Ki lok ada, Baibul obedo buk mo macon adada. Ori pi kare marom mene? Kicako coyo Baibul mwaki 3,500 angec. Meno otimme i kare me ker me lobo China ma onongo kilwongo ni Shang dynasty dok bene mwaki 100 ma peya dini me Budda [Buddhism] ocakke i lobo India.—Nen bok ma wi lokke tye ni, “ Lok Ada i Kom Baibul.”

Ka kimito ni buk moni obed me kony dok otir dano i yo maber, ci pire tek ni lok ma tye iye myero obed ma niange dok ogud kwo pa jo ma gikwano. Baibul tye kumeno. Miyo lagam pi lapeny mogo ma pigi tego ma gikwako kwo pa dano.

Me labolle, tika dong ipenye kekeni ni, ‘Pingo watye i lobo kany?’ Lapeny man omako wi dano pi mwaki alip mapol dok pud medde ki mako wi dano wa i kareni. Ento, lagamme tye nongo i cura me acel ki aryo i buk me Acakki i Baibul. Kenyo Baibul dwokowa cen i “acakki”—mwaki bilion mapol—i kare ma kicweyo polo ki lobo, man bene kwako jami ma tye i dan polo ma i kine tye lakalatwe, dwe ki dong jami mukene. (Acakki 1:1) Baibul tito kore ki kore kit ma giyubo lobo oweko tye ma opore ma dano romo bedo iye, kit ma kwo pa kwayi jami mapol ocakke kwede i lobo, ki dong kit ma kicweyo ki dano—otito bene pingo kicweyo dano kacel ki jami mukene ducu.

Baibul miniwa tira mupore ma gikonyowa me cobo pekkiwa me nino ducu. Tira magi niang i iye yot. Man tye iye aryo.

Mukwongo, Baibul loko lok atir, niange dok gudo cwiny dano. Ma ka tic ki nyig lok mogo ma niang iye tek, Baibul tiyo ki nyig lok mogo ma watiyo kwedgi nino ducu dok ma weko wagoyo cal jami i wiwa. Jami mogo ma gitego giketogi i yo ma rwatte ki kit ma watimo ki jami nino ki nino.

Me labolle, Yecu otiyo ki carolok mapol i yo mayot dok ma girwatte ki kit me kwo me nino ducu wek pwonye ogud cwiny jo ma onongo gitye ka winye. Pol pa pwony magi gitye nonge i Matayo cura 5 me o 7 ma kilwongo ni Pwonye me Wi got. Lalok mo acel olwongo ni “pwony ma konyo i yo ducu” kun waco ni pwony man pe “tye me pongo wiwa ki lok mapol keken, ento me tirowa ki dok konyowa i kwo me nino ducu.” Itwero tero dakika 15 me o 20 me  kwano cura magi, ci pud dong ibedo ki ur i kom kit ma Yecu otiyo ki lok ma niang iye yot kadi bed ni pire tek adada.

Me aryo, gin mukene ma weko bedo yot me niang Baibul en aye kit ma kicoyo kwede. Pe obedo buk mo ma boko ododo i kom jami ma pe gitye ada. Ma ka meno, kit ma buk me The World Book Encyclopedia waco kwede, Baibul tito lok “i kom jo mogo madito ki jo ma rwomgi onongo lapiny” loko bene i kom “tutegi, gengi, gorogi, ki dong jami mabeco ma gutimo.” Yot tutwal me goyo cal pa jo magi ma gukwo i lobo-ni, yot bene me niang pwony ma wanongo ki i jami ma otimme i komgi.—Jo Roma 15:4.

Wek in ibed ki kare me niang buk moni, mitte ni obed i leb ma ingeyo. I kareni twero bedo ni Baibul tye nonge i leb ma in iniang maber, labongo paro ka ma ibedo iye nyo kaka ni. Nen jami ma kitimo wek yub man mamwonya-ni ocobbe kakare.

Gonyo Leb. Con onongo kicoyo Baibul i leb Ibru, Aram, ki dok Grik. Meno oweko dano ducu onongo pe giromo kwanone. Wek dano ducu gubed ki kare me kwanone i leb ma giniang i iye, lugony leb ma onongo gitye ki cwiny matir gutute matek me gonyone. Watye ki pwoc madit pien gutute matek, oweko i kareni dong watye ki Baibul ma kigonyo ducu nyo bute keken i leb ma romo 2,800. Man te lokke ni pacen 90 pa dano dong gitwero kwano Baibul i leb pengi kikome.

Coyone. Baibul ma kikwongo coyone onongo kicoyo i kom jami ma twero balle nyo top woko calo pyen ki okolo nyo obaya. Wek oo bot dano mapol onongo mitte ni gikob coc magi ki cing dok ki diro adada. Ka onongo kicoyo, welle onongo tek adada, dok jo manok keken aye ma onongo gitwero wilone. Ento i kare ma dong Gutenberg oyubo macin me rudo coc mwaki 550 angec, kopi me Baibul dong ocako nya i cing dano. Ma lubbe ki kit ma kibyeko kwede, kopi me Baibul ma kirudo ducu nyo bute keken makato bilion abic kulu dong kipoko bot dano.

Pe tye buk mo me dini ma kipoko makato Baibul. Ki lok ada, Baibul obedo buk ma myero dano ducu guniang. Kadi bed kit meno, niang iye pud twero bedo tek. Ento itwero nongo kony ma mitte wek iniang. Itwero nongone kikwene? Dok itwero nongo adwogi maber nining? Nong lagam pi lapeny magi i pwony ma lubo man.