Jehová Diosax taqi chuyma mayisirinakarux istʼiwa

“Jaqinakan yatipxañapataki, jumax Jehová sutinïtama, juma sapakiw uraqpachxaru taqi Munañanïtaxa.” (SAL. 83:18, NM.)

1, 2. Diosan sutip yatiqasaxa, ¿kunjamsa walja jaqinakax jikxatasipxi? Salmo 83 jaljatxa, ¿kuna jisktʼanakas utjistaspa?

 KHURI nayra maranakanxa, mä warmix wali chuyma ustʼatapuniw jikxatasïna, kunattix utjaskäna ukhanxa, mä jan waltʼäwiw pasäna. Jupax católico familian yuritayna, ukatwa tatakurar yanaptʼa mayïr saräna, ukampis tatakurax janiw katuqañs munkataynati. Ukatwa akham sas Diosat taqi chuyma mayisïna: “Janisay khitïtamsa sum yatkstxa [...], jumax alaxpachankatamxa yattwa. ¡Mirä amp suma jumar uñtʼañajataki yanaptʼitaya!” sasa. Ukat mä jukʼa tiemporuxa Jehová Diosan pä Qhanañchirinakapaw uka warmir visittʼapxäna, jupanakax chuymachtʼapxänwa ukat Diosar uñtʼañsa yanaptʼapxarakïnwa. Diosaxa, Jehová sutinïtapa ukat yaqhanakampi yatichapxäna. Ukanak yatiqañaxa juparux chuymap chʼallxtayänwa, ukat akham säna: “¡Kusiskañapuniwa, uka Diosarupï nayax uñtʼañ munayätxa!” sasa.

² Walja jaqinakaw Diosan sutip yatiqasaxa ukham jikxatasipxaraki. Jupanakax Salmo 83:18 liytʼasaw Diosan sutip uñtʼapxi. Traducción del Nuevo Mundo sat Biblianxa uka jiskʼa tʼaqanxa, akham siwa: “Jaqinakan yatipxañapataki, jumax Jehová sutinïtama, juma sapakiw uraqpachxaru taqi Munañanïtaxa” sasa. ¿Kunatsa Salmo 83 jaljax qillqaspachäna sasin jisktʼasirïtati? Aka uraqpachanxa, ¿kuna mayjtʼayäwinakasa Jehová Dios sapakiw chiqpach Diosax sapxañapatakix wiytpachäni? Jiwasanakatakixa, ¿kuna yatiyäwinis aka salmo qillqataxa? Uka jisktʼanakatwa aka yatichäwin qhanañchasiskani. *

Jehová Diosan markap contraw jan walinak amtapxäna

3, 4. ¿Khitis Salmo 83 jaljxa qillqäna, ukat kuna jan waltʼäwinakatsa parli?

³ Salmo 83 qillqatan pʼiqiñchäwipaxa, ‘Asaf chachan qʼuchupätapwa’ uñachtʼayistu. Uka salmo qillqtʼirix Leví tribunkirïnwa, Davitax reyïkän ukapachanakanxa, jupax wali suma musicot uñtʼatänwa, inas jupax Davitan familiapat jutirïchïna. Salmonak qillqtʼirixa, Diosax apnaqirjam jachʼañchasiñapataki ukat sutip uñtʼayañapatakiw Jehová Diosat mayisi. Aka qillqataxa Salomonan jiwxatapatwa qillqaspachäna. ¿Kunatsa ukham sistanxa? Kunattix Davidampi Salomonampix reyinakjam apnaqapkäna ukhaxa, Israelax Tiro markankir reyimpix sum apasipxirïna. Ukampisa, kunapachatix Salmo 83 jalja qillqaskäna ukhaxa, Tiro markankir jaqinakaxa Israel markarux uñisxapxänwa ukat Israelan uñisirinakapampiw mayachtʼasxapxäna.

