Синагогалар кайдаҥ келген?

«СИНАГОГА» деген сӧс грек тилдеҥ келген. Бу сӧс «јуун» эмезе «кожо јуулыжары» деп кӧчӱрилет. Бу сӧстиҥ учуры сӱреен јакшы келижип јат, не дезе, иудейлер алдынаҥ бери синагогаларда ӱренерге ле Кудайга бажырарга јуулыжатан. Еврей Бичимелдерде синагогалар керегинде айдылбай јат, је Христиан Грек Бичимелдерди кӧрзӧ, синагогалар бистиҥ эраныҥ баштапкы чагында бар болгон.

Кӧп саба билимчилердиҥ айтканыла болзо, баштапкы синагогалар иудейлер Вавилонныҥ олјозында болордо табылган. «Иудейский энциклопедияда» мынайып айдылат: «Ӧргӧӧзи јоголып калган олјодогы иудейлер токунаду аларга кӱӱнзеп, кезикте кожо јуулыжып, Бичимелдер кычырар болгон. Олор суббот кӱнде јуулышкан болор». Је олјоноҥ јайымдалган кийнинеҥ олор кожо мӱргӱӱрге ле Бичимелдер кычырарга оноҥ ло ары јуулышкан болор. Айдарда синагогалар иудейлер јаткан јерлерде табылган.

Бистиҥ эраныҥ баштапкы чагында Средиземный талайда, Јуук Кӱнчыгышта ла Израильдиҥ бойында јаткан иудейлердиҥ синагогалары кудай јаҥныҥ ла албаты-јонныҥ јадын-јӱрӱминиҥ сурактарыныҥ аайына чыгатан јер болуп калган. Иерусалимдеги Еврейский университетиҥ Ли Левин деген профессоры синагогалар керегинде мынайып айдат: «Синагогадӧӧн улус ӱренерге, агару курсак јиирге келетен, анайда ок ондо јаргылар болгон, синагоганыҥ акчазы кичеелген, политический ле общественный сурактар шӱӱжилген туштажулар ӧткӧн». Је профессор: «Синагогага улус анчада ла Кудайга бажырарга келип туратан» — деп айдат. Оныҥ учун Иисус бу јердӧӧн јаантайын келер болгон (Марк 1:21; 6:2; Лука 4:16). Синагогада ол улусты ӱредип, олордыҥ кӱӱнин кӧдӱрген. Христиан јуун тӧзӧлгӧн кийнинеҥ, синагогаларда элчи Павел база кӧп јарлаган. Кӧгӱс јанынаҥ аштап тургандар, шак ла ары барар болгон. Оныҥ учун Павел кандый бир калага келзе, озо ло баштап синагога баратан (Ап. ижи 17:1, 2; 18:4).