chachat yatiqasiñasawa, jupax respetompiw warminakar uñjäna, yämas warmiparux jukʼamp respetäna, janiw yaqharux uñchʼukkänti (Job 31:1). Khitinakatix jilat kullakanakar respetomp uñjapki ukanakax janiw kullakanakar turiyapkisa ni uñchʼukipkisa, kullakanakatsa ukhamarakiwa. Ukat casarasiñ amtampi uñtʼasisipki ukanakax purapat jukʼamp respetasipxañapawa. Chiqas amuytʼasir mä cristianox janipuniw aliqakix khitirus arxaykaspati (Pro. 12:22).

16. ¿Akapachankir jaqinakat sipansa Biblian kamsis familia pʼiqtʼirir respetañ tuqitxa?

¹⁶ Maysa tuqitxa, amuytʼasir cristianjamax  kunanaktï familias taypin lurañasäki ukanak sum phuqañasarakiwa. Supayan apnaqat akapachanxa, ¿familia pʼiqtʼirinakarux respetapxiti? Janiwa, antisakiw jiskʼachapxi. Televisionansa, peliculanakansa, yaqha ukhamanakansa familia pʼiqtʼirinakax janis kunäkaspa, sawkasiñakïkaspas ukham uñachtʼayapxi. Ukampis chacharux respetasiñapawa, jupax “warmin pʼiqipawa” sasaw Diosan Arupanxa qhanañchi (Efe. 5:23; 1 Cor. 11:3).

17. Familiana Diosar yupaychañataki sum pʼiqtʼasipkatapxa, ¿kunjamsa jilatanakax uñachtʼayapxi? Aka fotonak uñxattʼäta.

¹⁷ Inas mä chachax familiapatak wal irnaqchispa, ukampis Diosan arunakapat yatichañ armtʼasispa ukhaxa, jan amuytʼasir pisi chuym jaqïkaspas ukhamäspawa (Deu. 6:6, 7). Ukampis khititix taman kuna luräwsa katuqañ munchi ukaxa, “utapxa sum apnaqañapa, wawanakaparus istʼasirïña axsartʼaña yatichañapawa” sasaw 1 Timoteo 3:4 qillqatax qhanañchi. Jilata, jumatix familianïstaxa, akham jisktʼasiñamawa: “¿Sapa semanati familiajampi Diosar yupaychasipktxa?” sasa. Yaqhip jilatanakax warmin jariyatakiw familiar Diosan Arupat yatichapxi, ¿ukax janit llakkañäki? Chiqasa, jilatanakaw familiaru Diosan Arupat yatichañatakix nayrankapxañapa. Ukat kullakanakas chachanakaparux yanaptʼapxañapawa, ukhamatwa familianxa Diosar sum yupaychapxani.

18. ¿Kunjamatsa wawanakax lurañanakap sum phuqañ yatiqapxaspa?

¹⁸ Wawanakas lurañanakap sum phuqapxañapawa sasaw Bibliax iwxtʼaraki (Ecl. 12:1). Utan chʼamaparjam lurañanak churañax walikïskiwa. Ukhamatwa kun sum phuqañatakis jiskʼatpach yatiqapxani (Lam. 3:27). Davitat amtañäni, jupax jiskʼatpachwa tatapan uwijanakap awatirïna. Ukat musicanak apsuñsa tocañsa sum yatiqarakïna. Ukhamatwa Israel markankir reyitakis suma musicanak tocarapïna (1 Sam. 16:11, 12, 18-21). Jiskʼäkasax mayni wawanakjamaw Davitax anattʼasirakpachäna. Ukampis kuntï wawatpach sum yatiqkäna ukarjamaw qhipatxa Jehová Diosarus jachʼañcharakïna. Ukat kunjamtï uwij awatisax paciencianïñ yatiqkänxa, ukarjamaw qhipa maranakat Israel markarux sum apnaqäna. Munat wayn tawaqunaka, ¿jumanakax ukhamarakit Jehová Diosar jukʼamp sum luqtañatakisa ukat taman lurañanak katuqañatakis wakichasisipkta?

Jiwas pachpat amuyasiñäni

19, 20. 1) ¿Kunatsa jiwaspachat amuyasiñasa? 2) ¿Kunatsa Diosar yupaychañatakix amuyasiñasa?

¹⁹ Jiwas pachpat amuytʼasiñasawa, janiw “sinti suma” jaqïksnas ukham tukuñasäkiti, janirakiw taqi kunan sum phuqasiñapsa suyañasäkiti (Ecl. 7:16). Maysa tuqitxa, kusisit chuymanïñasa, lartʼasiñas wali askirakiwa, ukaw utansa, irnaqäwinsa, tamansa jan waltʼayasiñanakax  utjki ukhax yanaptʼistani. Familiasan maynix pantjasini ukhaxa janiw jiskʼachañasäkiti, ukham lurasax familpacharuw llakisiysna, janiw sumankañas utjxaspati. Tama taypinsa jilat kullakanakampi lartʼasiñxa yatiñasarakiwa, kusistʼañatakis jupanakampix tantachtʼasiñasawa. Ukat amtapuniñäni, arunakasax mayninakar wayttʼañatakisa yanaptʼañatakisa askïñapawa (2 Cor. 13:10; Efe. 4:29).

²⁰ Akapachanxa, janiw jaqinakax Jehová Diosarus ni arunakaparus respetapkiti. Ukampis cristianonakax Diosar istʼañatakisa ukat jan jithiqtañatakis wal chʼamachastanxa. Jiwasatakixa, Diosan arunakap sum phuqiri markamp chik luqtañax wali askipuniwa. Chiqansa, sapa mayniw Jehová Diosar sum yupaychañ muntanxa, ukat formalaw sarnaqasiñ munaraktanxa.

¿Qhanañchtʼasmati?

• ¿Akapachankirinakat sipansa formalañasaw sasax kunatsa sistanxa?

• ¿Kunjamatsa kusisit chuymampix Diosar sum luqtsna?

• ¿Amuytʼasir mä cristianox kunjamsa lurañanakap uñji?

• Kunatsa familiasarusa ukat jilat kullakanakarus respetomp uñjañasa uk qhanañchtʼma.

[Jiskt’anaka]

[12 janan fotonakapa]

¿Familiar sum uñjañatakix kunanakampis jilatanakax phuqapxañapa?