⁴ Salmonak qillqirixa Israel markar uñisirinakatxa tunka markanak ayti, taqi uka markanakax  Israel jakʼankapxänwa, ukat Diosan markapar tukjañatakiw parlakipapxäna: “Edom uraqinkirinaka, Ismael chachan allchhinakapa, Moab uraqinkirinaka, Agaran allchhinakapa, Gebal, Amón, Amalec jaqinaka, Tiro [uraqinkirinaka filisteonakamp kuna, NM]. Asiriankirinakas jupanakampiw chikachasipx[äna]” (Sal. 83:6-8). ¿Kuna sarnaqäwitsa aka salmo qillqatax parlaski? Josafat reyin urunakapan Amón, Moab sat markanaka ukat Seir sat qullunkir jaqinakasa Israel contra nuwasiñataki mayachtʼasipxäna uka tuqit parlpachaxa sasaw yaqhipanakax sapxi (2 Cró. 20:1-26). Nayra tiemponxa Israel markax taqi markanakan uñisitapunïpxänwa ukanakat parlpacha sasaw yaqhipanakax sapxaraki.

5. ¿Kunjamsa Salmo 83 qillqatax jichha tiempon jakasir cristianonakarux yanaptʼaspa?

⁵ Ukham jan walinakan uñjasipxatap laykuw Jehová Diosax aka salmo qillqasiñapatakix amuytʼaypachäna ukax qhan amuyasi. Ukampis salmo qillqatax jichha tiempon Diosar luqtirinakapatakix chʼamañchkirirakiwa, kunattix uñisirinakapax walja kutiw jupanakar tukjañ amtapxaraki. Ukat jutïrinxa, kunapachatï Gog de Magog satäkis ukat tamapampix Diosar chiqakankañampi ukat ajayump yupaychirinakar tukjañ munani ukhaxa, aka salmo qillqatax chʼamañcharakiniwa (Ezequiel 38:2, 8, 9, 16 liytʼasiñapawa).

Salmonak qillqtʼirirux kunas llakisiyäna

6, 7. 1) ¿Kunsa salmonak qillqtʼirix Salmo 83 qallta arunakapan mayi? 2) ¿Kunatsa jupax wal llakisïna?

⁶ Kunjamsa salmonak qillqtʼirixa Diosat taqi chuyma mayisïna uk istʼapxañäni: “Tatay, janikiy amukïmti, Diosaxay, unxtasikimaya. Uñtam, timasirinakamax uxupxiwa uñisirinakamasti jumar qallkatañatakiw pʼiq waytapxi; markamatakiw jan walinak amtapxi [...] Juma contra saytʼasiñatakiw mä arusjäwi lurapxi mä wawakiw jumatakix arusipxi” sasa (Sal. 83:1-3, 5).

⁷ ¿Taqi kunat sipansa kunasa salmonak qillqtʼirirux jukʼamp llakisiyäna? Chiqansa, familiapatsa jupatsa llakispachänwa. Ukampisa, kunjamsa uñisirinakapax Diosan sutip jiskʼachasipkäna, ukaw jukʼamp llakisiyäna, kunattix Israelaxa Diosan sutip apäna. Aka qhipa urunakana jan walinakar saykatkasaxa, wali askipunïspawa salmo qillqtʼirjam amuytʼasirïñasaxa (Mateo 6:9, 10 liytʼasiñapawa).

8. ¿Kuna amtanipxänsa Israel contra parlir markanakaxa?

⁸ Salmonak qillqirix uñisirinakapat akham saraki: “Jupanakax nanakar tʼunjiriw jutañ amtapxi, markarux chhaqtayañ munapxi Israelan sutipan jan mayamp amtatäñapataki” sasa (Sal. 83:4). Uka markanakax Diosan ajllit markaparux wal uñisipxäna, ukampisa yaqha amtanïpxarakïnwa. Israelan uraqipwa jupanakax apaqañ munapxäna ukat uñisirinakapat akham säna: “Jupanakax Diosan chʼiji uraqinakap katuntasiñ munapxäna” sasa (Sal. 83:12). ¿Jichhürunakanxa ukham pasarakiti? Jïsa.

