Lapeny Pa Lukwan Bukkewa . . .

Lubanga mono neno rangi del kom moni ni ber kato mukene?

▪ Pe, en pe timo meno. Baibul tito atir ni: “Lubanga pe poko kin dano, ento en jolo dano ma i rok ducu ma gilworo en ki ma gitiyo gin ma tye atir.”​—Tic pa Lukwena 10:34, 35.

Tam pa Lubanga i kom lok man tye lamal loyo pa dano ma gitye ki roc. Jo mapol gitamo ni rangi del kom acel keken (megi) aye ber kato mukene-ni ducu. Kodi cwiny ma kit meno nyuto tam pa Charles Darwin, ma ocoyo ni: “I kare mo i anyim, . . . jo ma gingeyo piny gibitum woko, ci gileyo ka ka jo ma giger adada.” Tye me cwercwiny ni, jo mogo ma gineno calo rangi del komgi ber loyo-ni giuno dano mapol me rangi del kom mukene.

Mono pore me bedo ki tam ni rangi del kom moni ber kato pa jo mukene? Me laporre, cayan tika onyuto ni rangi del kom mogo ber kato mukene-ni? Laco mo ma nyinge Bryan Sykes, lapwony madit me Oxford owacci: “Pe tye gin mo keken ma tye i remo ma nyuto ni myero kipoke pi lok me rangi del kom. . . . pol kare dano gipenya ka DNA me Grik nyo me Italy tye, ento ki lok ada pe tye. . . . Wan ducu watye ki wat macok.”

Ngec ma cayan miyo i kom wat macok ma dano gitye kwede-ni rwatte ki gin ma wakwano i Ginacoya. Baibul pwonyo ni Lubanga ocweyo laco ki dako acel keken, ka ma dano ducu gua ki i komgi. (Acakki 3:20; Tic pa Lukwena 17:26) I wang Lubanga, dano ducu girom aroma.

Jehovah pe tero rangi del kom ngat moni nyo kit ma en nen kwede calo gin ma pire tek. Ma ka meno, tye gin acel ma pire tek adada bote​—cwinywa. En owaco ni: “Dano gineno jo mukene kit ma ginen kwede ki woko, ento an aneno gin ma tye i cwiny dano.” (1 Camuel 16:7, Contemporary English Version) Lok meno romo cuko cwinywa adada ka ce wiwa po iye. Nining?

Kadi bed waa ki i rangi del kom mapat, pol pa wan cwinywa pe yom pi kit ma wanen kwede ki woko, ento wape ki kero me lokone. Ento, waromo loko gin ma pire tek adada—tam kacel ki kit ma wawinyo kwede ki i cwinywa. (Jo Kolocai 3:9-11) Ka wagene kekenwa, waromo nongone ni wacako dongo cwiny me nene kekenwa calo piwa pe tek nyo konywa pe bot rangi del kom mukene. Kit macalo tam aryo magi pe rwatte ki tam pa Lubanga-ni, omyero watute me jwayo kodi tam magi woko ki i cwinywa.​—Jabuli 139:23, 24.

Ka nongo watute me nene kekenwa ki dong neno jo mukene kit ma Jehovah nenogi kwede, ci wabedo ki gen ni en bikonyo. Lokke poyo wiwa ni: “Wang Rwot neno lobo ducu, me nyuto tekke bot jo ma gibedo ki lengic i kome.” (2 Tekwaro 16:9) Meno tye lok ada kadi bed waa ki i rangi del kom mapat.