‘Qullan utjäwima’

9, 10. 1) ¿Nayra tiemponxa kawkïrinsa Jehová Diosan ‘qullan utjäwipaxa’? 2) ¿Kuna bendicionanaksa ajllit cristianonakasa ukat ‘yaqha ovejanakasa’ katuqapxi?

⁹ Nayra tiemponxa, Suma Uraqixa Diosan qullan utjäwipaw sasirïnwa. Egiptot qhispiyatäsinxa kunjamsa israelitanakax qʼuchupxirïna uk amtapxañäni: “Ukampis aka markamar jumatak qhispiyasasti, wiñay munasiñampiw irptaxa. Chʼamamampirakiw qullan utjäwimarux irparaktaxa” sasaw qʼuchupxäna (Éxo. 15:13). Ukat qhiparusti, uka ‘utjäwinxa’, Diosan templopampi, sacerdotenakapampi ukat Jerusalén sat markampirakiw uttʼayasïna ukat Davitan familiapat jutïr reyinakarakiw Jehová Diosan tronopan reyjam quntʼasipxirïna (1 Cró. 29:23). Ukatpï Jerusalén markax “jachʼa Reyin markapawa” sasin Jesusax sispachänxa (Mat. 5:35).

¹⁰ ¿Jichhürunakatxa kamsasispasa? Mä machaq markaw 33 maranxa uttʼayasirakïna, ‘Diosan Israelapa’ (Gál. 6:16, MT). Jesusamp alaxpachar sarir taqi ajllit cristianonakaw uka markankapxi, kuntï Israel markax jan phuqkäna uk phuqapxarakïna: Diosan sutipxat qhanañchapxäna (Isa. 43:10; 1 Ped. 2:9). Jehová Diosax kunjamtï nayra Israel markarux siskänxa, uka kikparakiw uka ajllit cristianonakarux säna: “Nayax jupanakan Diosapäyäwa, jupanakasti nayan markaxarakïniwa” sasa (2 Cor. 6:16; Lev. 26:12). Jehová Diosaxa, 1919 maranwa  ‘Diosan Israelapat’ jiltʼirinakarux sum katuqxäna, ukharakiw jupanakax mä ‘marka’ jan ukax mä uraqi katuqapxäna, ukax Diosan arunakapat yatiyañatakïnwa ukanxa sumankañan ukat mayachtʼat mä paraisonjam sarnaqasipxaraki (Isa. 66:8). Millón millón jaqinakarakiw 1930 marat aksarux ajllit cristianonakar yanaptʼasipki, jupanakax ‘yaqha ovejanakjam’ uñtʼatäpxiwa (Juan 10:16). Jichha tiempon jakasir cristianonakaxa ukham kusistʼata ukat sumankañan sarnaqapxatapaxa, Jehová Diosan suma apnaqirïtapwa uñachtʼayi (Salmo 91:1, 2 liytʼasiñapawa). Ukax Supayarux walpun colerayi.

11. ¿Diosan uñisirinakapax kuna amtanïpxapunisa?

¹¹ Aka qhipa tukuy urunakanxa, ajllit cristianonakaru ukat yaqha uwijanakjam uñtʼatäpki ukanakar arknaqapxañapatakix Supayax jaqinakar wiytaskakiwa. Nazinakampi apnaqat Europa occidental uksa tuqinsa ukham arknaqataw uñjasipxäna ukat Unión Soviética comunistanakampi apnaqatäkäna Europa oriental uksa tuqinakansa ukhamarakïnwa. Yaqha markanakansa ukhamarakiw pasäna, ukat jutïrinsa pasarakiniwa, yamas kunapachatï Gog de Magog satäkis ukax Diosan markap contra qhip qhipa nuwaskani ukhaxa. Uka nuwasïwinxa, inas uñisirinakasax Jehová Diosan luqtirinakapan yänakap katuntasipxchini, kunjamtix nayrax lurapxirïna ukhama. Ukampisa, Supayax Diosan markaparux tukjañpun muni ukhamat kawkïr suttï Diosax churkistu (Jehová Diosan Qhanañchirinakapa) uka sutix qʼal armatäxañapataki. Ukham qallasipxatapatxa, ¿kamachis Jehová Diosaxa? Wasitat salmonak qillqtʼirin arunakapat amuykiptʼapxañäni.

Jehová Diosax nuwasïwinakan atipjiriwa

12-14. Meguidó marka jakʼanxa pä nuwasïw atipjäwinakatwa salmonak qillqtʼirix parli, ¿kawkïrinakasa?

¹² Jehová Diosax Jupar uñisir markanakan amtanakapxa qʼal aynachtʼayani sasaw salmonak qillqirix taqi chuyma Diosar atinisïna, uk uñjapxañäni. Kunjamsa Diosax pä kuti uñisirinakapar qʼal atipjatayna ukxatwa aka salmo qillqatax parlaski. Paypach atipjäwinakapaw nayra Meguidó sat marka jakʼan apasïna, uka markasti Meguidó sat pachpa sutini vallekamarakiw purïna. Cisón sat jawiraxa, uka vallenjam sararaki, ukat awti pachax wañätap uñjasirakiwa. Ukampisa, juyphi pachan jallu purxatipanxa, uka jawirat umax jilarasax qʼal uka valler sayantxirïna, inas ukat uka jawirax ‘Meguidó sat markan umanakapa’ satächina (Jue. 4:13: 5:19).

¹³ Meguidó markat 15 kilometronak sarasinxa, uka valle paskatasaxa, More sat lomarakiw jikxatasi. Gedeón sat taripirin urupansti madianitanaka, amalecitanaka ukhamarak inti jalsu tuqit jutir jaqinakasa ejercitonakap mayachtʼasisax nuwasiñatakiw wakichasipxäna (Jue. 7:1, 12). Gedeón chachax 300 soldadonakanikïnwa, ukampisa Jehová Diosan yanaptʼapampixa uka uñisirinakapan jachʼa ejercitoparux atipjapxänwa. ¿Kunjamsa atipjapxäna? Diosan arsutaparjamaxa, arumawa uñisirinakapar muyuntapxäna ukat wakullunak aptʼatkamakïpxänwa uka wakullanak manqhanxa aqkïr nina apapxäna. Gedeonan arsutaparuxa, soldadonakapax wakullanak pʼakirapxäna ukhaw aqkïr ninax uñstarakïna. Ukharakiw pututunak pututtʼapxäna ukat akham artʼasipxäna: “¡Nuwasiñäni! ¡[Jehová] Diosampita ukhamarak Gedeonampita!” sasa. Ukham uñjasinxa uñisirinakapax wal sustjasipxäna, ukat jupanakpacharakiw jiwarayasipxäna. Jan jiwapkäna ukanakaxa Jordán jawir paskatasinwa jaltxapxäna. Ukañkamasti, walja israelitanakarakiw uka jaltxirinakarux arktapxäna. Jupanakatxa, 120.000 soldadonakarakiw jiwarapxäna (Jue. 7:19-25; 8:10).

¹⁴ More sat lomat suxta kilometronak sarasinxa, Meguidó sat vallet khuysa tuqiruxa, Tabor  sat qullurakiw jikxatasi. Ukanxa, Barac sat taripirixa, 10.000 israelita soldadonak tantachtʼäna, cananeonakan Jabín sat reyin ejercitopampi nuwasiñataki, aka reyisti Hazor sat mark apnaqäna, jupan ejercitopan piqtʼiripasti Sísara satarakïnwa. Cananeonakan ejercitopaxa 900 fierrot lurat nuwasiñatak carronakanïnwa uka carron ruedanakapax fierrot lurat cuchillunakanïnwa ukanakax ruedamp chikaw muyupxirïna. Ukampisa Israelan ejercitopaxa, janiw ukham wakichtʼatäpkänti, Tabor sat qullunwa tantachasisipkäna, ukhawa Sísara sat jaqin piqtʼat ejercitox Israelitanakamp nuwasir sarapxäna. Ukanwa, “[Jehová] Diosa[x] Barac chachampi nuwantasiña horasasti, wali axsarañwa churäna Sisararu, carronakaparu, soldadonakaparu”. Inas uka carronakapax ñiqʼit jan mistxapxchïnti jallux akatjamat purxatasin Cisón sat jawirat umax jilaratap layku. Israelitanakaw uka ejerciturox qʼal tukjapxäna (Jue. 4:13-16; 5:19-21).

15. 1) ¿Kunsa salmonak qillqtʼirix Jehová Diosat mayisïna? 2) ¿Diosan qhip qhipa nuwasïwipan sutipax kuns amtayistu?

¹⁵ Ukhamaraki Israelar uñisir markanakarux luram sasinwa salmonak qillqirix Diosat mayisïna. Jupax akham sänwa: “Madían jaqinakarjam jupanakarux uñjam, Sísara jaqinakarjam luram, Cisón jawira jakʼankir Jabín jaqinakarjama: kamisatix jupanakax Endor chiqawjan tʼunjat uñjasipkäna, uraqitakis wanur tukupkan ukhama” sasa (Sal. 83:9, 10). Diosax Supayan apnaqat ñanqha pachapampi chʼaxwkani, uka chʼaxwaw Armagedón satarakïni (Armagedón aruxa “Meguidó qullu” sañ muni). Uka sutixa, kunjamsa Meguidó jakʼan nuwasipxirïna ukwa amtayistu. Uka nayra nuwasïwinakanx Jehová Diosax atipjapunïnwa, ukhamarakiwa jutïrin Armagedón sat chʼaxwäwinx atipjarakini, ukwa uka nayra tiempon nuwasïwinakax uñachtʼayistu (Apo. 16:13-16).

Jehová Diosan jachʼañchasiñapatak mayipxañäni

16. ¿Kunjamsa jichhürunakanxa uñisirinakax phinqʼachat uñjasipxaraki?

¹⁶ Aka “qhipa urunakanxa” Jehová Diosax markapar tukjañ munir amtanakxa qʼal aynachtʼayi (2 Tim. 3:1). Ukhamatwa uñisirinakapax phinqʼachat uñjasipxaraki. Salmo 83:16 qillqatawa kunas uka uñisirinakapampix pasani uk yatiyi: “[Jehová] Tatay, ajanu[nakaparux] pʼinq tukuyam, juman sutim thaqapxañapataki” sasa. Walja markanakanwa uñisirinakax Jehová Diosan Qhanañchirinakaparux jan yatiyapxañapatakiw jarktʼañ munapxi, ukampis amtanakapax qʼalwa aynachtʼi. Uka markanakanxa, chiqpach Diosar luqtirinakar suma saytʼatäpxatapa ukat aguantapxatapa uñjasinsti suma chuyman jaqinakaxa, ‘Diosan sutip thaqhtapxaraki’. Chiqansa, khawkha chiqanakänti jan sintʼasisa Qhanañchirinakaru arknaqaskäna ukhawjanxa, waranq waranq Jehová Diosar kusisit yupaychirinakarakiw utjxi. ¡Jehová Diosatakix kunja jachʼa atipjäwisa, ukat uñisirinakapatakix mä phinqʼarakiwa! (Jeremías 1:19 liytʼasiñapawa.)

17. ¿Kuna jan walinsa Dios contra saytʼir jaqinakax uñjasipxani, ukat kuna arunaksa akat mä jukʼarux amtañäni?

¹⁷ Chiqpachansa, uñisirinakasax arknaqasipkakistaniwa. Ukatwa, suma yatiyäwinak yatiyasipkaktanxa, arknaqirinakarus yatiyaskaktanwa (Mat. 24:14, 21). Ukhamarusa, uka uñisirinakan arrepentisipxañapatakisa qhispitäpxañapatakisa jukʼa tiempokiw utjxi. Ukampisa, jaqinakan qhispiyasiñapat sipansa Jehová Diosan sutip qullanaptañapaw jukʼamp wakiskirixa (Ezequiel 38:23 liytʼasiñapawa). Kunapachatï  aka Uraqpachankir markanakax Diosan markapar tukjañatak tantachasipxani ukhaxa, salmo qillqtʼirin Diosat mayisïwipat amtasiñasawa: “Wiñayatak pʼinqachat uñjasipxpan atipjat jiwarapxpan” sänwa (Sal. 83:17).

18, 19. 1) ¿Jehová Diosan apnaqäwipar qallasirinakaruxa kunas pasani? 2) Jehová Diosax apnaqirjam jachʼañchaskani uka urun jakʼanxatap yatisinxa, ¿kun lurañamasa?

¹⁸ Khitinakatï Jehová Diosampi jan apnaqayasiñ munapki ukanakax jan walirupuniw purtʼasipxani. ‘Qhispiyasiñ arunakar jan istʼirinakaxa’, Armagedonanwa ‘wiñayatak tʼunjatapxani’ sasaw Diosan Arupax yatiyistu (2 Tes. 1:7-9). Uka tʼunjäwisa Jehová Diosar yupaychirinakan qhispiyäwipasa Jupax chiqpach Diosätapwa sum uñachtʼayani. Machaq uraqinxa, uka atipjäwipax janipuniw armatäkaniti. ‘Jiwatanakat ñanqha jaqinakasa, aski jaqinakasa jaktanipxani’ ukanakax Jehová Diosan uka jachʼa atipjäwipatxa yatipxarakiniwa (Hech. 24:15). Jiwatat jaktirinakaxa, Jehová Diosax suma apnaqirïtapxa amuyapxarakiniwa. Ukat llampʼu chuymaninakax jankʼakiw Jehová Diosax chiqpach Diosätapxa amuyapxarakini.

¹⁹ Alaxpachankir munasir Awkisaxa, Jupat jan jithiqtir luqtirinakapatakixa mä suma uraqi wakicharaki. Chiqpachansa Jehová Diosax jankʼaki salmo qillqtʼirin aka mayisïwipar jaysanispa ukwa taqi chuym mayiñ muntanxa: “[Uñisirinakamax] wiñayatak pʼinqachat uñjasipxpan atipjat jiwarapxpan”. “Jaqinakan yatipxañapataki, jumax Jehová sutinïtama, juma sapakiw uraqpachxaru taqi Munañanïtaxa” sasa (Sal. 83:17; Sal. 83:18, NM).

[Qhanañchäwi]

¿Yattati?

• Salmo 83 jalja qillqaskäna ukhaxa, ¿kuna jan waltʼäwinsa Israel markax jikxatasïna?

• ¿Kunasa Salmo 83 jalja qillqtʼirirux jukʼamp llakisiyäna?

• ¿Jichhürunakanxa khitinakasa Supayan uñisitäpxaraki?

• ¿Salmo 83:18 jiskʼa tʼaqan jikxataski uka mayisïwirux kunjamsa Jehová Diosax jaysani?

[Jisktʼanaka]

[15 janankir mapa]

(Sumpach amuytʼañatakix qillqatn mistki uk uñxatañamawa)

¿Kunatsa nayra Meguidó jakʼan nuwasïwinakampit ukat jutïr urunakat suytʼäwisampit amuykiptʼañax wakisispa?

Cisón sat jawira

Haroset-goim

Carmelo sat qullu

Jezreel sat valle

Meguidó

Taanac

Gilboa sat qullu

Harod sat lugaran uma jalsu

More sat loma

Endor

Tabor sat qullu

Galilea lamar quta

Jordán sat jawira

[12 janan fotopa]

¿Kunasa salmonak qillqtʼirirux taqi chuyma mä mayisïwi qillqtʼañapatakix wiytäna?